Fréttablaðið - 23.07.2006, Qupperneq 8

23. júlí 2006 SUNNUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
AUGL†SINGASÍMI
550 5000
FYLGIR FRÉTTABLA‹INU ALLA MI‹VIKUDAGA
Sögurnar, tölurnar, fólki›.
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 RITSTJÓRAR: Kári Jónasson og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir, Sigríður
Björg Tómasdóttir og Trausti Hafliðason FULLTRÚI RITSTJÓRA: Björgvin Guðmundsson RITSTJÓRN OG AUGLÝSINGAR: Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á
FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is UMBROT: 365 PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. DREIFING:
Pósthúsið ehf. dreifing@posthusid.is Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á
landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Við höldum með þér!
Komdu v
ið á næs
tu Olís-s
töð
og fáðu
stimpil í
Ævintýr
akortið
– og æv
intýragl
aðning í
leiðinni
.
Vertu m
eð í allt
sumar!
Frábær ferðaleikur fyrir alla fjölskylduna
Fjármálafyrirtækið Merrill Lynch birti nýja skýrsu þar sem lagt er mat á áhættu af skuldabréfum íslensku bank-anna. Merrill Lynch birti afar neikvæða skýrslu um
íslensku bankana fyrr á árinu sem átti sinn þátt í að ýta af stað
falli á íslensku krónunni.
Tónninn í nýrri skýrslu getur seint talist jákvæður, enda
ekki margt breyst frá þeirri síðustu. Hann er þó ögn jákvæð-
ari en áður.
Segja má að ákveðin vatnaskil hafi orðið í umræðu um
íslenskt efnahagslíf í kjölfar þess að Viðskiptaráð lét vinna
skýrslu um íslenskt efnahagslíf og hættu á fjármálakreppu.
Frederic Mishkin, sem nú er orðinn einn Seðlabankastjóra í
Bandaríkjunum, og Tryggvi Þór Herbertsson hagfræðipróf-
essor komust þar að þeirri niðurstöðu að ekki væri mikil hætta
á fjármálakreppu á Íslandi. Undirstöður fjármálakerfisins og
sveigjanleiki hagkerfisins, ásamt regluverki og eftirlitsstofn-
unum, tryggðu að sú hagsveifla sem veldur vandræðum nú
ætti ekki að verða til mikils skaða.
Hitt er svo annað mál að yfir átta prósenta verðbólga sam-
hliða stýrivöxtum yfir þrettán prósentum mun seint teljast
merki þess að hagstjórn sé með blóma.
Skýrslur eins og skýrsla Merrill Lynch munu verða viðvar-
andi veruleiki fyrir íslenskt efnahagslíf og fjármálafyrirtæki.
Við því er ekkert að segja og á meðan ekki ríkir meiri stöðug-
leiki í íslensku efnahagskerfi og raun ber vitni getum við ekki
búist við öðru en nokkurri gagnrýni á alþjóðamörkuðum.
Sumt af þessari gagnrýni er þess eðlis að við eigum að taka
það til gaumgæfilegrar skoðunar. Annað er byggt á fordómum
og litlum vilja til að skilja samhengi íslensks efnahagsveru-
leika, eins og gengur.
Það er engin ástæða til að fara á taugum yfir þessari
umræðu. Hún er hluti af þeim veruleika að við erum orðin full-
gildur þátttakandi í heimi alþjóðaviðskipta. Þessi umræða
mun einnig verða til þess að aginn kemur innan frá í viðskipta-
lífinu. Þar verða einfaldlega ríkari hagsmunir af því að stjórn-
arhættir fyrirtækja og umgengni á markaði sé í lagi en sá
skammtímaávinningur sem hlýst af broti á góðum viðskipta-
háttum.
Fyrir viðskiptalífið og almenning í landinu er best að við-
skiptalífið móti sem mest sínar eigin reglur. Full ástæða er því
til að taka undir með Viðskiptaráði Íslands í þeim efnum. Gott
samfélag gengur almennt út frá því að fólk sé heiðarlegt og
tortryggi ekki samþegna sína af litlu tilefni. Það kann að kosta
að einhverjir sem verðskulda straff sleppi. Það er hins vegar
mun betra en að binda á klafa heilbrigt afl með reglufargani.
Almennt séð hefur íslenskt viðskiptalíf verið í mikilli fram-
þróun. Erlend gagnrýni er hluti af þeim breytingum sem orðið
hafa og í viðskiptalífinu hefur þegar verið brugðist við henni,
jafnvel á sviðum þar sem ekki hefur verið undir hana tekið.
Þar hefur ráðið sú hugsun sem er skynsamleg, að hafa vaðið
fyrir neðan sig.
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Erlend gagnrýni á efnahagslífið og fjármálakerfið
er komin til að vera.
