Tíminn - 28.05.1978, Síða 14

Tíminn - 28.05.1978, Síða 14
14 Sunnudagur 28. mal 1978. sokkið Wmém Hefur Samþykkir samhljóða. Borgarstjórn Reykjavikur samþykkti á sinum tima sam- hljóöa aö hafa turninn þar sem hann núna er. Samþykktir borgarstjórnar á listrænu sviði orka oft tvimælis, einkum þó þegar samþykkt er samhljóöa. Það ber vott um hugsunarleysi eöakænlega undirbiiin mál. Það mun hafa verið Gestur Ólafsson sem gerði tillögur um þennan stað og fór eftir myndum. 1 Morgunblaðinu var sagt frá þessu á svofelldan hátt: „Arkitekt göngugötunnar og torgsins Gestur ólafsson gerði tillögu um staðsetningu eftir að hafa gert á því athugun með likönum og myndatökum hvar hann færi bezt. Og skipulags- nefnd samþykkti þá staðsetn- ingunokkru sunnar enTurninn hafði staðið áður. Rökin voru mörgen m.a. þau,að eyðileggja ekki rýmið á torginu fyrir úti- fundi og samkomur, aö hann skyggði ekki á Stjórnarráðs- bygginguna frá torginu, en myndaöi ákveöna lokun á sam- skeytum torgs og götu án þess að loka útsýni alveg gegn um Austurstræti og Bankastræti (göturnar eru ekki i beinu fram- haldi hvor af annarri, þannig að Turninn ber i gráa steinhúsiö i Bankastræti séður úr göngugöt- unni, en útvegsbankann þegar ekið er niður Bankastræti). Og að Turninn yrði. með starfsemi sinnii sem beztum tengslum viö sem flesta gangandi vegfar- endur.” Gestur ólafsson hefur margt vel gert, en það er ekki hægt að endurreisa forna byggingu á öðrum stað með „rökum”. Þetta er söguleg fölsun og turn- inn á þvi ekkert erindi þar sem hanner.Um annaö er ekki deilt. Jónas Guðmundsson kirkia? Að elska hús Húsarómantikin og húsasál- fræöin er i hámarki á Islandi núna. Menn elska gömul hús bæði heitt og innilega, og nú er svo komið að i rauninni er hvergi unnt að byggja ný hús i gamla bænum i Reykjavik þvi sögulega gildið, fortiðin.skyggir á heilbrigða skynsemi og allar þarfir nútimans. Ef gengið er um göturnar i eldri hverfum borgarinnar kemur i' ljós að mikiö er af auð- um lóðum, stórum lóðum, með litlum húsum á, eða ónýtum húsum, en samt er ekkert gert, en haldið er áfram að fletta berjalynginu af fallegum brekkum uppi i Breiðholtsjökli og bráðum verður Grafarvogur fylltur og byggðin mun færast i áttina til Korpúlfsstaða og Hamrahliðar, þvi þar eru engin hús.aðeins hold þessa iands. Þegar ég var barn var oft talað um „heilagar kýr” á Ind- landi. Horaðar beijur, feitar beljur, sem héldu sig á götum stórborga Indlands og menn viku kurteislega úr vegi þegar kýrnar urðu á vegi þeirra. Þess- ar kýr höfðu enga nyt, stóðu ekki að neinu smjörfjalli, þær voru aðeins þarna og nutu verndar trúarbragöanna. Við hlógum aö Indverjum. Þessar kýr mjólkuðu ekki, þvi villt eða óræktaö kúakyn mjólk- ar aöeins nægjanlega til að halda lifinu i kálfi i nokkrar vik- ur. Undirritaður vill manna sein- astur vara við húsafriðun eða leggjast gegn henni, en ind- verska stefnan i húsafriðun er farin að ganga hér Ut i öfgar, — og hún er þegar farin að taka á sig sjúka mynd. Guömundur J. Guðmundsson formaöur Verka- mannasambandsins hefur minnt okkur á aö þeir sem búa i hinum sögulegu minjum, búi oft