Tíminn - 27.01.1977, Side 15

Fimmtudagur 27. janúar 1977-
15
Ýmsar samverkandi ástæður
eru þess valdandi að ég, sem
þessar fáu linur rita, finn hvöt hjá
mér til að senda Sigurði hrepp-
stjóra, i tilefni afmælisins,
nokkur ávarps- og kveðjuorð
héðan Ur fjarlægðinni.
1. Ég er fluttur burt úr „sveit-
inni okkar” fyrir hálfu þriðja ári,
Engihliðarhreppnum, og er að
verða það roskinn, að næsta
liklegt er, að ekki liði á löngu að
mérgefistekki kostur á að kveðja
mér hljóös, hvorki i áheyrn Sig-
uröar né annarra samferða-
manna minna frá liðnum árum.
2. Nú er svo komið, að nefndur
Sigurður hefir ákveðið að bregða
búi að mestu þar að Geitaskaröi
og trúlega flytja einnig burt úr
sveitinni okkar, Engihliðar-
hreppnum.
3. An fyrirvara var mér tjáö
hingað til Suðurnesja, þar sem ég
nú dvel, að hreppstjórinn hafi
látið það boð út ganga, að hann og
kona hans yrðu stödd til viðtals og
minninga þessara tilefna, af-
mælisins og búskaparslitanna, að
Félagsheimilinu á Blönduósi þ.
27. okt. s.l. bar með vildu þau
gjarnan gefa samferðafólki sinu
tækifæri til að hafa samband við
sig og trúlega hafa gagnkvæmar
þakkir og kveðjur i frammi.
Með dags fyrirvara haföi mér
verið sagt hvaö til stæöi og jafn-
framt farið fram á aö ég setti
saman og kæmi á framfæri i fjöl-
miðlum, þ.e. á prenti, einhvers-
konar hugleiöingum hér um, sem
mér skildist gætu talizt for-
svaranleg frá hendi sveitung-
anna. Jú, ég hlustaði á tilmælin,
en lofaði engu ákveðið, en trúlega
verið full hlákulegur, þvi i
einlægni sagt, langaði mig til að
bregðastekki trausti gömlu sveit-
unganna hér um.
En viö prófun mina kom i ljós,
að máliö yrði ekki leyst i
skyndingu, og aö min ávarpsorö i
umboöi Enghliðinga gætu ekki á
þrykk út gengið i tæka tið. Þar
með var málið komið i strand, en
ekki nema i bili, frá mér séö,
hversu smekklegt sem kann aö
metast. Þvi leyfi ég mér nú, þó
seint sé, og trúlega að mestu i
umboði sjálfs min, að ávarpa
afmælisbarnið, með smá ævi-
ferilsskýrslu. Hvort hún fæst birt
i Morgunblaðinu eða tslendinga-
þáttum Timans veröur að ráðast.
Ef ekki það, sendi ég hana bréf-
lega tiloddvita Engihliðarhrepps,
sem kemur henni á framfæri á
viðeigandi hátt.
Það skal fram tekiö, að ég hefi
eftir öruggum heimildum sann-
fréttað, sem vita mátti, fór áður
minnzt afmælishóf að Blönduósi
fram með hinni mestu prýöi, bæöi
frá hendi afmælisbamsins og
hans vandafólks, svo og sveit-
unganna og annarra vina og sam-
starfsmanna, og veröa þvi min
siðbúnu kveðjuorð ekki neitt nýtt
innlegg i málinu.
Sigurður örn er fæddur að
Heiði i Gönguskörðum 27. okt.
1916.
Foreldrar hans: Þorbjörn
Björnsson frá Veðramóti og
Sigriður Arnadóttir frá Geita-
skarði.
