Tíminn - 24.12.1977, Qupperneq 19

Jólablað 1977
19
ur, tár hennar hrynja á brjóst
hans og þiöa klakann og þegar
hann grætur skolast glerbrotiö
úr auga hans. Þetta forherta
meinhorn sem hann er oröinn
viknar einkum þegar hún sýng-
ur fyrir hann:
Þá veginn þiö ratiö hinn
rétta,
þvi rósir i dölunum
spretta.
Þau dansa af gleöi, mannvits-
spilið hrynur i rúst en myndar
þá orðið eilifö, þau fara heim og
sagan endar á þvf, aö viö fáum
enn aö heyra orð sálmsins um
rósirnar sem spretta i dölunum.
t ævintýrinu er það verk
óvinar lífsins að menn sem
brjóta heilannum tilveruna ein-
angra sig i klakahöllu með sitt
mannvits-klakaspil. Ef höfuöið
er kalt og hjartaö eins og klaka-
köggull ná menn ekki hver til
annars. Hinn ævintýralegi endir
ævintýrisins lýtur að þvi, að við
þurfum aö verða eins og börn til
að ganga inn i guðsriki. H.C.
Andersen styður það með ritn-
ingargrein og endar svo farsæl-
lega meö þessum orðum: „Þar
sátu þau bæði, fullorðin en þó
börn, börn i hjarta og það var
sumar,hlýttogblessað sumar”.
öll köld hjörtu hljóta aö þiðna
við þessisögulok, ef við getum á
annað borð viðurkennt svo far-
sælan endi á jafn raunsærri
sögu. En ef við sjálf höfum ekki
hæfileikann til að verða börn á
ný — og ef við i annan stað sjá-
um ekkert rómantiskt við sak-
leysi bernskunnar — verður
þetta allt erfiðara.
Brorson þekkti þessa sundr-
ung sem við tölum svo mikið
um, syndafall, þar sem sam-
hengihlutanna er rofið, þar sem
tómleiki lifsins er skoðaður
með köldu höfði og sambandið
við aðra verður lausara og
minna, þar sem menn frjósa
inni i ishöllini og þeim virðist
heimurinn úti fyrir „hjalpræði
snauður”. En fyrir Brorson var
þetta ekki neitt sem henti menn
af tilviljun eins og Kaj meðan
„klukkan i kirkjutuminum sló
fimm”. Brorson sagði ákveðið
að þetta væri mannanna sjálfra
sök, synd kom með synd i heim-
inn en ekki af neinni tilviljun: ég
kaus sjálfan mig og mitt eigið
vonleysi i stað þess að trúa á
kærleikann og vera hans:
Upp frá þvi oss saurgaði
syndin
og svivirt var Guðs orðin
myndin,
varheimurað hjálpræði
snauöur.
Hjá Andersen er þaö ekki
manninum sjálfum að kenna, aö
hann hefur það brot i auga, að
hann fer allt i einu aö sjá það
sem öfugt er við tilveruna og
aðra menn. t guðspjallinu er
maður af tur á móti gerður skelfi
lega ábyrgur fyrir brotinu. Þeg-
ar menn fara að sjá svona vel
það sem að hinum er og eiga
annrikt við að draga flisar úr
augum þeirra, þá verður flisin i
auga þeirra sjálfra aö bjálka.
Þetta er ýkt mynd en glögg, svo
spaugilegt er þaö, aö maður
með bjálka iauga er i óðaönn að
leita að flisum i annarra augum.
Að við veröum að trúa á kær-
leikann stendur i sambandi við
það, að við fáum engin teikn
önnur en hirðarnir fengu. Þeir
vöktu yfir fé sinu og þaö sem
þeir sáu var ævintýralegt og
óvenjulegt og þeir vissu varla
hvort það varaðeins löngun sem
nóttin vakti, draumureða annað
óraunverulegt, þvi að þetta var
enginn venjulegur veruleiki. En
þeir áttu að fá teikn sem þeir
gætu haft til marks var þeim
sagt — og teikn er gott að fá, þvi
að það er siöan hægt að sýna
efunarmönnum og hugga sjálf-
an sig við það, skyldi efinn læð-
ast að manni. En teiknið er þvi
miður ekki annað en maður, ný-
fætt barn, og það fætt i fátækt og
utan hjónabands.
Kósir i dölunum spretta.
Jafnskjótt og þeir höfðu fund-
ið að þeir reyndu eitthvað
óvenjulegt og himneskt voru
þeir aftur háðir jarðneskum
veruleika öreigans.
Það hafa áreiðanlega verið til
fleiri afbrigði af þessu jójaljóði
og sum þeirra má finna i Nýja
testamentinu. Elzta gerðin sem
varðveitzt hefur og er færð i let-
ur á undan Lúkasarguðspjalli er
svo:
Hann áleit það ekki rán
að vera jafn guði
þótt hann væri i guðsmynd,
heldur afklæddist henni,
er hann tók á sig þjónsmynd,
og varð mönnum likur.
Enn er það eins: Annað teikn
en maðurinn fæst ekki, eigum
við að trúa teikninu verðum
við að trúa á manninn.
