Tíminn - 06.06.1978, Blaðsíða 6

6
Þriðjudagur 6. júnl 1978
______Wmmm_
11 þúsund
f lúðu land
Þaö var fyrir réttum tlu ár-
um. Sú hugmynd óö uppi meöal
hægrisinnaöra stjórnmála-
manna, aö þaö, sem kallaö var
„hóflegt atvinnuleysi”, væri
bjargræöi islendinga. Sú rlkis-
stjórn, sem var svo harmklmin,
aö skira sjálfa sig „viöreisnar-
stjórn”, haföi tekiö sér fyrir
h'endur aö koma skikki á lands-
málin ineö þessari grein póli-
tiskrar trúarjátningar sinnar.
Þeir gátu vitnaö til hagspekinga
stóratvinnurekenda I vestræn-
um iönríkjum, rétt eins og
Hannes Hólmsteinn, hug-
myndafræöingur hins svarta
Ihalds, vitnar nú seint og
snemma á siöum Morgunblaös-
ins IFriedman, sem er leiösögu-
maöur illræmdu herforingja-
kllkunnar I Chile I efnahagsmál-
um.
Ariö 1968 voru menn af svip-
uöu sauöahúsi átrúnaöargoö
Islenzkrar rikisstjórnar. Þá var
bullandi atvinnuleysi I kaup-
stööum og kauptúnum,! heilum
landsfjóröungum og uppgjöf og
vonleysi gróf um sig. ASiglufiröi
fjölgaöi meö hverju ári þeim
húsum, sem stóöu auö og yfir-
gefin, fleiri og fleiri gripu til
þess örþrifaráös aö negla fyrir
gluggana og fara burt. A Skaga-
strönd vár ekki grafinn grunnur
aö nýju húsi á annan tug ára. A
Flateyri fækkaöi um nær hundr-
aö manns á áratugnum 1960-
1970, þegar vinnubrögö
„viöreisnarstjórnarinnar” voru
farin aö segja til sin. Fimmti
hver maöur leitaöi þaöan burt,
auk allrar viökoinunnar. A
Hólmavlk geröist sama sagan,
nema hvaö þaöan hörfaöi nær
fjóröi hver maöur. Frá Hofsósi
flúöi I0%,frá Raufarhöfn 10%,
Þórshöfn 10% . Þetta eru bara
dæmi og þannig mætti lengi
telja. Auk þess Iá heilum sveit-
um viö auön.
Ekkert var gert til þess aö
hamla gegn þessu. Ekkert
frumkvæöi var af hálfu ríkis-
stjórnarinnar fyrir sunnan um
útvegun atvinnutækja, endur-
bætur vinnslustööva eöa stofnun
nýrra atvinnugreina. Þaö heföi
lika veriö öndvert sjálfu trúar-
atriöinu, sem „viöreisnarflokk-
arnir” bitu I sig — „hóflegu
atvinnuleysi”.
t Reykjavik tók ekki betra
viö. Mörg verkalýösfélög ráku
skrifstofur til þess aö greiöa
fyrir brottflutningi atvinnu-
lausra manna til annarra landa.
Þaö var nauövörn og smækkuö
útgafa af starfsemi vesturfar-
aragenta fyrir áttatlu til
hundraö árum. Umfram allt
annaö var Kockum I Málmey
náöarfaöinurinn á þessum ár-
um atvinnuleysisstefnunnar.
Sumir fóru þó uin þveran hnött-
inn allt til Astraliu, þar sem þeir
hrepptu yfirleitt þá vinnu og
aöstööu, sem landsmcnn þar
sjálfir vildu sizt sætta sig viö.
Þaö er ekki ósanngjarnt aö
ætla, aö „viöreisnarstjórnin”,
sem kom til valda áriö 1958, hafi
veriö farin aö njóta sín 1960. A
fyrri helmingi þess áratugar, er
þá fór I hönd, fluttust 4421 úr
landi. Slöari helming áratugar-
ins, 1965-1970, þegar „viöreisn-
arstjórnin” var oröin verulega
gróin I sessi og haföi stjórnaö
eftir sinu höföi um langt skeiö,
jókst þessi landflótti um hér um
bil 60%. 6733 tóku þann kost aö
leita brott úr fööurlandi sinu, og
uröu þeir, sem þaö geröu þessi
fimm ömurlegu ár, 3472 fleiri en
hinir.sem sneru heim. Þorrinn
var ungt fólk, sem landi og þjóö
var mest eftirsjá aö, og börn á
vaxtarskeiöi.