Björn Jónsson hreppstjóri á
Veðramóti, faöir Þorbjarnar, var
húnvetneskrar ættar, frá
Háagerði á Skagaströnd, en kona
hans, móðir Þorbjarnar, var Þor-
björg dóttir kempunnar Stefáns
bónda á Heiði, tengdasonar
Sigurðar bónda þar, þess er orti
„Varabálkinn”. Bræður Þor-
bjargar þ.e. móðurbræður Þor-
bjarnar, voru hinir landskunnu
menn, Stefán skólameistari,
faðir Huldu forstöðukonu og
Valtýsritstjóra og séra Sigurðar i
Vigur afi núverandi þingfulltrúa
Sigurlaugar Bjarnadóttur frá
Vigur. Var á orði haft um mann-
dóm og myndarbrag Veðramóts-
systkina, barna Björns og Þor-
bjargar, sem mörg voru, og
sterkt ættarmótið. Segir svo Ind-
riði G. Þorsteinsson rithöfundur i
nýlegri merkri grein um verk
listmálarans Jóhannesar Geir,
sonar Jóns Björnssonar skóla-
stjóra frá Veðramóti: á
Veðramóti, þaðan sem kominn er
mikill ættbálkur og merkur og
með svosterku ættarmóti að hægt
60
ara
Sigurður Örn Þorbjarriarson
Geitaskarö
með af búskap foreldrar Sigurö-
ar, Þorbjörn og Sigriður, eftir
tuttugu ára rausnar búskap þar.
Það leyfi ég mér að upplýsa, að
ég hafði á orði við búmanninn,
Þorbjörn föður Sigurðar,
aö þessi ráðabreytni hans
að hætta búskap svo sprækur
og hress sem hann þá var,
væri að minu mati' stærra
átak en meðalmennsku tilheyrði.
En svo raunsær var Þorbjörn, að
hann sá að þetta var það sem
gjöra bar, ef sonurinn eða synirn-
ir sneru sér ekki annars aö ein-
hverju öðru lifsstarfi. Synirnir
sagði ég, þ.e. Brynjólfur var við
hlið bróður sins Sigurðar að veru
legu leyti fyrstu búskaparár
hans. Þarna voru málin bara
tekin frá raunhæfu sjónarmiöi og
þó var i ættunum töluvert af
rómantik og húmor og svo er enn,
sem betur fer.
Trúlega kynni sumum lesenda
þessara lina þykja ég dvelja full
lengi og vera margorður um liðna
kalla og þeirra tima, likast sem
ég hafi gleymt afmælisbarninu
sjálfu, en svo er þó ekki, þetta er
bara „min aðferö” Ég vil með
þessum málatilbúnaöi undir-
strika og benda á þann vanda,
sem Sigurður og kona hans Val-
gerður, tókust á hendur er þau
hófu búskap á hinu velsetna
höfuðbóli, Geitaskarði og hafa
þau staðið sig meö prýði, sem
kunnugt er. Annars hefði ég haft
vit og smekkvisi til að þegja yfir
þeim ljóma og reisn, sem yfir
er að þekkja flesta Veðramóts-
frændur hvern af öðrum.”
Móðurætt Sigurðar er hins
vegar að mestu húnvetnsk, og þó
hún þyki máske ekki eins lands-
kunn, þá er hún eigi að siður merk
og kunn um héraðið og raunar
viðar, miklir búhöldar og bjarg-
álnamenn. Myndarlegt friðleiks-
fólk. Mátti vart á milli sjá hvor
ættin hefði vinninginn um þá
hluti, enda sumt sameiginilegt,
svo sem, búhyggni, þrifnaöur og
smekkvisi, svo og listhneigð þar
með sönghæfni mikil.
Foreldrar Sigriðar voru Arni A.
Þorkelsson hreppstjóri að Geita-
skaröi og kona hans Hildur Sól-
veig Sveinsdóttir, uppeldisdóttir
og nafna frú Hildar Bjarnadóttur
Thórarensen skálds og
matmanns er var kona Bjarna
Magnússonar sýslumanns að
Geitaskarði.
