Tíminn - 10.01.1978, Side 9

Þriðjudagur 10. janúar 1978
9
heimskulegursem hann er. bó vil
ég leyfa mér að vikja að eftirfar-
andi, auk þess em þegar hefur
verið sett fram i þessari grein.
Rætt er um, aö landbúnaðurinn
kosti þjóðina 10 milljaröa eða
meira og þaö væri hin bezta bót
að láta blessaöa bændurna hætta
og hefja smáiðnaö I bllskúrum og
flytja inn landbúnaðarvörur.
Hverníg á að svara þessu?
Niðurgreiöslur eru áætlaöar 6
miljarðar. Eins og að framan er
sagt telja bændur, að fram til
þessa hafi þessari upphæð verið
variö til hagstjórnar til þess að
greiða niður kaupgjaldsvísitölu
og þannig sparað ríkissjóði þessa
sömu upphæð á einn eða annan
hátt og sömuleiðis hefur aldrei
veriö tekiö mið af óskum bænda.
En lítum fram hjá þvl. Hvaö
kemur á móti I beinum tekjum til
rlkissjóðs frá landbUnaöinum?
Alltaf 3 milljaröar 120% söluskatti
af kjötvörum og um 1 milljarður I
tollum og söluskatti af innfluttum
landbUnaðarvélum. Þá eru eftir 2
milljarðar og ætli þeir greiðist
ekki að stórum hluta I beinum
sköttum til rikisins af bensíni og
olium á vélar, svo og I 20% sölu-
Það er þegar kominn brestur I
landbUnaðarhlekk hagkeöjunnar,
og minnast skyldum viö þess, að
engin keðja er sterkari en veik-
asti hlekkurinn.
V. Hver eru vandamál
landbúnaðarins?
Allt í einu eru bændur látnir
horfast I augu viö, aö þaö sem
þeim hefur verið sagt um aukna
framleiðslu, sé rangt. NU fram-
leiði þeir of mikið og verði sjálfir
að bera skaða af verölausri of-
framleiöslu. Er þaö þetta, sem er
vandamál landbUnaöarins I dag?
Bændur svara þessu neitandi.
Aukning framleiðslunnar hefur
verið lltil slðustu ár, en hins veg-
arhefur sala á innanlandsmark-
aði dregizt saman. Hafa þá land-
búnaðarvörur hækkað miðað við
annað verðlag i landinu? Hvað er*"
þá að? Verðbólga I landinu og svo
sú staðreynd, sem tslendingar
þurfa að horfast i augu við, eins
og aðrar þjóðir, að verðlagning
landbúnaðarvara, getu ekki ein
séð bændum fyrir nægum tekjum.
Þetta er ekki sizt erfitt fyrir
bændur sjálfa, sem hafa alla tið
viljað vera sjálfum sér nógir.
sem að hluta svlfur I lausu lofti,
ákveði verðlagningu land-
búnaðarafurða. Nú ef ekki er við
þá verðlagningu unað, þá taki viö
yfirnefnd, sem Urskurðar bænd-
um miklu lægra kaup en öðrum
stéttum og konum bænda enn
lægra kaup og tekur ekki tillit til
sannanlegra Utgjalda, eins og um
fjármagnsbyröi grundvallarbUs-
ins, — allt þetta, þrátt fyrir að
ljóst sé, að árið 1976 vantaði
bóndann 32% af lögbundnu kaupi
sinu.
Hvað skyldi vanta á kaupið árið
1977?
Hvaða stétt skyldi una þvi að fá
ekki kaupið sitt greitt að fullu fyrr
en eftir eitt til eitt og hálft ár?
Hvaða stétt önnur skyldi hafa
beðiö svo mörg ár þolinmóð eftir
Urbótum, önnur en Islenzk
bændastétt?
VI. Tillögur til úrbóta.
Bændafundirnir á Suöurlandi
véku sér ekki undan að benda á
sanngjarnar leiöir til Urbóta
gagnvart vanda landbUnaðarins I
sjáanleg á einstökum bUvörum,
að ríkissjóöur greiði bændum,
sem hafa framfæri sitt af land-
bUnaöi, bætur fyrir framleiöslu-
skerðingu, sem yrði báöum aöil-
um til hagsbóta.”
Hér er beint vikiö aö þeim leið-
um, sem nágrannalönd okkar
hafa fariö I llkum vandamálum
iandbUnaðarins þar og þar með
óskað eftir llkri Utfærslu I fram-
kvæmd.