Þegar vinstristjórnin kom til
sögunnar áriö 1971, var fariö aö
hugsa um atvinnullfiö,
framleiöslugreinarnar, undir-
stööu allrar afkomu I landinu,
og þá var eins og herfjötur félli
af öllu. Landflóttinn stöövaöist á
svipstundu, skráningarstofum
verkalýösfélaganna var lokaö
og talsvert af fólki sneri heim til
þess lands, sem þaö haföi veriö
hrakiö úr nokkrum árum eöa
misserum áöur. öll byggöarlög,
hringinn i kringum landiö tóku
snöggan fjörkipp, sem ekki sér
aöeins staö i nýbyggingum og
margvislegum framkvæmdum
heldur einnig á fjárhag fólks og
þ& ekki slöur I endurvakinni trú
á heimahagana. En þetta er
allt sú saga, sem hver og einn
þekkir bezt sjálfur.
Meö þetta i huga gæti aö
einhverjum læöst, aö þaö yröi
grátleg niöurstaöa kosninganna
nú, aöeins sjö árum eftir aö
„viðreisnar”—farginu var létt
af þjóöinni, ef „viðreisnarflokk-
arnir” hrepptu meirihluta á ný
sökum óánægju margra meö
þaö, sem úrskeiðis hefur fariö á
siöustu áruin, og fengju þvi viö
komið aö taka þar upp þráöinn,
sem frá var horfiö áriö 1971, og
nú meö Friedman Chilepostula
og ofstækismanninn Hannes
Hólmstein Gissurarson,
efnahagsmálasérfræöing
Morgunblaðsins, að leiöarljósi.
„Hóflegt atvinnuleysi” á lslandi
yröi þó nú þeim mun verra en
fyrr,aö faðmur Kockums
stendur ekki lengur opinn I
M&lmey, þvi aö það fyrirtæki er
aö uppgjöf komið, og atvinnu-
leysi meira eða minna I svo til
öllum vestrænum löndum.
Meö „viöreisnarstefnuna”,
endurfædda i Friedman eöa
einhverjum hans Ilka, þótt
nokkru mildari væri, fengi þessi
litla þjóö atvinnuleysi, senl hún
gæti ekki einu sinni flúiö undan
á annarra náöir.
Hrafn.
Skipasmlöastöö Kockums I M&ltney varö á mektardögum
„viöreisnarstjórnarinnar”, sem Sjálfstæöisflokknum og
Alþýðuflokknum tókst illu heilli aö halda viö völd I tólf ár, eitt heizta
athvarf íslendinga, sem þá flúöu land vegna „hóflegs atvinnuleys-
is”, er þessir flokkar töldu þá þjóöráö.
Tónlistarviðburðir Listahátiöar
1978 hófust meö tónleikum
Oscars Peterson og Nils-Henn-
ing örsted Petersen I Laugar-
dalshöll. Joe Pass, gitarleikari,
átti lika að spila með, en veiktist
skyndilega af sykursýki I
London, og var fluttur til Los
Angeles undir umsjá lækna
sinna (sagðiPeterson). En hinir
tveir létu það ekki aftra sér þótt
gitarleikarinn forfallaðist.
Fyrir hlé lék Oscar Peterson
einleik, en eftir hlé léku þeir
báöir.
Harksöngur
í Höllinni
Peterson er hár maður og dig-
ur, 52ja ára Kanadamaöur, og
einn frægasti jazz-pianisti vorra
tima. Leikni hans á pianóiö og
ógurlegum krafti er við brugðiö.
En mér finnst hann satt að segja
með leiðinlegri jazz-pianistum
sem einleikari — nl. Þessi teg-
und af tónlist sem hann leikur,
og hans svokölluðu „impróvis-
eringar” (sem hafa ekkert
breytzt i 15 ár) finnast mér
heldur sjarmlausar og andlitl-
ar. En sem undirleikari, t.d.
með blásurum, er hann aldeilis
frábær og óviöjafnanlegur, enda
bar siðari hluti tónleikanna af
eftir aö Daninn Petersen kom til
skjalanna meö bassa sinn.