Mikil og góð kynni voru milli
fjölskyldnanna að Geitaskaröi og
Hvammi þ.e. foreldra minna,
Frímanns og Valgerðar og Arna
og Hildar og við barnahóparnir,
sem voru allfjölmennir, miklir
leikfélagar og vinir. Arni var sér-
staklega barngóður og hafð holl
og menningarleg áhrif á
ungdóminn, enda viðurkenndur
sveitarhöfðingi. Ekki svo aö
skilja að mæður okkar og faðir
minn ræktu ekki þessa hlið
málanna lika með mestu prýöi.
Bara dálitið öðruvisi eða svo
fannst mér. Lét Árni mikið meö
mig og þótti mér benda til þess aö
hann áliti mig ekki svo litiö
venjast i þeim dalnum. Dvelur
svo eins og gjörist i foreldra-
húsum, vinnur að búi foreldra
sinna með hæfilegu aöhaldi og
forsjá. Sautján ára gamall fer
hann til náms við menntaskólann
á Akureyri og stundar þar nám i
tvo vetur. Færir sig svo til
menntaskólansi Reykjavik næsta
haust, og stundar þar nám til vors
1936 og tekur þar próf úr fjórða
bekk. Næsta haust breytir hann
til og fer i Hvanneyrarskóla og
tekur þar búfræöipróf voriö 1937.
Liða svo árin fram, hann vinnur
að búi foreldra sinna, eða skrepp-
mannsefni, og þaö svo aö til mála
gæti komið, svona þegar timar
liöu, aö ég yrði, eða gæti orðið
sveitarhöfðingi nokkuö á borð við
hann, stórböndi með völd og
félagsmálaumsvif. Svo vittgengu
þessar hugdettur minar að mér
fannst ekki fráleitt að honum
kynni að hugsast, þegar timar
liðu,aö hann byði mér dóttur sina
Sigriöi, fyrir konu. Vitanlega
voruþetta min einkamál, sem ég
átti bara meö sjálfum mér. En
árin liðu og ekkert sérstakt
gerðist, nema vináttunni hélt
áfram milli heimilanna, þótt
sumir þættir tækju eðlilegum
breytingum hjá okkur öllum, auk
þess sem systur minar tvær
önduðust með stuttu millibili eitt
haustið. Foreldrarnir rosknuöust
meir og meir, krakkarnir
fullorðnuöust og flögruðu að
heiman til starfs og náms. Við
Hilmar bróðir minn og Páll á
Skarði dunduöum lengst heima
við sjálfsnám hjá foreldrum
okkar, fjölguðum fénaöi okkar til
undirstöðu framtiðarstarfi og
sem merkast var fyrir mig, að ég
festi mér brúði þá, sem stóð mér
viö hlið meö hinni mestu prýöi og
elskulegheitum i hálfan sjötta
áratug.
Nú ætti að vera nóg komið um
ættfærslur.
Sigurður elzt upp að Heiði hjá
foreldrum sinum til vors 1926, að
þau flytja þaðan að Geitaskarði.
Hafði hann að visu verið tima og
tima að Geitaskarði hjá afa og
ömmu, þeim til ánægju og yndis,
og máske i reyndinni til að hag-
ur út i veröldína til írekari
kynningar, en hafnar siðan aö
Geitaskarði sem bóndi þar voriö
1946, eftir niu ára umþóttunar-
tima, það er ekki flanað að
hlutunum. Þá gjörist það á þess-
um árum, að þeir bræður, hann
og Brynjólfur, siðar vélsmiða-
meistari og aðili að þjóðkunnu
fyrirtæki Rafha h.f. i Hafnarfirði,
reisa heimilisrafstöð að Geita-
skarði, sem gaf sem vita má ljós
og yl i bæinn. En ennþá mark-
verðara var, að seint á þessu
láusamennskutimabili, fastnaöi
Sigurður sér eiginkonu, þvi
margs þarf búið við. Sú útvalda
og viðsamda var hvorki meira né
minna en ein af blómarósum
Vatnsdælinga, og það vissu
Húnvetningar á þeim árum, að
var enginn smádalur. Konuefnið
var Valgerður, dóttir hjónanna á
Hofi, Agústs B. Jönssonar og
Ingunnar Hallgrimsdóttur frá
Hvammi, merkra hjóna. Ágúst er
einn af viökunnustu bændum
landsins, enda ferðast fágætlega
vitt um landið, meðan hann
starfaði hjá Sauðf járveiki-
vörnum. Aukið hefir og kynni
manna af Agústi, og það að góöu,
er hann fyrir nokkrum árum gaf
alþjóð kost á að lita i Skjóöuna hjá
sér.Móðirin Ingunn búkona mikil
og húsmóöir, enda dóttir búhöld-
arins og fjármálamannsins Hall-
grfms i Hvammi i Vatnsdal.