Andersen sá það rétt, að þaö
fer eftir augunum hvaö við sjá-
um. Sjáum við bara vonleysi og
„það sem öfugt og illt er”, —
einkum ifariannarra, ertrúlegt
að það segi meira um okkur
sjálf en það sem við teljum okk-
ur sjá. Hann sem afklæddisU
guðsmynd sinni og tók á sr|'
þjónsmynd og varð mönnum
likur sýndi, að það er önnur leiö
til að horfa á heiminn, — vegur
kærleikans. Sérþá ekki kærleik-
urinn hið sama og sá sem horfir
án kærleika og vonar? Jú, vist
horfir hann á bið sama, en hann
neitar að sjá það ööru visi en i
von og kærleika. Þannig leit
Jesús á þá sem aörir töldu von-
lausa og glataða, þannig leit
hann á iifið þarsem aðrir höföu
gefið upp alla von.
t riti sem heitir Verk Kærleik-
ans og er frá miðri slðustu öld
gerir Sören Kirkegaard grein
fyrir þessari lifssýn. Hann segir
að það hendi stundum, að okkur
hætti að þykja vænt um ein-
hvern af þvi hann hafi breytzt til
hins verraá einhvern hátt. Kær-
leiki Jesú var öðru vísi. Aðrir
hefðu gefizt upp á Pétri sem
hafði svarið að bregðast honum
aldrei en sór svo og sárt við
lagði, að hann þekkti hann ekki
en Jesús brást ekki: „Kærleiki
Krists vartakmarkalauseins og
þarf til þess að elska þá sem á
veginum veröa. Þetta er auð-
séð. Hversu mjög og hvernig
sem maðurinn breytist, breytist
hann þó ekki svo að hann verði
ósýnilegur. Þannig er það og þá
sjáum við hann — og það er
skylda kristins manns að elska
náunga sinn. Almennt finnst
mönnum að þegar einhver hefur
verulega breytzt til hins verra,
þá sé hann svo breyttur að
maður sé leystur frá þvi, að
elska hann. Undarleg afbökun á
málinu, að vera leystur frá að
elska eins og það væri neyðar-
kostur, byrði sem menn vildu
varpa af sér. Kristindómurinn
spyr: Getur þú ekki séð hann
framar vegna þessarar breyt-
ingar? Svarið hlyti þá að verða :
Vist get ég séð hann. Ég sé ein-
mitt að hann er ekki lengur þess
virði að vera elskaður. En ef þú
sérðþað, þá sérðu ekki manninn
sjálfan, heldur ómakleika hans
og ófullkomleika og um leið
viðurkennirðu að meðan þú
elskaðir hann, sástu hann ekki
sjálfan, helduraðeins kosti hans
og verðleika sem þú elskaðir.
Kristilega skilið er hins vegar
það að elska einmittþann mann
sem við höfum fyrir augum.
Aherzlan er ekki á þvi, að elska
mannkostina sem við finnum
hjá manninum, heldur er
áherzlan lögð á manninn sjálfan
eins og hann stendur augliti til
auglitis við okkur, hvort sem
sjáum þar fullkomleika eða .
ófullkomleika, já, hversu
hörmulega sem maðurinn hefur
breytt.
Það er i heimi veruleikans
gagnvart venjulegum sam-
ferðamönnum sem kærleik-
urinn verður reyndur, — hvort
við höfum kærleikann eða ekki,
hvort við elskum einhverja
draumsýn eins og snasdrottning-
una eða ófullkomna menn sem
við mætum þar sem við getum
lika séð hvað öfugt og áfátt er
við þá. Þess vegna „afklæddist
hann guðsmynd sinni og varö
mönnum likur”, og því skildu
fyrstu söfnuðimir hann svo vel
þegar hann sagði, að sá sem
ekki elskar bróður sinn, sem
hann hefur séð, getiekki elskað
guð, sem hann hefur ekki séð.
Með kærleika sinum frelsaði
hann þá og okkur út úr þeirri
klakahöllu, sem menn kusu sér
sjálfir, f rá einangrun oguppgjöf
i „heimiað hjálpræði snauðum”
til að gera okkur skuldbundna
sérog hverjum öðrum i kærleik-
anum.
Rósir i dölunum spretta.
Það eru grasafræðileg sann-
indi. Þær spretta ekki á fjöllun-
um.heldur ekki á himnum, eða i
höllu snædrottningarinnar.
En það eru líka sannindi
fagnaðarerindisins.
Vertu ekkert að reyna að
læra þetta utan að Jói.
Þegar jólasveinninn spyr
þig, skaltu bara nefna
allt, sem þér dettur i hug.
DENNI
DÆMAIAUSI
Gleðileg jól
gott og farsælt nýár
Vélaleiga Simonar Simonarsonar
Kriuhólum 6 — Simi 7-44-22
Gleðileg jól
gott og farsælt nýár
Hjartarbúð
Suðurlandsbraut 10 - Reykjavik
Óskum öllum viðskiptavinum okkar
gleðilegra jóla og
farsæls nýárs
VOGIR H.F.
Sundaborg — Simi 8-65-20
Óskum viðskiptavinum vorum svo og
landsmönnum öllum
gleðilegra jóla
árs og friðar
Þökkum viðskiptin á árinu sem er að liða.
Flugfélagið Vængir
Gleðileg jól
farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á liðna árinu
VIBRO H.F.
byggingavöruverzlun og plastverksmiðja
Álfhólsvegi 7 - slmi 40-600
Óskum landsmönnum
öllum gleðilegra jóla
árs og friðar og þökk-
um viðskiptin á árinu
sem er að liða.
SANA H.F. — AKUREYRI
Óskum starfsfólki
okkar svo og lands-
mönnum öllum gleði-
legra jóla árs og friðar
Hraðfrystistöð Eyrarbakka