Oscar Peterson kynnti hann
sem snilling á hljóðfæri sitt — og
annan eins bassaleik hefi ég
aldrei heyrt (raunar var Nils-
Henning Petersen hér þrisvar
áður i vetur, en ég missti af
þeim tónleikum). Eitt lag, „Do
you know what it means, to miss
New Orleans”, lék Petersen al-
gerlega einleik með smá-
hljómum I pianóinu, og raunar
heyrðu jazz-unnendur hann
leika lag sitt „Little Anne” i
jazz-þætti Jóns Múla um dag-
inn.
Oscar Peterson hefur mikla
persónu og þokka — hann fer
sinu fram um flest, eins og sést
af þvi, að hann skrópaði í „kok-
dillsveizlu” Upplýsingaþjónust-
unnar, þar sem hann átti að
vera heiöursgestur, og haföi áð-
ur þegiö boöið. Hann lýsti þvl
yfir I upphafi, að hann mundi
hætta ab spila samstundis, ef
ljósmyndarar notuöu „flash”,
og i hléinu rak hann þá alla i
sæti sitt, enda eru ljósmyndarar
orðnir meiri háttar plága hvar-
vetna þar sem markverðir at-
burðir eru að gerast.
Þótt undirrituðum finnist litið
til um tónlistargildi fingraleik-
fimi Petersons, var hann vafa-
laust einn fárra sérvitringa sem
þá skoðun hafa, þvi á tónleikun-
um rlkti mikil stemmning, og
mátti sjá upphafningu á mörgu
andliti. Enda eru þeir félagar
Peterson og Petersen fádæma
snillingar, og hreint ævintýri að
sjá og heyra hvað sem ööru liö-
ur. Verður að teljast, að hátíöin
hafi fariö vel af stað.
4.6 Sigurður Steinþórsson
tónlist
P.S. Harksöngur er Islenzkt orð
yfir jazz. I þýzk-Islenzkri orða-
bók Jóns Öfeigssonar segir:
Jazz — harksöngur (e.k. hljóö-
færasláttur). c c
Lltill gagnrýnandi baunar á stóran kúnstner.
Innlánsvextir hér og í Sviss
Leiðrétting við Menn og málefni s.l. sunnudag
Nokkrar llnur féllu niöur úr
inngangskafla greinarinnar
Menn og málefni i siöasta
sunnudagsblaði Tlmans. Þvl
þykirréttaö birta hann orörétt-
an hér:
,,Ef komiö er inn I banka I
Sviss blasir þar viöast viö
auglýsing um innlánsvexti, sem
séu frá 2 3/4—3 3/4%. Þegar
komiðer I islenzkan banka blas-
ir viöa viö sú auglýsing, aö inn-
lánsvextir séu frá 19% — 32 %.
Af þessmn auglýsingum mætti
ætla, aö mikið fjármagn
streymdi inn i islenzka banka
hvaöanæva aö úr heiminum, en
sáralitiö f jármagn kæmi I sviss-
neska banka. Reynslan er þver-
öfug og er óþarfi að lýsa því
nánar. Skýring á þessu er sú, aö
verðgildi svissneska frankans
erstööugt, en verðgildi Jslenzku
krónunnar er alltaf aö minnka.
Pening astef nan I þessum
tveimur löndum er gerólik.
Svisslendingar fylgja þeirri
stefnu i peningamá lum , áö
meginmáli skipti aö halda verö-/
gildi peninganna sem stööug-
ustu, en hafa vextina lága. ts-
lendingar hafa i tvo áratugi
fylgt þeirri stefnu i peningamál-
um aö leysa efnahagslegan
vanda til bráðabirgöa meö
gengissigi og gengisfellingum,
en reyna aö rétta hlut sparifjár-
eigenda meö háum vöxtum.
t Sviss hefur þessi stefna I
peningamáium boriö þann
árangur, aö þar er nú einna
minnst veröbðlga i heiminum.
Þvi er spáö, aö hún veröi 1-2% á
þessu ári. Þessi stefna hefur
siður en svo leitt til atvinnuleys-
is, þvi aö ekki aðeins hafa allir
Svisslendingar næga atvinnu,
heldur vinna mörg hundruð
þúsund erlends verkafólks i
landinu. A tslandi hefur
peningastefnan leitt til þess, aö
þar er stórfelld veröbólga sem
allír viöurkenna nú oröiö, aö sé
hreint þjóöarmein. Þaö ber hins
vegar aö viöurkenna, aö þessi
stefna hefur tryggt næga
atvinnuá sama tlma og stórfellt
atvinnuleysi hefur veriö viöast
annars staöar.”