Fréttablaðið - 23.07.2006, Qupperneq 58
23. júlí 2006 SUNNUDAGUR22
����������������������������������������������
���������
��
��
�
��
��
�
��������������������
���������������
�����������
����������������
������
���������������������
�����������������������
���������������
��������������������������������������������
��������������������������������������
���� ������ �������� ����� ���
����
������
�������
���������
����
�����
�����
�������� �������������
���
����
� ���������������
����
��������
����
�����
����
������
�����
�����
�������
������
�����
������
����
�������
������
�����
������
����
�����
����
����
�����
��������
���
�������
��������
�������
����
�������
������
������
���
��������
����
��������
�������
�����
�����
����
�����
�������
��
������
�������
����
�����
����
��������
���
����
�������
������
������
�����
������
�����
�����
��
������
������
����
����
�����
�������
������
����
���
���
������
�����
������ ����
�������
�������������������������������������������������������������������
��
�
��
����
������
��
��
�
�
�
Nafn rósarinnar eftir
Umberto Eco var gefin út
nýlega í fyrsta skipti í kilju
hér á landi, rúmum tveimur
áratugum eftir að hún kom
fyrst út í íslenskri þýðingu
Thors Vilhjálmssonar, sem
gefur Eco hvergi eftir í þýð-
ingu sinni á þessari lærðu
glæpasögu. Í samtali við
Fréttablaðið rifjar Thor upp
þá námu visku og fróðleiks,
sem hann segir Nafn rósar-
innar vera.
Margir vilja halda því fram að Nafn rósarinnar hafi breytt bókmenntasögunni
með því að flétta listilega vel saman
æsispennandi atburðarás sem ger-
ist á hinum myrku miðöldum og
margslungnu efni sem byggist á
dularfullum atburðum liðinnar
sögu. „Þessi bók er sett upp sem
glæpasaga sem fjallar um Sherlock
Holmes í munksgervi, Vilhjálm frá
Baskerville sem ræður í flóknar
vísbendingar allt um kring. Það að
taka almennt eftir vísbendingum
og geta ráðið í þær er mikilvægt
öllum, til að ná til sjálfrar sín og
geta gefið öðrum af sér,“ undir-
strikar Thor. „Það er brýnt í nútíma
glys- og glæfraheimi, til að geta
notið þess að vera til.“
Ekki hefðbundinn reyfari
Thor áréttar að sagan sé hins vegar
ekki hefðbundin glæpasaga heldur
náma visku og fróðleiks. „Ég
fræddist um svo margt þegar ég
var að vinna þessa bók. Það var
eins og að fara á keðju af ýmsum
námskeiðum á margvíslegum svið-
um og ég leitaði til manna sem voru
mér vitrari á ýmsum sviðum. Ég
lærði margt á mjög skömmum
tíma. Ég kynnti mér stjörnufræði,
byggingarlist, formfræði og Naum-
ur sem er sérstök nótnaskrift,
ásamt ýmsu öðru.“
Thor segist líka hafa lagt sig
mikið í líma við að koma öllum þeim
vandamálum sem birtust í bókinni
til skila. „Ég kynnti mér sérstak-
lega hvernig aðrir þýðendur fóru
að í þessum efnum og komst að því
að sumir í henni Ameríkunni hopp-
uðu hreinlega yfir stóran hluta bók-
arinnar þar sem glíma þurfti við
vanda sem kom fyrir í bókinni og
koma honum til skila. Þýðandi í
Þýskalandi leit hins vegar svo stórt
á sig að hann tók sér
skáldaleyfi og bætti
þrípunktum við alls
staðar. Ég held að hann
hljóti að hafa fengið
borgað eftir vigt.“
Klausturslifnaður í
Frakklandi
Spurður um skoðun
sína á Nafni rósarinn-
ar segist Thor mikið
hafa velt fyrir sér
þessum tíma í sög-
unni, það er miðöld-
um og meinlætalifn-
aði klausturslífs. „Ég
kynntist manni í
Frakklandi sem
hafði þá trú að með
sívarandi fórn og
hreinsun anda og
efnis gæti maður
þjónað sem skipti-
stöð fyrir guðdóm-
inn og straumbreytt
þessu afli þannig að venjulegt fólk
gæti þolað þennan kraft. Sjálfur
gekk ég í klaustur í Frakklandi og
dvaldist þar í nokkra daga. Það var
dásamleg reynsla. Ég leitaði þang-
að meðal annars með spurningar
um það hver ég væri, en ég var að
reyna að átta mig á sjálfum mér
eins og gengur og gerist. Þetta var
klaustur sem hélt tryggð við allt
siðakerfið frá liðnum öldum, greg-
oríski söngur tíðkaðist alla jafna og
messur fóru allar fram á latínu.