Sigurður og Valgerður gengu i
hjónaband 9. júni 1944.
Eins og áöur greinir, taka ungu
hjónin viö búsforráðum þar að
Geitaskaröi voriö 1946. Létu þar
staönum var frá hendi genginna
forsvarsmanna jarðarinnar.
Menn bera og hirða misjafnlega
vel skartklæðin!
Hefir það gengið með prýði hjá
umtöluðum þrem ættliðum og
vona ég og bið að gifta gefi aö svo
verði með þann næsta, þann sem
er nú nýtekinn við höfuöbólinu.
Sigurður og Valgerður „ungu
hjónin”, sem ég nefndi svo hér aö
framan. búa að Geitaskarði i
tuttugu og niu ár þe. til vors 1975
tekur þá við fjórði ættliðurinn
eldri sonur þeirra Agúst, giftur
Agústu Pálsdóttur frá Refsstaö i
Vopnafiröi og þar með nafngift-
inni „ungu hjónin” miðað við
yfirstandandi tima.
Fer vonandi svipað um þessi
þáttaskil, sem þau næst áður,
þegar Þorbjörn lét af búskap og
hann dvaldi all lengi áfram hjá
syni sinu,, honum vafalaust til
trausts og halds, þó þvi kunni að
.iafa á stundum fylgt velviljaðar
ihlutanir og smá rex, sem gjarn-
an leiðir af breyttum timum og
kynslóðaskiptum, með öðrum
lifsviðhorfum, ekki sizt á slikum
byltingatimum, sem þá voru á
staö komnir i þjóðlifi okkar og
standa raunar enn. Já, ég vænti
þess að nú fari Siguröi svipað,
dvelji enn um sinn, með annan
fótinn þar að Skarði, syni sinum
ogeftirmanni á jörðinnitil stuðn-
ings. Þvi meiri nauðsyn er til þess
nú, þar sem vitað er, að þrátt
fyrir atla tækni og framfarir, þá
hafa skapazt þær aðstæöur í
þjóöfélaginu og beint vegna
þeirra, að efnalitlum frumbýling-
um verður róðurinn að likum
erfiðari nú en áður. Þar veldur
hið geysi mikla fjármagn, sem
nú þarf til að reka lifvænlegan og
boðlegaji búskap. Þar hefir þvi
minna að segja en áður„ þótt
nurlað sé saman nokkrum rollum
m.fl. eins og fyrir sextiu árum og
áður var hér að vikið, þó að ekki
megi vanmeta það smáa frekar
en þá, þvi enn er og verður I gildi
„margt smátt getur gjört eitt
stórt.” A þrjátiuára búskap gefur
að skilja að þvi betur hefir veriö i
mörgu að snúast og skipst á skin
og skuggar. Rekinn var hag-
kvæmur umbótabúskapur, stór-
aukin ræktun, byggð mikil og
vönduð útihús og breytt og bætt
aðstaða i hinum stórmyndarlega
ibúðarhúsi, sem afi Siguröar
byggði 1911 og þótti þá, aö dómi
vegfarenda, bera af slikum bygg-
ingum, bæði aö traustleika og
smekkvisi. Hjónin Sigurður og
Valgeröur hafa eignazt, auk
Agústs, sem áöur er getið, f jögur
börn: Þorbjörn, Sigriöi, Iðunni og
Hildi. Eldri systurnar eru giftar,
Ingunn skólastjóra Húnavalla-
skóla og kennir þar einnig. Hin
yngri Þorbjörn og Hildur eru við
störf og nám.
