Tíminn - 06.06.1978, Blaðsíða 7

ÞriOjudagur 6. júnl 1978
7
(Jtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Bitstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulitrúi: Jón Sigurósson, Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Sióimúla 15. Simi 86300.
Kvöldslmar bláóamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Veró i lausasölu kr. 100.00. Áskriftargjald kr. 2.000 A
mánuói. Biaóaprent h.f.
Óskastjórn Vísis
og Dagblaðsins
Það má vissulega kallast kaldhæðni örlaganna,
að siðdegisblöðin, sem eru gefin út af helztu gróða-
mönnum i Sjálfstæðisflokknum, eiga vafalitið
mestan þátt i falli borgarstjórnarmeirihlutans.
Bæði hafa blöðin haldið uppi miklum áróðri gegn
núverandi rikisstjórn. Til viðbótar hefur Visir lagt
Gunnar Thoroddsen i einelti, en Dagblaðið hefur
haft Geir Hallgrimsson fyrir skotspón. Bæði hafa
blöðin lagt sérstakt kapp á að hæla Alþýðuflokkn-
um og stundum Alþýðubandalaginu lika. Raun-
verulega hefur Alþýðuflokkurinn stuðzt við meiri
blaðaútgáfu á þessu kjörtimabili en nokkur flokk-
ur annar, þar sem hann hefur, auk Alþýðublaðs-
ins, notið stuðnings Dagblaðsins og Visis og þó
einkum hins siðarnefnda.
Mörgum mun hafa komið þessi stuðningur sið-
degisblaðanna við Alþýðuflokkinn og Alþýðu-
bandalagið nokkuð á óvart. En hann á sér augljósa
skýringu. Gróðamennirnir, sem gefa út Visi og
Dagblaðið, eru andvigir núverandi rikisstjórn og
þó einkum Framsóknarflokknum. Draumur
þeirra hefur verið og er að fá annað hvort svo-
nefnda viðréisnarstjórn, þ.e. samstjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðuflokksins, eða svonefnda
nýsköpunarstjórn, þ.e. samstjórn Sjálfstæðis-
flokksins, Alþýðuflokksins og Alþýðubandalags-
ins. Eftir bæjarstjórna- og sveitarstjórnakosning-
arnar hefur þetta hvað eftir annað verið predikað
opinskátt i forustugreinum Visis. Þar hefur verið
sagt, að æskilegasta stjórnin væri stjórn Sjálf-
stæðisflokksins og Alþýðuflokksins, en hún myndi
reynast of veik til að fást við vandann. Heppileg-
asta og öflugasta rikisstjórn eftir þingkosning-
arnar væri þvi stjórn Sjálfstæðisflokksins, Alþýðu-
flokksins og Alþýðubandalagsins.
Mörgum mun koma það kynduglega fyrir sjónir,
en þó ekki sizt ýmsum fylgismönnum Alþýðu-
bandalagsins, að gróðaöflin i Sjálfstæðisflokknum
hafi mestan áhuga á að fá nýsköpunarstjórn. En
þetta er siður en svo neitt undarlegt, þegar málin
eru skoðuð betur. Heildsalarnir segjast hafa haft
aðeins tvo góða viðskiptaráðherra eftir siðari
heimsstyrjöldina, þá Gylfa Þ. Gislason og Lúðvik
Jósepsson, og hafi ekki mátt á milli sjá hvor betri
var. Það fer ekki heldur framhjá peningamönnun-
um, að þessir tveir flokkar eiga það sameiginlegt
að gera það að höfuðmáli sinu fyrir kosningarnar
nú að berjast fyrir fullum verðlagsuppbótum,
jafnt á hæstu laun sem hin lægstu, og tryggja
þannig að hálaunamenn fái margfaldar bætur á
við láglaunamenn. Það dylst ekki heldur
fjármálamönnunum, sem græða mest á verðbólg-
unni, að dagar hennar væru siður en svo úr sög-
unni, ef fylgt yrði þeirri stefnu, sem Alþýðuflokk-
urinn og Alþýðubandalagið hafa beitt sér fyrir á
kjörtimabilinu, sem nú er að ljúka.
