Tíminn - 24.12.1977, Qupperneq 6

6
Jólablað 1977
að verða ónothæf, var ákveðið að
byggja nýja kirkju, steinkirkju i
útjaöri Austurvallar, hæfilegan
spöl frá kirkjugarðinum.
Byggingarsaga hennar skal
ekki rakin hér. Kirkjan bar að
visu raunalegan vott rausnar-
skorti dönsku -valdhafanna en
engu að siður mun hún hafa veriö
veglegasta hús hins unga bæjar.
Hannes biskup Finnsson var and-
aður fyrir fáum mánuðum, er
Ragnar Björnsson núverandi
ddmorganisti við hljóöfærið.
kirkjan skyldi vigð, og eftirmaður
hans, Geir Vidalin ekki kominn til
embættis. Þess vegna var kirkjan
vigð af merkisprestinum sr.
Markúsi Magnússyni, stiptpróf-
asti i Görðum 6. nóvember 1796.
Reykjavik var þá 10 ára sem
kaupstaður. Ibúar hennar voru
ekki fleiri en svo, að hin nýja
kirkja mun hafa rúmað þá nálega
alla i sæti. En Reykjavik óx og
Reykjavikurdómkirkja fékk brátt
það hlutverk að verða dómkirkja
tslendinga allra eins og hún er
enn i dag. Arið 1801 voru bæði
biskupsstóll og skóli fluttir frá
Hólur i Hjaltadal og til Reykja-
vikur.
Gasljós
Er fimm áratugir voru liðnir
frá vigslu gömlu Dómkirkiunnar
var hún oröin of lítil og því ákveð-
iö að stækka hana og endurbæta.
Veggir hennar voru notaðir.á-
fram. Þeireru hlaðnirúr grágrýti
sem tekið var úr Þingholtunum.
En nú var hlaðið ofan á þá dönsk-
um múrsteini,bætt við kór og for-
kirkju og á kirkjuna settur nýr
turn sem þö varð vegna fjár-
skorts sennilega allur annar en
ætlað hafði verið. 1 hinni nvju
mynd var dómkirkjan svo endur-
vigð 28. október 1848. Það gerði
Helgi biskup Thordersen.
Enn fór fram mikil viðgerð á
dómkirkjunni 1879. Var hún þá
endurvigð af Pétri biskupi Pét-
urssyni, 14. septemberþað ár. Þá
fyrst var upphitun sett i hana,
kolaofnar.
Gatnla altaristaflan.
0
Gleðileg jól
Farsæ/t
komandi ár
Þökkum viðskiptin
á liðnu ári
LAUGAVEGI 78 - REYKJAVÍK
Upphaflega var kirkjan lýst
með kertaljósum. Sfðar komu
oliuljósin. Eitthvað mun enn til
af oliulampakrónum vestur á
Hrafnseyri og i Minjasafni
Reykjavikur. Siðan komu gasljós,
og eru þau ljósaáhöld notuð enn á
kirkjuloftinu. en i þau hefur að
sjálfsögðu verið leitt rafmagn,
sem nú lýsir reyndar alla kirkj-
una.
Fyrsta orgelið kom i kirkjuna
1840.Fram tilþess tima var sung-
ið án undirleiks en undir leiðsögn
góðs forsöngvara.
A myndunum má sjá, að á
fjórum hornum kirkjunnar voru
stöplar, og hefur sr. Bjarni Jóns-
son sagt svo frá að honum hafi
verið sagt að á þá hafi átt að setja
steinmyndir, krjúpandi engla. Af
þvi varð hins vegar ekki, og voru
þessir stólpar teknir burtu um
aldamótin.
Dómkirkjan i núverandi mynd,
var upphaflega eikarmáluð að
innan, en þótti þá of dimm og þvi
var hún hvitmáluð árið 1911.
Aö henni hefur á ýmsan hátt
verið hlynnt siðan, en þó alltaf
þannig að hún hefur haldið sinum
sérstæða svip. Hún er enn hið
sama húsog helgað var 1848 og að
miklum hluta og vissulega að
stofni til einnig hið sama hús og
vigt var 6. nóvember 1796.
Dómkirkjan í gleði og
sorg
Við gengum nú inn i kirkjuna,
og séra Þórir greindi frá ýmsu
merku, eftir þvi sem leið okkar
lá. 1 raun og veru er kirkjan upp-
ljómuð af sögu.
Hverbekkur, hver hlutur, hver
staður á sinar sérstöku minning-
ar um liðna tið, sorg og gleði.
Við stóðum 'i stiganum upp á
kirkjuloftið, þar sem heitir ráð-
herrastúka, hinum meginn á loft-
inu er biskupsstúkan, rétt við
predikunarstólinn. Biskup getur
næstum lesið ræðublöðin i hönd-
um prestsins. Það hlýtur að hafa
verið erfitt a.m.k. fyrir unga
presta og óreynda að romsa upp
úr sér ræðunum hafandi biskup
svona rétt oni sér, en niðri sat
söfnuðurinn.
Fremstu bekkirnir þar eru lok-
aðir (eða voru það).
Kirkjan leigði þá einstöku fólki
ásunnudögum,en þaðgátuýmsir
illa sætt sig við, þar á meðal
iðnaðarmenn, sem voru að verða
fjölmenn og vel efnuð stétt, en áð-
ur höfðu fæstir nema það nauð-
synlegasta i sig og á, ef frá eru
taldir hátt settir embættismenn
konungs og kaupmenn.
Segir sagan að menn hafi illa
sætt sig við lokuðu bekkina, en
það hafi með öðru orðið til þess að
Frikirkjan var byggð á sinum
tima og nýr söfnuður varð til.
Enn er hægt að loka bekkjum
Dómkirkjunnar.
Koma ráðherrar enn i kirkju?
Ráðherrastúkan var fyst fyrir
stiftam tm anninn, siðan lands-
höfðingjann eftir að landið fékk
ráðherra, þá varð stúkan nefnd
ráðherrastúka. Þar sat Hannes
Hafstein og siðan hver af öðrum,
og það er i raun og veru forsætis-
ráðherrann sem hefur stúkuna.
Það mun vera misjafnt hversu
oft ráðherrar koma til messu, en
sumir hafa stundað vel kirkju-
göngur. Til dæmis kom Bjarni
heitinn Benediktsson mjög oft
hingað til messu og fleiri hafa
verið kirkjuræknir.
I