Undir aga
alþjóðaviðskipta
Fréttirnar frá Líbanon eru hræði-
legar. Fyrir okkur hér heima færð-
ust atburðirnir nær vegna landa
okkar sem staddir voru nálægt
átökunum. Til allrar hamingju
tókst að koma okkar fólki í burtu.
En áfram býr saklaust fólk við
stríðsástand og neyð þess vex dag
frá degi. Ég vil nota þetta tæki-
færi hérna til að hvetja alla til að
leggja Rauða krossinum lið í fjár-
söfnuninni sem renna á til þeirra
sem nú eiga um sárt að binda á
þessu marghrjáða svæði. Hver
sem skoðun manna er á aðdrag-
anda átakanna, þá eiga allir að
geta sameinast um að reyna eftir
fremsta megni að hjálpa fólkinu
sem á nú svo bágt. Þess bíða engar
rútur eða flugvélar sem flytja það
til betri landa, það býr þarna og
hvergi annars staðar.
Gavrilo Princip og Múhameð Atta
Þessi átök minna okkur á hversu
víða í veröldinni lítið má bregða út
af til að allt fari í bál og brand.
Sagnfræðingurinn Niall Ferguson
gaf nýverið út bók sem heitir War
of the World: History‘s Age of
Hatred. Hann bendir meðal ann-
ars á þrjár veigamiklar orsakir
stríðs og átaka á öldinni sem leið;
þjóðernisátök, fallandi heimsveldi
og efnahagslegan óstöðugleika.
Það góða við mannkynssöguna er
að það er hægt að læra af henni,
hið sorglega er að hún virðist end-
urtaka sig og helst gerist það aftur
og aftur sem síst skyldi. Spennan
á milli þjóðarbrota á Balkanskag-
anum var slík að eitt hryðjuverk
dugði til að tendra bál sem síðan
hleypti fyrri heimsstyrjöldinni af
stað. Hryðjuverk í Bandaríkjun-
um hrundu af stað stríði í Afgan-
istan og Írak, stríði sem veldur
sívaxandi spennu á milli vestur-
veldanna og hins íslamska heims.
Veldi Bandaríkjanna
Bandaríkin eru risaveldi okkar
tíma. En færa má fyrir því rök að
staða þessa mikla veldis sé að
veikjast. Það reynir mjög á Banda-
ríkin þessa dagana. Átökin í Afgan-
istan og Írak eru gríðarlega dýr og
spenna fer vaxandi vegna Írans og
Norður-Kóreu. Þótt Bandaríkin
leggi mikla áherslu á samvinnu
við fjölda ríkja í baráttunni við
hryðjuverk eru það þau fyrst og
síðast sem bera kostnaðinn. Efna-
hagslegur styrkur Bandaríkjanna
er grunnurinn að veldi þeirra og
um leið er hann mikilvægur afl-
vaki hagvaxtar í veröldinni. Það
er ýmislegt sem veldur manni
áhyggjum þegar litið er á efna-
hagsmálin vestra. Sparnaður þjóð-
arinnar er enginn, viðskiptahall-
inn gígantískur og mikið skortir
upp á að lagður hafi verið til hliðar
lífeyrir fyrir þær tæplega 80 millj-
ónir „baby-boomers“ sem nú eru
að komast á eftirlaun. Spurningin
á næstu árum verður sú hvort
efnahagsleg geta Bandaríkja-
manna muni standa undir þeim
verkefnum sem þeir telja sig
þurfa að sinna á alþjóðavettvangi.
Rísandi veldi
Kína og Indland, fjölmennustu
ríki heims, eru aftur á móti vax-
andi veldi sem munu án efa verða
sífellt fyrirferðarmeiri á næstu
áratugum. Hagvöxtur í Kína hefur
verið gríðarlegur undanfarin ár
og með sama áframhaldi mun
þjóðarframleiðsla Kínverja verða
sú sama og Bandaríkjanna innan
ekki langs tíma, þó að langt sé í
það að þjóðarframleiðsla á mann
verði sú sama. Ef staða Bandaríkj-
anna á alþjóðavettvangi veikist
vegna þess að efnahagsveldi
þeirra er ekki jafn yfirþyrmandi
og áður má gefa sér að til dæmis
Kínverjar muni verða fyrirferðar-
meiri sem því nemur. Þá kemur
upp sú hætta að í odda skerist. Taí-
van er einn þeirra staða þar sem
spenna ríkir á milli risaveldanna.
Stjórnvöld þar æfa þessa dagana
her sinn gegn árás frá Kína og
Bandaríkjamenn hafa stutt mjög
við bakið á stjórninni í Taípei. Fyrr
eða síðar mun Kína herða sókn
sína gegn eyríkinu.