Fyrir frjálslynda og umbótasinnaða kjósendur
má það vera lærdómsrik visbending, að mestu
gróðamenn Sjálfstæðisflokksins telja sér heppileg-
ast að fá Alþýðuflokkinn og Alþýðubandalagið i
rikisstjórn með Sjálfstæðisflokknum. Það verður
ekki af þessum mönnum haft, að þeir eru raunsæ-
ir. Mat þeirra á foringjum Alþýðuflokksins og Al-
þýðubandalagsins er stórum réttara en hinna, sem
blekkjast til að trúa þvi, að mikilla félagslegra
umbóta og réttlátari stjórnarhátta megi vænta frá
mönnum, sem hafa gert það að aðalmáli sinu, að
greiddar verði fyllstu dýrtiðarbætur á hæstu laun
og krefjast svo jafnframt afnáms tekjuskatts, eins
ogleiðtogar Alþýðuflokksins. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Lundaríkið var eitt
helzta ríki Afríku
Erfitt að sporna gegn endurreisn þess
Callaghan
BERSÝNILEGT er aö mik-
ill ágreiningur hefur rikt á
Natofundinum i Washington i
afstöðu til Afrikumálanna.
Sum rikin hafa viljaö bein eöa
óbein afskipti Nato af þeim.og
telja þau hluta af deilunni
milli austurs og vesturs I
Evrópu.en önnur hafa lagzt
gegn þvi. Þar viröist Bretland
hafa haft forustuna, ef ráða
má af blaðamannafundi.sem
Callaghan forsætisráöherra
hélt i Washington eftir fund-
inn. Þótt Callaghan fordæmdi
harölega ihlutun Rússa og
Kúbumanna, tók hann fram,aö
hún væri ekki höfuöorsök
vandans. Vandamál Afriku
værumiklu eldri en hún. Ýms-
ir Bandarikjamenn létust nú
vera nýir Columbusar, sem
væru aö uppgötva Afriku i
fyrsta sinni, en hún heföi veriö
til lengi áöur.Taliðer/aöþess-
um ummælum Callaghans
hafi verið beint aö Brzezinski,
aöalráðgjafa Carters i utan-
rikismálum. Callaghan sagöi
aö nú skipti mestu máli aö
kynna sér fyrst viöhorf Af-
rikumanna sjálfra og vilja
þeirra áöur en meira væri aö-
hafzt. Alveg sérstaklega yrði
að taka tillit til Lundaþjóð-
flokksinS/Sem hefði aðalheim-
kynni sin i Shabafylkinu, en
væri auk þess dreiföur um
norðurhluta Zambiu og norö-
austurhluta Angóla. Deilan
um Shabafylkið yröi ekki leyst,
nema Zairestjórn semdi sér-
staklega viö hann. Hér tók
Callaghan eindregiö undir tU-
lögusem Kaunda forseti Zam-
biu haföi lagt á megináherzlu,
þegar hann heimsótti Carter
fyrir skömmu.