Þarna voru tveir munkar sem sáu
um okkur gestina en annar þeirra
var mikill humor-
isti og sagnfróð-
ur mjög. Síðasta
daginn fór ég og
kvaddi hann sér-
staklega og sótt-
ist eftir því að
hann fylgdi mér
um klaustrið og
lýsti sögu þess.
Þegar hann tók
mig síðan í þennan
leiðangur leit hann
í eitt skipti á mig
með kæstkenndri
en góðlátlegri
stríðni og sagði,
þetta hafið þið gert.
Hann var þá að vísa
í skemmdir á þessu
rómverska klaustri
sem lúthersmenn
höfðu valdið“.
Thor segir að
þessi tími í klaustr-
inu hafi skilið eftir sig góðar minn-
ingar. „Fólk kom þarna víða að og
sat á bæn allan tímann og ég man
sérstaklega eftir einni ungri stúlku
sem sat hreyfingarlaus á bæn í
margar klukkustundir. Það var eins
og hún væri orðin að steini. Þetta
var mögnuð sjón og áhrifarík.“
Listræn áskorun
Thor hefur þýtt fjöldann allan af
bókum eftir ýmsa risa bókmennta-
heimsins en mestu andlegu áskor-
unina segir hann hafa verið að berj-
ast við bókina Hlutskipti manns,
eftir franska höfundinn André Mal-
reux. „Björn Jónasson, útgefandi
minn hjá Svart á hvítu, sem gaf
Nafn rósarinnar upphaflega út,
kom hlaupandi hingað einn daginn í
stofuna til mín og sagði mig verða
að gera þjóðinni þann greiða að
þýða André Malreux. Þá átti ég
eftir að skrifa Grámosinn glóir,
sem ég komst ekki undan að skrifa
síðar. Björn var ákafur maður og
það dugði honum sem jáyrði þegar
ég hummaði lágt í stofunni heima
og við það var hann rokinn út.“
Thor segist hafa gefið sig allan í
þýðingu á Hlutskipti manns og
stundum svo mjög að allt annað rak
á reiðanum. „Ég var svo alhuga í að
vinna þetta verk fyrir íslensku
þjóðina og að skila André Malreux
heilum og með öllum ólíkindum, að
ég missti um tíma númeraplötuna á
bílnum, lokað var á símann og ég
varð næstum gjaldþrota, af því
að ég hafði gleymt mér svo mjög í
þessari listrænu áskorum. Mesta
ögrunin var að geta skilað hugsun
þessa fluggreinda höfundar vel af
mér. Það var þannig tvennt ólíkt að
þýða André eða Eco,“ segir Thor að
lokum.
bryndisbjarna@frettabladid.is
Einn lærðasti reyfari sögunnar
NAFN RÓSARINNAR Bókin segir
frá grámunknum Vilhjálmi frá
Baskerville sem er eins konar
Sherlock Holmes miðalda.
„Þýðandi í Þýskalandi leit
hins vegar svo stórt á sig
að hann tók sér skálda-
leyfi og bætti þrípunktum
við alls staðar. Ég held að
hann hljóti að hafa fengið
borgað eftir vigt.“
THOR VILHJÁLMSSON Að þýða
bókina var eins og að fara á
keðju af ýmsum námskeiðum á
margvíslegum sviðum.