Stöðugri hagkerfi
Þeir meginkraftar sem Ferguson
lýsir sem einkennandi fyrir síð-
ustu öld eru því miður enn að verki
nú við upphaf þessarar aldar. En
eitt kann þó að hafa breyst og þá
til hins betra. Efnahagslífið virð-
ist í kjölfar vaxandi heimsvið-
skipta hafa náð meira jafnvægi.
Þekking á orsökum hagsveiflna er
meiri nú en áður og alþjóðleg sam-
vinna öflugri en áður var. Sam-
starf þjóða í IMF, G-7 hópnum sem
og á milli helstu seðlabanka heims-
ins hefur verið árangursríkt og
eftir því sem viðskipti verða
frjálsari á milli landa má vona að
líkur á alþjóðlegri kreppu haldi
áfram að minnka. Heimsviðskipt-
in hafa t.d. staðið af sér ótrúlega
vel olíuverðshækkanirnar undan-
farið. Hagvöxtur í heiminum síð-
astliðin ár hefur verið um og yfir
4% og því er spáð að hann fari upp
undir 5% á þessu ári. Þetta leggst
á vogarskál friðar. En því miður
leggst á hina vogarskálina aukinn
ójöfnuður, vaxandi bil á milli ríkra
og fátækra. Það er því mikilvægt
að tryggja að fátækari ríki heims
fái greiðan aðgang að mörkuðum
okkar ríku þjóðanna. Það er besta
leiðin til að draga úr þeirri mis-
skiptingu sem nú fer sívaxandi.
Endalaus átök?
Í DAG
SPENNA Á
ALÞJÓÐAVETTVANGI
ILLUGI
GUNNARSSON
Ef staða Bandaríkjanna á
alþjóðavettvangi veikist vegna
þess að efnahagsveldi þeirra
er ekki jafn yfirþyrmandi og
áður má gefa sér að til dæmis
Kínverjar muni verða fyrir-
ferðarmeiri sem því nemur. Þá
kemur upp sú hætta að í odda
skerist.
Rússarnir koma!
Rússnesku skipin sem hingað koma
bera af sér misgóðan þokka. Menn
halda vart vatni sem líta á seglskipið
Sedov sem kom til hafnar í Reykjavík á
miðvikudag, svo stórt og tignarlegt sem
það er. Hins vegar hafa Hafnfirðingar
ekki verið jafn heppnir með rússnesku
fleyin sem liggja þar við bryggju og
hafa íbúar í nágrenni hafnarinnar
kvartað ítrekað til hafnaryfirvalda vegna
togarans Tsefey en ljósavél hans hefur
spúð svörtum reykjarmekki í hafnar-
mynninu svo ósóminn sést í kílómetra
fjarlægð að þeirra sögn. Það er því
ómögulegt að vita á hverju menn eiga
von þegar Rússarnir koma.
Bannað að veiða og skemmta sér
Sigurjón Þórðarson, þingmaður
Frjálslynda flokksins, gagnrýnir Björn
Bjarnason dómsmálaráðherra á vef
sínum fyrir að vilja leggja skatt á
útihátíðir og vænir Björn um að vera
með fordóma gagnvart skemmtana-
haldi á landsbyggðinni þegar hann
segir að umræðan um drykkjulæti á
útihátíðum bendi til þess að ekki hugi
allir skipuleggjendur nægilega vel að
þeim reglum sem þeim beri að fylgja.
Sigurjón segir: „Það er ekki nóg með
að Sjálfstæðisflokkurinn hafi svipt íbúa
landsbyggðarinnar réttinum til þess að
draga sér bein úr sjó, heldur er fólkið
skatt- lagt sérstaklega ef það
ætlar að skemmta sér
og öðrum.“
Hvað heldur Sigurjón
að borgarbörnin séu
að gera um versl-
unarmanna-
helgina?
Hvalfjarðarsveitasæla
Nýlega var auglýst eftir umsóknum um
stöðu sveitarstjóra í Hvalfjarðarsveit. Sveit-
arfélagið varð til við síðustu sveitarstjórn-
arkosningar þegar Hvalfjarðarstrandar-
hreppur, Innri-Akraneshreppur, Leirár- og
Melahreppur og Skilmannahreppur
sameinuðust. Viðbrögðin létu ekki á sér
standa og hafa 40 umsóknir borist. Fyrir
kosningarnar var Sigurður Sverris Jónsson,
oddviti Skilmannahrepps, harðlega gagn-
rýndur fyrir að verðlauna framtakssama
sveitunga sína með gjöfum, en fá
sveitarfélög voru jafn vel sett
fjárhagslega og Skilmanna-
hreppur enda var hálft álver
og heil járnblendiverksmiðja
innan hreppsmarkanna. Það
er greinilega gott að vera
yfirvald í þessari sveit.
jse@frettabladid.is