ÞAÐ ER vissulega rétt hjá
Callaghan,aö mikUlar fáfræöi
viröist oft gæta jafnt hjá vest-
rænum stjórnmálamönnum og
fjölmiðlum um málefni Af-
riku. Oftast er þvi haldiö fram,
aödeUan um Shaba snúist um
hinar auöugu koparnámur og
kóbaltnámur þar. En hún á
sér miklu dýpri rætur. Um
fjögurra alda skeiö var r&i
Lundaþjóöflokksins helzta
rikiö á svæðinu mUli Kongó-
fljótsog Zambezifljóts eöa þar
sem nú eru Zaire.Angóla og
Zambia. Þetta riki hélzt fram
á þessa öld og haföi megin-
styrksinn i Shaba,en náöi yfir
aUstór önnur landsvæöi i
Kongó og einnig mUcinn hluta
Angóla og Sambiu. Rikis-
mörkin voru aldrei glögg en
aöalvöldin voru i höndum
konungs Lundaþjóöflokksins,
sem gekk undir nafninu
Mwata Yamvo. Konungsætt
þessi færði ekki út riki sitt
meö vopnavaldi, heldur
tengdist nálægum höföingjum
með giftingum og gerði þá
þannig háöa sér. Lunda-
konungurinn haföi i kringum
sig stærrihirð og bjó rikmann-
legar og virðulegar en aörir
höfðingjar á þessu stóra land-
svæöi og þvi var litiö upp tU
hans og það þótti mikill sómi
aö tengjast ætt hans. Námu-
auðæfin styrktu lika vald
hans, en koparvinnsla var haf-
in í Shaba strax á sjöundu öld
og færöist 'siðan i aukana. A
margan hátt skaraöi Lunda-
þjóöflokkurinn fram úr öörum
þjóðflokkum á þessu svæöi i
menningarlegu tilliti.
Þégar Kongó,nú Zaire,hlaut
sjálfstæöi 1960, hugöist Moise
Tsjombe endurreisa hiö forna
Lundariki.enda taldi hann sig
borinn til þess, þar sem hann
var tengdasonur siðasta
Lundakonungsins. Utan Af-
ríku var hins vegar litiö á
hann sem lepp Belgiumanna,
sem vildu gjarnan gera Shaba
" að sérstöku riki i von um aö
geta tryggt betur námurétt-
indi sin þar. Fyrir Tsjombe
vaktiannaöj)ótt hann notfæröi
sér stuðning Belgiumanna.
Margt bendir til þess nú,að
þaö hafi verið miöur fariö aö
Sameinuðu þjóöirnar skárust i
leikinn og hindruðu stofnun
sérstaks Shabarikis. Sjálf-
stæðisstefna Lundamanna
liföi áfram og um skeið geröu
þeir sér von um, aö Mobutu
stæöi meö þeim og studdu
hann þvi til valda. Hann brást
hins vegar fyrirheitum sinum
og hefur öörum fremur reynt
aö bæla þá niður. Her sá.sem
Tsjombe hafði komiö á
laggirnar, gerði misheppnaða
uppreisnartilraun 1966,en flúöi
sföantil Angóla. Þar hafa her-
menn þessir hafzt viö siöan
meöal frænda sinna af Lunda-
þjóðflokknum og siöan bætzt
viö fleiri flóttamenn frá
Zaire.
ÞAÐ þykir nú ljóst að sjálf-
stæöishreyfing sú sem flótta-
mennirnir hafa stofnaö og stóö
fyrir innrás i Shaba i fyrra og
aftur nú, eigi miklu fylgi aö
fagna meðal Lundamanna i
Shabahéraði og þvi veröi ekki
friövænlegt á þessum slóöum,
þótt Rússar og Kúbumenn
hætti hernaðarlegri ihlutun
sinni. Vafalltið hafa þeir
Kaunda og Callaghan rétt fyr-
ir sér i þvi aö þessi deila veröi
ekki leyst, nema komiö veröi
tilmóts við Lundaþjóöflokkinn
og Shaba fái annað hvort viö-
tæka heimastjórn eöa fullt
sjálfstæöi.
Þaö bætir hér ekki úr skák,
aö Mobutu er orðinn sérstak-
legaóvinsæll i Shabafylki.sök-
um þeirrar hörku sem hann
hefur beitt gegn öllum sjálf-
stæöiskröfum þar. Þaö gæti
strax gert ástandiö friövæn-
legra.ef hann hrökklaöist frá
völdum. þ.Þ.
Kaunda