Margar leiðir eru vafalaust
færar, þó að mér virðist persónu-
lega eölilegast að hugsa sér þá Ut-
færslu einhvern veginn þannig:
a) Styrkur ríkissjóös viö land-
búnaðinn myndi I framtlöinni
miðast viö hlutfall núverandi
fjárveitingar alþingis af fjárlög-
um til niðurgreiðslna og útflutn-
ingsuppbóta. Þessi styrkur myndi
skoðast I heild til þess viöfangs-
efnis, að bændur, sem hafa meiri-
hluta tekna sinna af landbúnaðar-
framleiðslu, nái slnu lögbundna
viömiðunarkaupi og jafnframt til
þess, að neytendur fái land-
búnaðarafuröir á sem hagstæð-
ustu verði.
b) Til jákvæðrar stjórnunar á
framleiðslunni yrði slíkur
Ibúnaðarins
Frá aðalfundi Stéttarsambands bænda að Eiðum s.I. sumar.
skatti af öllum viðgeröarkostnaði
á landbúnaöarvélum.
Útflutningsuppbætur eru
áætlaðar tæpir 3 milljarðar á
þessu ári. Fyrr I þessu máli er
vikið að þvl, að Utflutningsupp-
bætur væru samningur milli
bænda, neytenda og ríkisstjórnar,
eftir að Hæstiréttur hafði dæmt
bændum rétt til þess að verö-
leggja afurðir sinar þannig að
þeir fengju sitt lögbundna kaup.
Ætli þessir 3 milljarðar ásamt 1
milljarði til styrkja og framlaga i
landbUnaöinum teljist ekki lág
upphæð þegar hugsað er til þess
að ein fjölskylda I landbúnaöi er
talin Utvega fjórum fjölskyldum
öðrum atvinnu I Urvinnslu á land-
búnaöarafurðum?
1 framhaldi af þessu er sýnt, að
landbúnaður er grundvallarat-
vinnuvegur þessarar þjóðar, enn
þann dag i dag og hagkeðjan má
ekki við að einn hlekkurinn veik-
ist.
Atvinnuvegir landbúnaðar og
sjávarútvegs standa hlið viö hliö
og þurfa að hlúa að uppbyggingu
iðnaöar. A þessum þremur
hlekkjum hagkeðju þjóðarinnar
rlöur mestu um styrkleika, og ef
einhver þessara hlekkja er veikt-
ur, er þjóðarvá fyrir dyrum.
Það er skoðun bænda, aö verði
staða landbúnaðarins, ekki styrkt
og rlkjandi stefnu breytt, bresti
iandbúnaðarhlekkurinn.
Síðustu ár hafa árlega um 100
bændur hætt búskap af augljósum
ástæðum. Samfélag I sveit bygg-
ist á lágmarksfjölda fjölskyldna,
og þar sé hægt að halda uppi
skóla og félagsllfi, ásamt þeirri
samfélagsvitund aö eiga annan til
hjálpar að.
vréa I sveitum er komiö að
þessum mörkum og ef ekki verð-
ur sanngjörn breyting á, leggjast
heilu byggöarlögin I eyöi á næstu
árum.
I öllum nágrannalöndum okkar
er landbúnaöur styrktur með
beinum greiöslum á frumstigi.
Við þurfum aö taka mið af þeim
leiöum, sem þar hafa þegar verið
farnar til lausnar vandamálunum
og hætta með þessar heimatil-
búnu bráöabirgöalausnir, að
greiöa niður landbúnaðarvörur
með tilliti til kaupgjaldsvfsitölu,
aö greiöa niður landbúnaöarvör-
ur fyrir Utlendinga um allt að
97%, að ætla að leysa vandann
með Bakkabræðraráðum og una
þvi að óábyrg Sexmannanefnd,
verðlagsmálum. Þar voru m.a.
þessar tillögur samþykktar:
1. „Verölagning landbúnaöar-
afuröa sé ákveöin I beinum
samningum viö rlkisstjórn.”
Með þessu opnaöist möguleiki
fyrir verðlagningu landbúnaöar-
afurða að stærstum hluta miöaö
við markaösmöguleika innan-
lands, þ.e.a.s. fyrir vissum
sveigjanleika'í verðlagningu eftir
framboöi og eftirspurn hverju
sinni.
2. Fundirnir töldu „eðlilegt
þegar offramleiösla er fyrir-
heildarstyrkur til landbUnaöarins
greiddur aö verulegum hluta
beint til þessara sömu bænda
mánaöarlega. Ríkisstjórnin
myndi ákveöa meö samkomulagi
við Framleiðsluráö stærö fjöl-
skyldubús og hins vegar þörf inn-
anlands á landbúnaðarvörum.
Styrkurinn færi minnkandi til
þeirra bænda, sem byggja minní
eða stærri búum, en grundvallar-
búiö.
c) Kannaö yröi hvort rétt væri
að skipta landinu niður I mismun-
andi verölagssvæði landbúnaöar-
afuröa, bæði meö tilliti til hag-
kvæmni framleiðslunnar og eftir-
spurnar neytenda á hverju verö-
lagssvæði.
d) Aölögunartlmi fyrir þessar
breytingar myndi miðast viö 3 til
5 ár, en á þeim árum myndi rlkis-
sjóöur taka á sig þá fjárskuld-
bindingu, að ábyrgjast bændum,
fullt verö fyrir allar afurðir sínar.
