Fréttablaðið - 20.02.2006, Blaðsíða 28
20. febrúar 2006 MÁNUDAGUR10
Vestmannaeyjagosið hafði
afgerandi áhrif á byggðaþróun
í Mosfellsbæ.
Byggðin í Mosfellsbæ hefur
þróast á fjörutíu árum úr því
að vera sveit með misstórum
bændabýlum, sumarbústöðum og
nokkrum húsaþyrpingum í það að
vera sterkur þéttbýliskjarni auk
dreifðrar byggðar í Mosfellsdal.
Upphaflega myndaðist þéttbýli
umhverfis vinnustaði í Mosfells-
sveit. Eitt hverfið var við Álafoss-
verksmiðjurnar og byggðist eink-
um á tímabilinu 1922-1961. Annað
var við vinnuheimilið Reykjalund
sem tók til starfa á vegum Sam-
bands íslenskra berklasjúklinga
1945. Hermannabraggar sem þar
voru fyrir voru óspart notaðir
fyrstu árin. Á sjöunda áratugnum
byggðust fyrstu húsin í Holta-
hverfi í tengslum við Varmárskóla
og í grennd við Lágafell var byggt
við þrjár götur á 6. og 7. áratugn-
um en iðnaðarhverfi reis í næsta
nágrenni.
Vestmannaeyjagosið 1973 hafði
veruleg áhrif á byggðaþróun á
svæðinu því 33 viðlagasjóðshús
voru sett niður í Tangahverfi og 50
öðrum einbýlishúsalóðum úthlut-
að á sama tíma. Þarna fengu nokk-
ur hundruð eyjabúar húsnæði.
Teigahverfið sem teygir sig frá
Álafosskvosinni að Reykjavegin-
um byggðist á 7. og 8. áratugnum
og undir Helgafellinu, þar sem
bærinn Litlagerði stóð áður ásamt
hermannabröggum, reis Hamra-
hverfið. Langri sögu Mosfells-
hrepps lauk 1987 og Mosfellsbær
varð til. Kaupfélag Kjalarnes-
þings rak einu matvöruverslunina
á svæðinu í áraraðir, allt frá 1954, í
því húsi sem nú hýsir Hlín blóma-
búð en földi verslana og þjónustu-
fyrirtækja hóf starfemi sína við
Þverholt á níunda áratugnum og
verslunarmiðstöðin Kjarni reis
litlu síðar.
Reykjahverfið var vinsælt sum-
arbústaðaland en mörgum bústað-
anna hefur verið breytt í heilsárs-
hús. Göturnar í Höfðahverfi sem
heita í höfuð fugla byggðust undir
aldarlok og nú þjóta upp fjölbýlis-
hús í Hlíðahverfi sem hefur lagt
stórbýlið Blikastaði undir sig og
nálgast höfuðborgina óðfluga.
Uppbygging er hafin í Krikahverfi
undir Úlfarsfelli.
Mosfellsbærinn býr yfir mikl-
um útivistarmöguleikum, hvort
sem fólk vill iðka hestamennsku,
golf eða göngur.
Sveitin sem varð
að sjálfstæðum bæ
Mosfellingar stunda ylrækt í stórum stíl og
afurðirnar selja þeir meðal annars á vinsæl-
um markaði á sumrin.