iheilsuspiUandihúsnæði. Hrein- lætisaðstaða sé slæm (eins og i Indlandi) og það sé einkum og sér i lagi fátækt fólk sem ekki eigi i önnur hús að venda sem eigi heimUi sin i hinum ástsælu menningarhúsum húsadýrk- enda. Ég kom t.d. i tvö hús um dag- inn, í öðru voru fjórar fjöl- skyldur um eitt klósett undir stiga og i hinu hafði sama fólkið búið við óbreyttar aðstæöur i 25-30 ár i gömlum timburleigu- hjaUi. Maður hliðrar sér hjá frekari heilbrigðisUttekt. Og við slikar aðstæður verður manni það ljóst, að verndun gamalla húsa er ekki aðeins listræns eðlis, hún er Uka heU- brigðismál og varöar heilsu manna. Til allrar hamingju er nú búið að rifa Camp Knox,ég byði nú ekki i það ef hús- friðunarmenn hefðu komizt i hann til að friða hann sem sögu- legt minnismerki. Tilbúnar fornminjar Nýjasta hliðin á ofurástinni á öUu gömlu og úr sér gengnu er fölsun minja. Hún birtist i ótal myndum. Reisifjöl er sett á hús semaldreihefur borið hanafyrr en nú, og menn dubba upp gamla söluturna og bjarga með þvi menningararfi þjóðarinnar. Frægasta fölsunin er þó lUdega . sögualdarbærinn sem stendur á steyptum sökklum og er einangraður meö plasti. Látum þennan 220 volta söguataarbæ þó Uggja milli hluta og snúum okkur að Reykjavik. Nýverið var söluturninn gamli sem lengi stóð á horni Arnarhólstúns, neðst við Hverfisgötuna, tekinn og dubbaður upp. Hann hafði þá lengi legið á hliðinni uppi i Ar- bæ, eins og yfirgefið geimfar, eða eldflaugaroddur. Svo var hann tekinn i gegn, hreinsaður, endursmiðaður og málaöur. Þetta ergóðra gjaldavert. En það sem eyðileggur allt er aö turninum er komið fyrir á vit- lausum stað, þvert fyrir mynni Austurstrætis. Allir heilvita menn hljóta að sjá að turninn fer ekki vel þama^er það einna likast að þarna hafi sokkið kirkja. Turninn eyöileggur alla samsvörun. Hann er „laus” i götumyndinni og ruglar allt. Það er nokkurn veginn sama hvert litið er austur, eða vestur. Þetta er sama hörmungin. Hagt er að sanna með ljós- myndum að turninn fór vel þar sem hann stóð (1912) og ég hygg að unnt sé að finna honum betri stað t.d. í Grjópaþorpi, bak við Morgunblaðshúsið, Ur þvi hann má ekki vera þar sem hann áður stóð. Þetta er fölsun en ekki sögu- leg varðveizla. Annað mál er lika þaö aö turninn var byggður 1907 og til eru góðar teikningar af honum, en það var Rögnvaldur ólafsson sem teiknaöi hann. Viö getum þvi hvenær sem lif og sómi ligg- ur við smíðað nýjan turn og þvi var þaö mesti óþarfi að setja hann þarna upp til að rugla sög- unni og snúa öllu við. Það er stór partur af sögu húsa aö þau séu á réttum stöð- um. Annars eru húsin aðeins byggingasögulegar minjar, en ekki sögulegir staðir. Þaö er hægtaðfæraalþingishúsið,hluta það i sundur stein fyrir stein og flytja þaö upp i Arbæ en al- þingishús er það þá ekki meira heldur eitthvaö annað. Elin Pálmadóttir beitti sér fyrir endursmiði Söluturnsins og hún má ekki hætta við hálf- klárað verk. Turninn verður að setjaniðurá fyrristað annars á hann heima i Arbæ eða i teikningasafni byggingafulltrú- ans i Reykjavik. fólk í listum ' ‘S v <

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.