Tíminn - 05.04.1978, Blaðsíða 14

14
Miðvikudagnr 5. agrN 1978
Að skemmta 6
hið mikla hlutverk ödipúsar
konungs. Þetta er ekki einfalt
hlutverk að neinu leyti og text-
inn er yfirgripsmikill.
Frammistaða Gunnars er með
eindæmum góð. Hann er að
visú full hávaðasamur á köfl-
um. Menn æpa ekki alltaf i
miklum geðshræringum, en hitt
er svo örðugara að meta hvort
áhorfendurskilja betur hljóðlátt
geðshræringartal á ægilegri
stund, en hávaðasamt. Það
verður hver og einn að meta
sjálfur.
Helga Bachmann lék drottn-
ingu hans af myndugleik og
þokka og framsögn beggja var
til fyrirmyndar. Hitt er svo
annað mál hvort aldursmunur
þeirra hjóna, sem verkið segir
þö til um, sé nægjanlega skyr og
klár. Fólkið heldur sér að visu
misjafnlega vel, en þarna var
hlutfallið öfugt.
Fleiri fara þarna með stór
hlutverk. Rúrik Haraldsson lék
bróður drottningar. Hann var
griskurog sannfærandi og skildi
alla tóna. Valur Gislason lék
blindan spámann á áhrifamik-
inn og ógnvekjandi hátt. Þor-
steinn ö. Stephensen lék sauða-
mann Pólibosar konungs, þann
sem hafði borið til hans Utburð-
inn forðum. Þorsteinn er sjald-
séður gestur á fjölum leikhús-
anna og ávallt fagnaðarefni.
Leikur Baldvins Halldórs-
sonar i hlutverki sauðamanns
Lajosar konungs, sem bera átti
út barnið, var mjög áhrifamik-
ill, og sama má segja um Hákon
Waage sem siðast er kastað inn
á sviðið með hin ofboðslegu tið-
indi að drottning hafi fyrirfarið
sér og konungur stungið úr sér
augun.
Róbert Arnfinnsson var kór-
formaðurog framganga hans og
framsögn var góð. Látlaus og
hvergi reynt að breiða sig yfir
verkið, sem þó var hægt.
Þar sem verkið er borið uppi
af textanum fyrst og fremst, er
ekki úr vegi að fjalla ofurlitið
um framsögn og f leira. Of mikið
er gert af þvi að tala við Esjuna,
kalla þangað, istað þessað snúa
sér fram i' sal. Varaburður er til
hjálpar flóknum orðræðum og
jafnvel þótt augu mætist i tali
þvert á langskurð hússins, má
andlitið vikja ögn fram i sal.
Einkum á þetta við fyrstu
atriði leiksins, meðan áhorfend-
ur, eða áheyrendur, voru óvanir
tungutakinu.
Talkórinn var ágætur, oftast
nær.
Fyrri hálfleikur verksins var
þannig, að mikil og áhrifarik
spenna náðist, en það er listrænt
takmark i sjálfu sér. Allra sein-
ast i siðari hluta fellur spennan
svolitið. Kann þar sifelld sögu-
leg endurtekning i textanum
nokkruaðráða, og þar sem sagt
er að leikgerðin sé til i nokkrum
jafnréttháum útgáfum, hefði
komið til greina að auka hrað-
ann, en það er nokkuð seint að
tala um það núna, þegar sýning-
um er hvort eð er að ljúka.
Leikmynd Gunnars Bjarna-
sonar var m jög hentug, fögur og
látlaus i senn, og er gott til þess
aðvitaaðhann hefur aftur hafið
störf hjá leikhúsinu.
Búningar Guðrúnar Svövu
vorueinfaldir og smekklegir, en
hvort litaval og fótabúnaður
hefur verið í sögulegu samhengi
skal ekki fullyrt.
Þá er ekki annað eftir en að
þakka húsinu fyrir þessa áhrifa-
miklu sýningu. Fyrir svona
fyrirgefst margt annað og húsið
stækkar.
Jónas Guðmundsson
ry
Innilegt þakklæti fyrir skeyti gjafir og vinsemd á sjötugs-
afmælinu.
Kær kveðja.

, Sigurður
frá Kollabúðum.
y öllum þeim er glöddu mig á niræðis afmæli minu þann
april, með heimsóknum, gjöfum, simtölum og á annan
hátt, votta ég mina innilegustu vinsemd og þakklæti.
Guð blessi ykkur öll.
I Guðrún Jóhanna Guðmundsdóttir
frá Eyri.

öllum þeim fjölmörgu sem auðsýndu mér vináttutákn á
margvislegan hátt á afmælisdegi minum 31. marz s.l.,
sendi ég ástúðlegar kveðjur og alúöarfyllstu þakkir.
Það er fagnaöarrikt, eigi sizt þá kvöldsett er orðið, að sjá
veginn uppljómaðan af ljósum góövildar, ræktarsemi og
mannkærleika.
Þórður Kristleifsson.

öllum þeim sem glöddu mig á sjötugsafmæli minu með
heimsóknum, gjöfum, slmtölum og heillaskeytum votta
ég mina innilegustu vinsemd og þakklæti.
Njótið þið ástrikis unaðarbáls
við erfiði brosandi glimum,
leiöi ykkur hamingjan lifið þið frjáls
á iiðandi og komandi timum.

Magnús Gunnlaugsson
á Ósi.

Hjartans þakkir sendi ég öllu minu ættfólki og vinum nær
og fjær, sem glöddu mig með heimsóknum, gjöfum og
skeytum á áttatiu ára afmæli minu 27. marz s.l. og gerðu
mér daginn ánægjulegan og ógleymanlegan.
Guð blessi ykkur öll.
Ólafia Sveinsdóttir.

Hjartans þakkir til allra er auðsýndu okkur samúð og
vinarhug við andlát og jarðarför okkar elskulega bróöur,
fósturbróöur, mágs, frænda og vinar
Þorsteins Jónssonar
frá Holtsmúla.
Sérstakar þakkir til lækna og hjúkrunarfólks á deild 8 á
Landspitalanum fyrir sérlega góða umönnun.
Guð blessi ykkur öll.
Sigriður Jónsdóttir, Ingvar Loftsson,
óskar Jónsson,
Elias Ingvarsson, Guðný ólafsdóttir,
Guðrlður Þorsteinsdóttir, Elis G. Vlborg,
Marel Þorsteinsson.
70 ára
Páll H. Jónsson
Frá Laugum
Góður vinur og gamall sam-
herji á sjötugsafmæli i dag Páll
H. Jónsson kennari frá Laugum.
Og þótt úr f jarlægð og i veikleika
sé gert, langar mig til að senda
honum örlitla afmæliskveðju.
Páll er fæddur 5. april 1908 á
Mýri i' Bárðardal sonur hjónanna
Aðalbjargar Jónsdóttur og Jóns
Karlssonar sem þá bjuggu þar.
Hann ólst upp hjá alnafna sinum
og frænda Páli H. Jónssyni bónda
i Stafni, Reykdælahreppi ogkonu
hans Guðrúnu Tómasdóttur.
Varðandi skólagöngu Páls má
geta þess að hann var nemandi I
Héraðsskólanum að Laugum
1925-1926 og óreglulegur nemandi
i Samvinnuskólanum veturinn
1932/33. Þá sótti hann kennara-
námskeið i' Askov 1935. Nám i
orgelleik stundaði Páll ungur
heima i héraði, en siðar á Akur-
eyri og söng og pianóleik i Askov
og Kaupmannahöfn fyrrgreint
utanfararár sitt. Námsför til Svi-
þjóðar fór Páll 1947 og til Dan-
merkur Skotlands og Englands
réttum 10 árum siðar.
Þótt Páll H. Jónsson sé fyrir
löngu þjóðkunnur maður af störf-
um sinum má að öðru leyti til
upprifjunargeta þess að árin 1928
til 1935 var hann frumbýlingur og
bóndi á nýbýli úr landi tengda-
föður sins Fremstafelli i Köldu-
kinn eða Kaldakinn sem er
fallegra eins og Guðmundur Frið-
jónsson á Sandi benti á og vildi
með rökum kalla. Þegar árið 1933
varð Páll svo kennari við áður-
nefndan Héraðsskóla að Laugum,
oghéltþeim erilsama starfa sem
hann varð frægur af allt til 1961
eða i 28 ár, unz hann var ráðinn
forstöðumaður Fræðsludeildar
SÍS og jafnframt ritstjóri Sam-
vinnunnar frá 1964.
En þótt Páll H. Jónsson hefði
jafnan meira en nægum skyldu-
störfum að gegna lét hann sér þau
engan veginn nægja svo áhuga-
samur og þróttmikill sem hann
var. Organisti við Ljósavatns- og
Einarsstaðakirkjur var hann
óslitið 134 ár.söngstjóri Karlakdrs
Reykdæla i 28 ár 1933/61, og
stjórnarmaður Söngfélagsins
Heklu — Sambands norðlenzkra
karlakóra — i 24 ár þar af for-
maður allmörg siðustu árin. Auk
alls þessa var Páll formaður
Kirkjukórasambands S.-Þing frá
stofnun þess 1950 til 1961 eða i 11
ár.
Þegar maður les svona starfs-
yfirlit undrar mann stórlega hvi-
likri orku fórnfýsi og ódrepandi
áhuga einstaka menn búa yfir.
Þar eru vissulega ekki „alheimt
daglaunaðkvöldum”. Og efslikir
menn eins og t.d. samsýslung-
arnir þeir Páll og Ragnar H.
Ragnar á Isafirði eru ekki
merkisberar sannrar menningar-
viðleitni meðal meðbræðra sinna
veit ég ekki hverjir eru „salt
jarðar”.
Erindreki UMFI var Páll 1933
og SIS á árunum 1955 og 1956. Þá
safnaði hann munum til Byggða-
safns Þingeyinga á Grenjaðar-
stað á árunum 1935 til 1961 og
skrásetti alla muni þess og setti
upp safnið.
Með tilliti til alls þessa var ekki
furða þótt tilfinnanlegur sjónar-
sviptir yrði að Páli úr héraði þeg-
ar hann flutti með fjölskyldu sina
suður 1961. Það var mikið ,,út-
fall.”
Þótt hér að framan sé þegar
orðin ærin og óvenjuleg upp-
talning á margþættum skyldu- og
trúnaðarstörfum Páls H. Jóns-
sonar er langur vegur frá að öll
kurl séu komin til grafar. Fjöl-
breytt ritstörf hefúr hann lengi
stundað i rikum mæli bæði i
bundnu máli og óbundnu. Eftir
hann hafa komið út fvær ljóöa-
bækur: „Nótt fyrir norðan” 1955
og „A sautjánda bekk” 1963.
Fengu þær báðar hinar lofeam-
legustu ritdóma. Þá hefur hann
og skrifað allmörg leikrit þótt öll
hafi þau ekki enn birzt á prenti en
verið leikin hér og þar. Má þar
nefna „Konuna sem hvarf” 1955
— „Fjallkonuna” leikþátt i
ljóðum 1942— „Íílfhildi” — „Upp
við fossa” eftir sögu Þorgils gjall-
anda — og að lokum „ísana leys-
ir”, flutt i útvarpi 1962: „sögulegt
samvinnuleikrit” að gefnu til-
efni... allt þetta auk fjölda blaða-
og timaritsgreina, einkum um
samvinnumál. Enn er þó ónefnt
Páls stærsta og viðamesta ritverk
sem hann vannað i mörg ár, jafn-
an við stopula heilsu: OR
DJÚPADAL AÐ ARNARHÖLI.—
Sagan um Hallgrim Kristinsson”
stór bók á 5. hundrað blaðsiður,
öll hin vandaðasta. Og þótt þessi
bóksé fyrst og fremst sagnfræði-
legt rit bregður ósjaldan fyrir
listrænum og skáldlegum tilþrif-
um.
Ekki má i þessum dúr gleyma
ferskeytlum Páls H. Jónssonar
sem margar hverjar eru lands-
kunnar af ýmsum tilefnum og
sýna hversu snjall hagyrðingur
hann er. Enginn veit tölu þessara
visna hans en gaman var að vera
um ti'ma i daglegri návist þeirrar
„framleiðslu”. Ég set hér eina
sem mér dettur i hug og vakti at-
hygli:
„En hvað hér er autt og grátt,
engi tún og sporður,
Ég veit bara eina átt:
áttina heim og norður”.
Eitt er enn — og sizt skyldi
gleyma þvi: Páll H. Jónsson er
þekkt og viðurkennt tónskáld.
Mörg sönglaga hans eru kunn og
vinsæl og hafa verið tekin til
söngs af ýmsum kórum. Vænst
þykir mér um hið undurfagra lag
Páls við eitt allra hugþekkasta
kvæði Benedikts Gröndals „Föln-
uð er liljan og fölnuð er rósl'Það
gengur mér alltaf til hjarta, ekki
sizt sungið af Sigrúnu á Rangá
konu nafna mins Baldurssonar
frá Ófeigsstöðum. Þar eru ljóð og
lag samofnar tvær perlur sem
minna á aðrar: „Ó. faðir ger mig
litiðljós...” eftir Matthias og Jón-
as Tómasson.
Páll H. Jónsson gekk að eiga
fyrri konu sfna, Rannveigu
Kristjánsdóttur bónda i Fremsta-
felli Jónssonar frá Hriflu 12.
ágúst 1928. Hann missti hana
1966. Þau eignuðust fimm mann-
vænleg börn sem öll eru á lifi:
Sigriður — gift Þórhalli Her-
mannssyni deildarstjóra, búsett i
Kópavogi. Þau eiga 6 böm. Aðal-
björg —gift Þórsteini Glúmssyni
bónda. Þau búa i Vallakoti i
Reykdælahreppi. Einnig hún á 6
börn. Dísa — var gift Arna Aðal-
steinssyni vélsmið á Akureyri.
Þau eiga 2 börn. Hún býr nú i
Reykjavik. Heimir — mennta-
skólakennari kvæntur Guðbjörgu
Sigmundsdóttur hjúkrunarkonu.
Börn þeirra eru 3. Þau búa i
Reykjavik. PállÞorlákur — verk-
stjóri kvæntur Jóhönnu Magnús-
dóttur. Þau eiga 1 barn og búa i
Reykjavik.
Afkomendur afmælisbarnsins
eru þvi orðnir 23.
önnur kona Páls — 1967 — er
Fanney Sigtryggsdóttir hús-
mæðrakennari frá Laugum, þar
sem þau bjuggu i nokkur ár en
eru nú búsett á Húsavík að
Hjarðarholti 1.
Það er einkar ánægjulegt til
þess að vita að börn Páls H. Jóns-
sonar skuli nú af tilefni sjötugs-
afmælisins gefa út i smekklegri
„hönnun” frú Fanneyjar 20 helztu
sönglög Páls. Þetta mörgum kær-
komna sönglagahefti heitir
„SVÖRT BLÓM” og er útgáfan
helguð móðurminningu barnanna
og 60 ára afmæli stjúpu þeirra
fyrir skömmu. Hafi þau þökk og
heiður fyrir.
—0—
Það var ekki fyrr en á önd-
verðum erindrekaárum minum
hjá SIS að fundum okkar Páls H.
Jónssonar bar fyrst saman. Það
var á fundi að Breiðumýri og er
mér maðurinn jafnan minnis-
stæður siðan svo vel geðjaðist
mér að honum til orðs og æðis.