Mosfellsbærinn teygir sig milli fjalls og fjöru. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Kjarninn, þjónustumiðstöð Mosfellinga. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Helgafellshverfið teygir sig langleiðina að
Þingvallaafleggjaranum. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Horft yfir Höfðahverfið. FRÉTTABLAÐIÐ/GVAH
ve
rf
ið
m
it
t������ ���������� ������� ���������� ������������������ ����������� �����������������
������
��������������
�������
�������
�������
��������
���������
�������
������������
��� ������
�������
�������
�����
��������
����������
�������
������
��������
�������������
������ ������
�� ��
������
�����
����
������
������
������
������
����
������
�����
���
���
����������
����
��� ��
���������
������
�����
���������
���
�������
����
����
������
�������
��������� ������������
�������
�����
�����
�������������
���������
�������
���������
���������
��������
������
�����
���
����
���
������
����
����������
����������
�����
������
��������
����������
��������
�������
���������
������
�������������
�����������
����
������
���������
����
���
�����
������
�������
��������
����������
����������
��������
������
�����
�����
�����
�����
�����
������
����
����
������������
��������
����������
�����������
���������
����������
������
������������
�������������
��������
�������������
���������
�����������
�������������
���������
��������
�
�
���
�
��
��
��������
���������
����������
��� �
�
������
������
��� ��
�
�������������
�����
�
��
��
���������
������
�
��
�
�
�����������
������ ���������
��������
������
���������������
�������������
���������
�������������
����������
���
�������
�����������
����
������������ ��� ������������
���
���������������
������������
�
�����
�
���
�
�
�
�
��
�
�
�
���
�����������
�������
��
��
��
��
��
��
��
�
�
��
�
���
�
��
��
�
�
������
�������
���������
�
�����
�
�
��������
�������
���
���
���
���
��������� ���
���������
�
������������
�������
���
���������
�����������
�������������
�������
���������
������
�����
��������
�
�
���
�
��
�
�������
�
�
�
�
�
��
��
���
��
��
����
�
�
�
��
�
������������
�����
�������
�������
�������������
�������������
����������
��������� ��
�����
���������
���������
���
�����������
�����
Þjónusta
LEIKSKÓLAR, GRUNNSKÓLAR,
HEILSUGÆSLA, MATVÖRUMARK-
AÐIR
Leikskólar
HLAÐHAMRAR við Hlaðhamra
HLÍÐ við Langatanga
HULDUBERG við Lækjarhlíð
REYKJAKOT við Krókabyggð
Grunnskólar
LÁGAFELLSSKÓLI
VARMÁRSKÓLI
Heilsugæsla
HEILSUGÆSLAN Kjarna, Þverholti 2
Matvörumarkaðir
BÓNUS Þverholti 2
KRÓNAN Háholti 24
NÓATÚN Þverholti 6
LEYNISTAÐUR
Álafossinn sjálfur felur sig
bak við Álafossverksmiðju-
húsið sem nú hýsir margs
konar starfsemi.
Heimild: Mosfellsbær. Saga
byggðar í 11 ár. Höfundur Bjarki
Bjarnason og Magnús Guðmunds-
son. Útgefandi Pjaxi 2005.
Helga Jónsdóttir, deildar-
stjóri á bókasafni Mosfells-
bæjar, ólst upp á Reykjum í
Mosfellssveit og byggði síðan
hús í þéttbýliskjarnanum.
„Ástæða þess að ég settist að í
Mosfellsbæ um 1980 var að hér
var hagstæðasta húsnæðisverð-
ið á þeim tíma. Ég var að koma
til landsins eftir nokkurra ára
dvöl erlendis ásamt eiginmann-
inum og við gengum inn í bygg-
ingarfélag sem kom upp húsum
hér. Auðvitað skipti máli að ég
var landvön á svæðinu því ég
er uppalin á Reykjum þar sem
foreldrar mínir voru bændur
og hér á ég vini og vandamenn.
Drengirnir mínir tveir hafa líka
eignast sína vini hér og þegar við
skiptum um húsnæði vildu þeir
ekki flytja suður. Búsetan hent-
ar mér líka vel því ég starfa hér
á bókasafninu. Lengi vel þekkti
ég flesta Mosfellinga en þannig
er það ekki lengur, þeir eru orðn-
ir svo margir. Það er mjög gott
að búa hér. Nálægðin við nátt-
úruna er mikil og þó að blásið
geti hressilega af norðri þá eru
líka til skjólsælir staðir. Ég held
að flestir geti fundið eitthvað
við sitt hæfi í plássinu, íþrótta-
iðkun er mikil og óvíða jafngóð
aðstaða fyrir hestamennsku í
þéttbýli. Svo er stutt í borgina ef
með þarf. Það eina sem vantar
er hjúkrunarheimili fyrir gamla
fólkið okkar.“
Flutti aftur heim
í heiðardalinn
Helga á gamlan vegpóst í garðinum
sínum sem vísar heim að Reykjum.
FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Hús sem hefur gegnt margs
konar hlutverki.
Í kringum 1930 byggði Sigurjón
Pétursson sem var verksmiðju-
stjóri á Álafossi 1919-1955 þetta
hús og setti þar upp íþróttaskóla.
Áður hafði hann byggt sundlaug
við Varmá. Síðar hafði húsið
margs konar hlutverk í þágu
verksmiðjunnar. Eitt sinn var
rekið þarna bíó og um skeið var
héraðsbókasafn Kjósarsýslu þar
til húsa. Undir síðustu aldamót
var veitingastaðurinn Álafossföt
best opnaður þar og starfræktur
í nokkur ár en nú er þar vernd-
aður vinnustaður sem heitir
Ásgarður er framleiðir meðal
annars leikföng.
Ásgarður
Ásgarður stendur rétt við Varmá. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA