Tíminn - 04.03.1977, Qupperneq 10

10
mm
Föstudagur 4. marz 1977
10. reglulegu tónleikar S.l. voru
haldnir I Hdskólabíói 23. febrú-
ar. Þeir voru helgaöir franskri
tónlist, en stjórnandi var
Frakkinn Jean-Pierre Jacquill-
at, sem hér stjórnaöi nú i fjóröa
sinn. Efnisskráin var þessi:
Hector Berlioz: Forleikur — Le
Carneval romain
Camille Saint-Saens: Pianókon-
sert nr. 2'óp. 22 I g-moll
César Frank: Sinfónia I d-moll.
Jónas Ingimundarson lék ein-
leik á píanókonsertnum.
Hvernig tónleikar
verða til
Tónlistargagnrýnanda Tim-
ans gafst kostur á aö fylgjast
meö undirbúningi þessara tón-
leika frá byrjun, og sjá
Sinfóniuhljómsveitina, ein-
leikarann og stjórnandann aö
verki.
Sinfónluhljómsveitin æfir
saman daglega frá 9:30 til 12:30.
Æfingar hófust mánudaginn
fyrir tónleika — nóturnar aö
Saint-Saens höföu ekki borizt
enn, en spilaö var gegnum
Berlioz og César Frank, og hug-
aö aö fáeinum stööum. A þriöju-
daginn var planókonsertinn
ennþá ókominn, og þá var unniö
I ýmsum mikilvægum stööum I
hinum verkunum tveimur, og
sömuieiöis spilaö gegnum for-
leikinn aö Brúökaupi Flgarós
eftir Mózart, sem átti aö vera
meöal verka á skólatónleikum á
föstudaginn. A miövikudaginn
voru nóturnar aö Saint-Saens
loksins komnar, og þann dag
var lesiö einu sinni I gegnum
pianókonsertinn meö ein-
leikaranum, auk þess sem unniö
var I hinum verkunum. Og á
fimmtudagsmorguninn var
spilaö aö mestu gegnum efnis-
skrá tónleikanna þá um kvöldiö.
Vinnubrögö sem þessi, aö
hafa aöeins 4 æfingar fyrir tón-
leika (og hvaö þá tvær, eins og
átti sér staö meö pianókonsert-
inn), eru vafalaust tlökuö af
hinum stóru frægöarhljómsveit-
um veraldarinnar, en þar eru
ekki aörir ráönir en þeir hljóö-
færaleikarar sem þegar kunna
lungann úr helztu „konsert-
stykkjum” tónbókmenntanna
meira eöa minna utan aö auk
þess aö vera fluglæsir á nótur,
sem sæmilega vanir atvinnu-
menn auövitaö eru. En þaö kom
mér vissulega á óvart, aö okkar
litla hljómsveit væri svo harö-
snúin, aö hún gæti fariö eins aö,
enda finnst mörgum, aö oft
vanti „aöeins herzlumuninn”
aö tónleikar séu m jög góöir, rétt
eins og „ein eöa tvær æfingar I
viöbót” heföu gert gæfumuninn.
En ekki veröur þvl neitaö aö
árangur þessara heimsmanns-
legu vinnubragöa er oft meö
óllkindum góöur.
Þvl miöur mun þaö ekki vera
neitt einsdæmi aö nótur berist á
slöustu stundu (og raunar
stundum of seint), og mun þvl
valda aö einhverju leyti staöa
landsins I miöju Atlantshafinu
(þar sem þaö liggur fram á
lappir slnar þvert yfir Atlants-
hafshrygginn, eins og Elln
Pálmadóttir skrifar svo skáld-
lega I Mbl.), og þau samgöngu-
vandræöi sem af þvi leiöa. En
þaö veröur aö teljast gersam-
lega óviöunandi fyrir alla aöila,
ekki sízt einleikarann og tón-
leikagesti, aö hann skuii aöeins
fá tvær æfingar meö hljómsveit-
inni fyrir erfiöan konsert sem
þannan. Væri Jónas Ingi-
mundarson Vladimir Askenazý
aö spila pianókonsert eftir Beet-
hoven væri þetta kannski allt I
lági — bæöi hljómsveitin og ein-
leikarinn hafa leikiö hann
mörgum sinnum (og pianistinn
vafalaust 100 ef ekki 1000 sinn-
um), en fyrir íslenzkan einleik-
ara, sem sjaldan fær tækifæri til
aö koma fram meö hljómsveit,
er þetta afar óheppilegt. Enda
ber þess aö gæta, aö hann á á
brattann aö sækja, þótt ekki
komi til ónauösynlegt æfinga-
leysi, hingaö koma ár hvert
heimsfrægar „stjörnur”, sem
feröast um heiminn spilandi
sömu verkin hingaö og þangaö
ár eftir ár, og viö frammistööu
þessara manna (og grammófón-
platna meö þeim og öörum enn-
þá frægari) miöum vér I saman-
buröi vorum.