3. Fundirnir töldu „álagningu
söluskatts á kjöt brot á sam-
komulagi því er fulltrúar bænda,
neytenda og ríkisstjórnar gerðu
um 10% útflutningsuppbætur” og
kröföust þess „að söluskattur af
kjöti og kjötvörum veröi afnum-
inn til aö auka innanlandsneyzlu
og þar með aö draga Ur Utflutn-
ingsuppbótum.”
Þessi samþykkt er svo augljóst
sanngirnismál, að undrun sætir,
að ekki hafi verið framkvæmd af
stjórnvöldum. Ekki greiöa Is-
lendingar söluskatt af flski eða
ávöxtum. Skyldu landbúnaðaraf-
urðir vera taldar varhugaverðari
eða hvaö tefur framkvæmd
stjórnvalda?
4. Fundirnir kröföust „þess af
Seðlabanka Islands og rfkisstjórn
að afuröarlán veröi þaö há, aö
þau nægi til að greiöa 90% af
framleiösluveröi” til bænda, og
er þá miöað viö greiðslu I næsta
mánuði eftir afhendingu vörunn-
ar.
Eins og áöur er vikiö að, ,er úti-
lokað að una þvl lengur að1 bænd-
ur, ein stétta I landinu, fái ekki
sitt kaup greitt að fullu fyrr en
allt að 1 1/2 ári eftir afhendingu
framleiðslunnar.
.Það ætti aö vera sanngirnismál
að afuröalánum til sölufyrirtækja
bænda væri þannig hagað, aö
bændur fengju mánaöarlega
greiðslur fyrir framleiðslu sína
árið um kring. Þaö er hart aö una
þvl, að á sama tlma og bændur fá
sitt kaup löngu eftir á og þá aö-
eins brot af réttu kaupi, þá selur
rlkisrekin áburöarverksmiöja I
Gufunesi þeim áburð gegn þvl
sem næst staðgreiðslu.
Þaö eitt væri mikill styrkur við
þorra bænda, að Aburöarverk-
smiðjunni I Gufunesi væri gert
mögulegt, að afhenda bændum
áburð að vori gegn mánaöarleg-
um jöfnum greiöslum í 11 mán-
uöi.
5. Fundirnir lögðu áherzlu á þaö
sjálfsagða sanngirnismál, aö
bændur fengju fulla Utlánsvexti á
þær eftirstöðvar vöruverðs, sem
sölufyrirtæki þeirra gætu ekki
greitt þeim Ut, við afhendingu
vörunnar.
Hér að framan hefur veriö
minnzt á fimm atriöi I leiöum til
úrbóta, sem bændafundir á
Suöurlandi settu fram af einhug.
Það er von mln aö ráöamenn
þjóðarinnar llti á þessar tillögur
sem framrétta hönd bóndans,
sem hefur unnið I sveita slns and-
litis af þolgæði og ætlö fyrir
þjóöarhag.
Þessar tillögur eru ekki eins og
krepptur hnefi þess, sem einungis
heimtar af öðrum, en þó skyldu
alþingismenn núverandi
stjórnarflokka vita, að ef þeir
hafa ekki einurö og kjark til að
koma á raunhæfum Urbótum I
verölagsmálum landbúnaöarins á
næstu mánuöum, munu framrétt-
ar sáttarhendur bænda I dag
sameinast I aö lyfta af sér
margra ára oki.
unum.
Þær upplýsingar sem Bergur
hafði voru þó þær, Hrafnseyr-
arheiði væri fær, en ef það heföi
veriö rétt, þá er Dynjandisheiði
öll mun auðveldari viöfangs,
enda þar mest um venjulega
skafla aö ræða og að venju
miklu meira hægt að aka á
hjarni.
Tilraun þessi tókst sem sagt
ekki, og fólkiö komst á siðustu
stundu suður með Flugfélaginu
Emir á Isafirði, en það má með
sanni segja, að ef Bergur eða
Ernir ekki bjarga okkur, þá eru
sannarlega flestar bjargir
bannaðar.
K.Sn.
Frá Hofi
Nýkomið Jumbo-quick, Cabel-sport og
Jakobs garnið vinsæla.
Fjölbreytt úrval hannyrðavörur.
Norsku kollstólarnir komnir aftur.
Hof, Ingólfsstræti 1
Auglýsingadeild Tímans Ritstjórn, skrifstofa og afgreiðsla
Tapast hefur hestur
Tapast hefur jarpur hestur með mikið tvi-
skipt fax úr hagbeitar girðingu Fáks,
Dalsmynni.
Mark vaglskora framan, hægra.
Þeir sem hafa orðið hestsins varir láti
vita i sima 1-64-96, eftir kl. 7, eða á skrif-
stofu Fáks.