Eins og gjarnan vill verða,
þegar um starfhæfa menn er að
ræða og menn sem hafa aöstööu
til vegna sins eigin rekstrurs, þá
kvaddi samfélagiö Sigurð bónda
til ýmissa trúnaöarstarfa: i
hreppsnefnd hefir hann verið frá
1947 og erenn, sýslunefndarmað-
ur frá 1956, hreppstjóri nokkur
siöustu árin, formaður fræðslu-
nefndar allmörg ár, i fræösluráði
A-Hún. frá 1959, formaður skóla-
nefndar Kvennaskólans á
Blönduósi frá 1961. I þvi sam-
bandi má gjarnan rifja upp, að afi
hans Arni Á. Þorkelsson var um
fjölda ára formaður stjórnar þess
merka skóla, enda mun hann hafa
verið einn af forgöngumönnum að
stofnun skólans, sem eins og
kunnugt er, hóf starfsemi sina að
Ytriey i Vindhælishreppi.
Sigurður var um árabil i stjórn
Sölufélags A.Hún og fulltrúi á
aðalfundum þess og kaupfélags-
ins alla jafna. I stjórn búnaöarfé-
lags hreppsins hefur hann verið
all lengi. Framanrituö upprifjun
og hvað lengi hann hefir starfað
að sliku sýnir að hann hefir að
mati samferðamannanna reynzt
hæfur, geðþekkur og velviljaður
samstarfsmaður, auk þess aö
vera ötull og smekkvis bóndi. Og
þó að hann á stundum hefði i
frammi, sem vera ber, ýmiss
konar aðfinnslur og ádeilur, þá
hafa þær yfirleitt verið með þeim
góövildarblæ sem honum er
eiginlegur, enda oft hent að hann
hafi borið klæði á vopnin, þegar
til átaka hefir komið i önn samfé-
lagsins, sem oft vill veröa og eðli-
legt er.
All bókhneigður mun Siguröur
vera og á snoturt bókasafn og þó
aö það geymi vafalaust hagfræði-
leiðbeiningar, þá grunar mig að
þar ráöi sizt minna rikjum ljóða-
bækur og annað sem tilheyrir list-
rænu mannlifi til sálufélags.
Smáviðbót við höfuðbólafræði
min hér að framan:
Ég er enn ekki rauðari i skoð-
unum en það, að ég leyfi mér að
virða fjöllin og tign þeirra, ekki
siður en flatneskjuna. Og hefi
jafnvel enn meira dálæti á þeim.
Ekki eingöngu vegna þess skjóls
sem vænta má af þeim og
nauðsynlegt er, en gleymi þvi
ekki heldur að þau mega ekki
skyggja á litil lautablóm, sem
langar til að gróa og dafna.
Að lokum leyfi ég mér, fyrir
mina hönd og ætla að segja megi i
umboði „sveitunganna okkar”,
að þakka Sigurði Þorbjarnarsyni
störfin og kynninguna. Óskum
þeim hjónum allra heilla i tilefni
timamótanna i ævi hans, sem eru
tviþætt.
Ykkur hjónum báöum og
fjölskyldu ykkar bið ég allrar
blessunar um ókomin ár, um leið
og ég þakka fjölmargar
ógleymanlegar ánægjustundir á
heimili ykkar um liöin ár.
Lifið heil.
Keflavík, Hólabraut 4.15. jan 1977
Bjarni frá Hvamrai, siðar
Efrimýrum.