Þessi pianókonsert
Saint-Saent var frumfluttur á
Islandi sl. fimmtudag (en I
París 13. maf 1868). Daginn eftir
var hann fluttur tvisvar sinnum
á skólatónleikum, fyrst I
Menntaskólanum viö Hamra-
hliö, og slöar um daginn I Há-
skólablói. Var þaö greinilegt
hverjum sem heyra vildi aö hér
munaöi um hverja æfinguna,
enda sagöist Jónas sjálfur heizt
hafa þurft a.m.k. 4 æfingar.
Þjóðin þarf að
koma sér upp flygli
t þessu sambandi sakar ekki
aö geta þess, aö ekki er til neitt
frambærilegt pianó á landinu.
Þegar Askenazy lék meö
Kammersveit Reykjavikur I
Hamrahllöarskólanum I fyrra
neitaöi hann aö leyfa segul-
bandsupptöku á tónleikunum
vegna þess hve vont pianóiö
væri. Þegar Emil Gilels var
spuröur aö þvl I fyrra hvort
hann vildi koma aftur og spiia
hér, svaraöi hann á þá lund, aö
þaö vildi hann gjarnan gera,
þegar búiö væri aö fá almenni-
legt pianó. Og áslátturinn I slag-
hörpunni I Háskólablói (sem er
raunar Steinway — sjá mynd)
er sagöur a.m.k. 5 sinnum
þyngri en hann ætti aö vera,
þannig aö planistar veröa aö
vera sérstaklega búnir undir
aflraunir þegar þeir spila þar.
Jean-Pierre Jacquillat mun
vera meöal efnilegustu
upprennandi hljómsveitarstjóra
Frakka. Hann fæddist I Versöl-
um áriö 1935 og slöan hann kom
hingaö fyrst fyrir u.þ.b. 10 árum
(aö því er mér skilst) hefur
frægöarsól hans runniö hratt
upp á himininn. Félögum S.l.
löcar vel viö hann — hann er
léttur, öruggur, ákveöinn og
veit hvaö hann vill, fljótur aö
greina hvaöaöer, og aö benda á
úrbætur. Hann veröur hér aö
þessu sinni fram yfir næstu
hljómleika. En mikill fengur
væri þaö hljómsveit vorri aö fá
mann sem hann I svo sem einn
vetur.
Tónleikarnir
Þótt hér hafi veriö höfö mörg
orö um fáar æfingar (og mikinn
árangur) hefur þó sézt svartara
I heiminum. Tónieikaskráin
segir frá þvl aö viö frumflutning
forleiksins Le Carnaval romain
eftir Berlioz (1803-69) sem tón-
skáldiö stjórnaöi sjálft, fékkst
engin æfing. Þegar aö tón-
leikunum kom sagöi hann viö
hljómsveitina: „Veriö ekki
hræddir. Nóturnar eru rétt
skrifaöar og þiö kunniö til
verka. Lltiö á taktstokkinn hjá
mér eins oft og þiö getiö, teljiö
taktana rétt, og þá mun allt
ganga vel”. Jacquillat stjórnaöi
meö miklu fjöri og öryggi og
hljómsveitin snaraöist gegnum
hinn litrlka forleik meö glæsi-
brag.
Næst lék Jónas Ingimundar-
son, ásamt hljómsveitinni, 2.
planókonsert Saint-Saens
(1835-1921) Konsertinn hefst
meö langri sóló pianistans, e.k.
tokkötu I stil Jóhanns
Sebanstlans Bach, en slöan taka
viö „pianistlskari” hlutir og
grlöarmargar nótur — ég hætti
aö telja viö milljón. Konsertinn
er mjög skemmtilegur, og
Jónas „fór I gegnum sig I sköl-
unum”, en hljómsveitin fylgdist
meö af öllum kröftum. Eins og
áöur sagöi átti hann þó eftir aö
spila miklu betur daginn eftir.
