Tíminn - 15.01.1978, Qupperneq 1

Fyrir ,
vörubila*^
Sturtu-
grindur
Sturtu
dælur
Sturtu-
dri
Eldgos á Heykj anesskaga
á fyrsta ári Ingólfs í Vík?
JH — Þessi árin hafa
islendingar oft veriö á þaö
minntir á harkalegan hátt, hvaö
undir jaröskorpunni er. Þess
vegna eru lika jaröeldar, og þau
náttúrufyrirbæri, sem þeim eru
samfara, oft til umræöu, enda
eitthvaö tiu milljaröar krtína I
aimannaeigu I húfi noröur viö
Kröflu þessi misserin, auk ann-
ars tjtíns, sem þar gæti oröiö af
landskjálftum og eldgosum. En
voru viölika fyrirbrigöi lfka um-
ræöuefni fyrsta veturinn á
fyrsta norræna iandnemabæn-
um á islandi, Vik viö Sund?
I fornum frásögnum er sagt,
aö eldar hafi brunniö á Hellis-
heiöi kristnitökusumariö og
hraun runnið I átt til bæjar
Skafta Þóroddssonar. Álkunna
er einnig, að Kapelluhraun rann
til sjávar, þar sem álverksmiðj-
an stendur nú, nokkrum öldum
siðar, og er byrgi heilagrar Bar-
böru, sem reist hefur verið á
hrauninu nýju, vegfarendum og
fólki á Suðurnesjum til hug-
styrkingar, enn varðveitt rétt
ofan við þjóðfeginn. En gaus
einnig þar i grennd árið 875?
Kynntust Ingólfur og Hallveig
og griðfólk þeirra eldgosi á nýja
landinu þegar á fyrstu misser-
um sinum þar?
í siðasta hefti Náttúru-
fræðingsins segir Jón Jónsson
jaröfræðingur frá rannsóknum,
sem hann hefur gertá hrauni, er
runniö hefur úr Tvlbollum viö
Griöaskörö og flætt þaöan allt
aö Helgafelli og vestur meö þvl
aö sunnan. Þetta eru tvö hraun-
lög, og á'milli þeirra hefur Jón
fundið kolaðar leifar jurta og
jarðvegs. Tók hann fyrst sýni af
þessum leifum árið 1973 og fékk
ákvarðaðan aldur þeirra i Upp-
sölum i Sviþjóð. Samkvæmt
annarri aldursákvörðuninni
hefur hraunið farið þarna yfir
árið 875, en hugsanleg skekkja
þó sextiu ár til eða frá. Innir Jón
orðum að þvi, að þessir atburðir
hafi þvi hugsanlega gerzt árið
eftir að Ingólfur Arnarson tók
sér bólfestu i Reykjavik.
„Einhverjum kann að finn-
ast nóg um þessa tilgátu”, seg-
ir Jón Jónsson i grein sinni,,,en
hún hefur nú hlotið nánari stað-
festingu nýlega
héldum við Sigmundur Einars-
son til nánari rannsókna á
Tvibollahrauni. Sunnan undir
litil við hraunkantinn, og þar er
hraunið svo þunnt, aö auövelt er
að brjóta þaö upp meö hand-
verkfærum Þarna tókum viö
gryfju, og er ekki aö orölengja
þaö, aö þarna fundum viö land-
námslagiö með sinum þekktu
einkennum, og var auövelt aö
rekja þaö inn undir hrauniö, þar
sem efri hluti þess hverfur I kol-
aöa lagiö næst hrauninu”.
Siöan segir Jón, aö af þessum
staöreyndum megi ráöa, hvaö
sem segja megi um nákvæmni
aldursákvöröunarinnar, sem
gerð var I Uppsölum, hafi gos
oröiö og þetta hraunlag runniö á
þeim tima, þegar landnám
norrænna manna var aö hefjast
eöa nýhafiö á íslandi. „Þvi kann
aö vera, aö gosiö I Tvibollum viö
Grindaskörð hafi verið fyrstu
éldsumbrot, sem forfeöur vorir
litu augum hér á landi”.
Það leiöir lika af þessu, aö
fleiri eldgos hafa orðið á
Reykjanesskaga á sögulegum
tima heldur en vitað hefur veriö
um til þessa.
öxárárfoss I klakaböndum. Eins og mörgum er kunnugt, féllhann ekki þarna af hamrinum niöur I Almannagjá viö upphaf tslandsbyggöar,
þarsem öxará átti sér þá annan farveg. En þegar fornmenn komu sér saman um aö velja alþingi staö á Þingvöllum, veittu þeir ánni niöur I
gjána og fengu henni farveg um vellina. A tiundu og elleftu siöu blaösins I dag birtast vetrarmyndir frá Þingvöilum.
Norglobal er væntan-
legt hingað í dag
GV — Hiö umdeilda loönu-
bræösluskip Norglobal kemur
aö austurströnd landsins I dag.
Fyrst fer fram tollskoðun I skip-
inu, en slöast er blaöiö vissi til
hafði ekki veriö tekin ákvöröun
um hvar skipið veröur staösett
til aö byrja meö, en þaö er auö-
velt aö álykta þaö aö skipiö
veröur staösett f námunda viö
loönumiöin.
Aö sögn Jóns Ingvarssonar,
frkvstj. sem fengiö hefur loönu-
bræösluskipiö á leigu, er tals-
verö óánægja meö för skipsins
hingaö meöal loönusjómanna I
Noregi.
Þetta er þriöja áriö, sem
bræðsluskipiö er hér á vetrar-
vertiöinni. Fyrst var þaö leigt
hingaö áriö 1975 og vann þá 74
þús tonn af loðnu. Þá kom þaö
hingaö áriö eftir og voru þá flutt
65 þús. tonn til bræöslu I skipiö.
Skug’gi
skrifar
á bls. 2 um
„Hina óþörfu
stétt”
Jtín á Gautlöndum.
í Mönnum og mál-
efnum er fjallað um
bók Gunnars Karls-
sonar Frelsisstrið
Þingeyinga og Jón
frá Gautlönduin bls.
16.
Bræösluskipiö Norglobal, sem nú veldur deilum, viö akkeri f Hval-
firöi.
„Allt
mitt
ráð
við
búskap
binda”
VS ræðir við
Gissur
Gissurarson,
bónda og
hreppstjóra
í Selkoti
undir
Eyjafjöllum
bls. 18-19
Hefur
maðurinn
mörg líf ?
í grein á bls 14-15 er
leitast við að svara
þeirri spurningu
hvort endurholdgun
eigi sér stað.
Skírnismál
1977
Ritdómur um siðasta
hefti Skirnis bls. 12-
13.