Mörgum árum siðar þegar ég var
farinn að hraðfrysta fisk á vegum
SÍS, I stað þess að reyna að
uppverma mannnssálir var það
að okkur Páli „sló saman” á ný.
Hann var þá að sumu leyti kom-
inn i áþekk störf og ég hafði verið
i áður hjá samvinnuhreyfingunni,
og ýms önnur til viðbótar.
Fagnaði ég mjög komu hans á
þann vettvang þvi hvort tveggja
var aðmér varpersónulega kunn-
ugt um þörfina fyrir lifandi og
virk félagsmálastörf samvinnu-
samtakanna og eins hitt þá þegar
hversu frábær h'æfileikamaður
Páll til forystu i þeim efnum. Þær
björtu vonir sem við margir
gerðum okkur um tilkomu Páls til
SIS urðu sér heldur ekki til
háðungar. Það sýndi sig brátt að
hér var réttur maður á réttum
stað, vopnfimur og vigdjarfur
bæði til sóknar og varnar og hvort
sem var i ræðu eða riti. Það eina
sem skyggði á á þessum árum
var heilsuleysi konu Páls, sem
leiddi til dauða hennar 1966 og
siðar einnig heilsuleysi hans
sjálfs svo hann fékk ekki til
lengdar risið undir þeim ofur-
þunga sem á hann var lagður. Að
Páli var mikil eftirsjá úr þessum
störfum, sem hannhafði sérstak-
lega verið fenginn til, þvi fáir
komast þar með tær sem hann
hafði hæla.
Margt mætti segja frá SlS-ár-
um Páls H. Jónssonar og einnig
samvinnustörfum heima i héraði
en þess er ekki kostur. Þó get ég
ekki stillt mig um að nefna Hús-
mæðravikurnar i Bifröst sem
hann hóf og stjórnaði af glæsibrag
og við sivaxandi vinsældir árum
saman, elskaður og dáður af þátt-
takendum. Má mikið vera ef
áhrifa þaðan gætir ekki jafnvel
flestu öðru fremur til vinsælda
SIS og kaupfélögunum í þeirra
annars vandasama félags-
verzlunar „bisness” á erfiðum
timum.
Til nokkurs marks um úthald
Páls og andlega snilli vil ég að
lokum geta þess að i fyrra flutti
hann á VI. fulltrúafundi Lands-
samtaka Klúbbanna ÖRUGGUR
AKSTUR afburða snjallt erindi
um umferðarmál sem þó mun
ekki hafa verið hans „sérgrein”.
Nefndi hann það þvi eftirtektar-
verða heiti: „Frá Bergþórshvoli
til Miklubrautar.” Vakti erindið
alveg sérstaka athygli bæöi að
efnismeðferð og fyrir flutning
þess eins og landsmenn fengu
raunar að heyra þvi Páll flutti
það i útvarp litlu siðar. Aldrei
hefur málflutningur varðandi
umferðaröryggismál verið slikur
hvorki að dýpt né frumleik. Það á
eftir að koma út sérprentað —
e.t.v. i tilefni af 10 ára afmæli
H-umferðar á Islandi á þessu ári.
Ég vil svo enda þessa afmælis-
grein um vin minn Pál H. i þakk-
látum huga fyrir margþætt gef-
andi og skemmtileg kynni — meö
þakklæti til hans og Fanneyjar
fyrir alla ástúð og ógleymanlegar
stundir á heillandi heimili þeirra
hjóna. Þar hefur m.a. „hin ljúfa
sönglist leitt á lifið fagran blæ”.
Og þessu þakklæti fylgir fróm ósk
til afmælisbarnsins um margar
frjóar stundir enn um sinn I heimi
ljóða og tóna þar sem „dögg vætir
ilmblómin ung” og þau „upprisin
lyfta sér himinsins til.”
Sigtuna i aprilbyrjun 1978
Baidvin Þ. Kristjánsson