Siöust á efnisskránni var eina
sinfónla Césars Frank
(1822-1890), rómantlskt verk og
litskrúöugt. Sagt er aö Gounod
hafi sagt, þegar hann heyröi
hana I fyrsta sinn: „Kalliö þiö
þetta sinfónlu! Hver hefur
nokkurn tlma heyrt cor anglais
notaö I sinfónlu?” En auövitaö
var þetta sinfónia, hvaö sem
Gounod sagöi, og Andrés Kol-
beinsson lék fagurlega á enska
horniö (sem heitir vist llka
enskt horn á þýzku). Þaö var
verulega ánægjulegt aö sjá og
heyra hinn franska stjórnanda
flytja tónlist landa sinna — færa
okkur franskt sólskin, eins og
einhver sagöi — þótt raunar hafi
hann veriö manna glaöastur aö
koma hingaö I sólskiniö, þvl I
Parls hefur ekki stytt upp síöan
I september!
l.marz. SiguröurSteinþórsson
tónlist
Af 10. tónleikum
Sinfóní uhlj óms veitar
íslands
Sjáöu Palli, hann spilar á Steinway eins og þú!
Aukið f é til
heilsuverndar
— eða sjúkrakostnaður koH
varpar þjóðfélagi okkar
HV-Reykjavik.—Þaö ber brýna
nauösyn til aö auka mjög fjár-
framlög til heilsuverndar hér, ef
sjúkrakostnaöur — þaö er
kostnaöur viö sjúkrahús, lyf og
annaö sem til þarf eftir aÖ sjúk-
dómur er risinn upp — á ekki aö
kolivarpa þessu þjóöfélagi inn-
an tiltölulega fárra ára, sagöi
Skúli Johnsen borgarlæknir á
blaöamannafundi, sem haldinn
var i Heilsuverndarstööinni i
Reykjavik i gær.
— 1 heilsuvernd, eins og viö
skilgreinum hana, sagöi Skúli
ennfremur, felast þrir þættir. I
fyrsta lagi skipulag fræðslu og
aðgeröir, sem miöa aö þvl að
beina lifnaöarháttum fólks inn á
æskilega farvegi, þannig aö
sjúkdómar komi ekki upp. 1
ööru lagi aögeröir sem miöa aö
þvl aö koma i veg fyrir aö fólk
fái sjúkdóma, sem komnir eru
upp, svo sem ónæmisaögeröir.
Þar má nefna til dæmis aö á
þessu ári eru hafnar ónæmisaö-
geröir á tólf og þrettán ára
stúlkum gegn rauöum hundum.
Þaö er gert til þess aö þær fái
þann sjúkdóm ekki á fystu mán-
uðum meðgöngutima, þegar
þær fara aö eiga börn, en sem
kunnugt er veldur sjúkdómur-
inn viö slikar aðstæöur fæö-
ingargöllum á börnunum. I
þriöja lagi er svo meöhöndlun
sjúklinga, sem miöar aö þvi aö
sjúkdómur þeirra versni ekki.
Þar má nefna lyfjagjöf viö syk-
ursýki, sem ekki er hægt aö
lækna , en hins vegar hægt aö
halda i skefjum meö lyfjum.
Það er mikill fjöldi fólks sem
þarf aö vera á lyfjum allt sitt lif.
Út frá þessu má sjá, aö heilsu-
vernd er ákaflega viötækt fyrir-
brigöi. Til þessa hefur hún aö
miklu leyti verið I höndum fé-
lagasamtaka svo sem Krabba-
meinsfélagsins, Hjartaverndar
og annarra, en undanfarna ára-
tugi hefur vaknað sú skoöun
manna, að heilsuvernd væri eitt
af þvi sem þjóöfélagib ætti aö
sjá þegnum sinum fyrir.
t dag er þetta erfiöleikum
bundið, þvi erfiðlega gengur að
opna augu og eyru þeirra, sem
vald hafa yfir fjármagni hjá
okkur fyrir nauðsyn heilsu-
verndar og framlaga til hennar.
Þeir hafa tilhneigingu til aö
leggja fé heldur I þaö, sem betur
sést sem framkvæmd. Þaö má
ekki skilja þetta sem svo ab við
getum eöa eigum aö minnka viö
okkur sjúkrahúsabyggingar og
annað þaö sem tengist lækning-
um, heldur sem svo, aö hlutur
heilsuverndar og fyrirbyggj-
andi aðgerða veröur aö stækka,
hlutdeild þeirra i fjárframlög-
um aö aukast til muna. 1 dag er
þaö þó svo, aö orðalaust eru
greiddir allir reikningar vegna
sjúkrahúsvistar, lyfja og annars
sliks, en hins vegar eru heilsu-
verndinni skorinn ákaflega
þröngur stakkur, þannig aö viö
getum ekki einu sinni sinnt þvi
kynningar- og fræöslustarfi sem
þyrfti.