Tíminn - 23.08.1978, Side 2

2
Miðvikudagur 23. ágúst 1978
Atvinnuleysi
eykst á Englandi
Reuter/London — Fjöldi atvinnu-
lausra i Englandi liefur þar i landi
löngum veriö ofarlega á baugi i
stjórnmálaumræöu, en þó nokkuö
horfiö i skuggann af veröbólgu-
hjöönuninni. Samkvæmt nýjustu
atvinnuleysistölum hefur at-
vinnuleysi f Englandi aukist
nokkuö og jafnvel óttast aö þaö
muni enn aukast i vetur. 6.7%
vinnufærra manna i Englandi eru
nú atvinnulausir og hafa ekki
fleiri veriö atvinnulausir siöan I
september á siöasta ári. Breski
ihaldflokkurinn hefur aö undan-
förnu gert mikið úr h ættunni sem
af atvinnuleysinu stafar. Verka-
mannaflokkurinn aftur á móti
bendir á sigur sinn á verðbólg-
unni, sem nú er 7.8% I staö 13.2%
þegar flokkurinn tók viö af
ihaldsflokknum í febrúar 1974.
Skrípaleikurinn á Filippseyjum:
„Hann ruggaði
— kvartaði Kortsnoj
AAÓL—Fimmtándu einvígisskák þeirra Karpovs og
Kortsnoj um heimsmeistaraitilinn lauk með jafntefli
eftir 25 leiki i gær.
Samkvæmt fréttaskeytum
Reuters var ljóst eftir aðeins 15
leiki, að skákinni myndi ljúka
með jafntefli. Kapparnir tefldu
katalanska byrjun. I innbyrðis-
skákum sinum hafa þeir einu
sinni áður teflt þá byrjun og var
það i Moskvu fyrir fjórum
árum. Þeirri skák lauk með
sigri Karpovs, eins og reyndar
þvi einvigi. I skákinni i gær,
reyndi hvorugur að tefla til
vinnings.
Það var Kortsnoj sem bauð
upp á jafntefli. Gerði hann það
með aðstoð milligöngumanns,
en Kortsnoj hefur sagt að hann
tali ekki við andstæðing sinn.
Karpov samþykkti jafnteflis-
boðið á sama hátt, þ.e. i gegnum
Lothar Schmid, yfirdðmara ein-
vigsins.
Annars virðist það vera helst
fregnnæmt frá Baguio, þar sem
einvigið er teflt, að Kortsnoj bar
Framhald á bls. 19.
Iðnþróuð ríki skortir
vinnuafl um aldamótin
— en aukið atvinnuleysi í þróunarríkjunum
Reuter/Genf — Samkvæmt áætlun Alþjóðlegu vinnu-
málastofnunarinnar má búast viö að iðnþróaðar þjóðir
muni vanta vinnuafl um aldamótin næstu á sama tíma
og þróunarlöndin geti ekki veitt öllum vinnufærum
mönnum atvinnu. I tilkynningu frá stofnuninni eru iðn-
þróuðu löndin vöruð við og sagt að haldi áfram stig-
minnkandi mannfjölgun í þessum löndum, þá megi
vænta vinnuafIseklu í byrjun 21. aldarinnar sem veru-
lega gæti dregið úr hagvexti og jafnvel stöðvað hann al-
veg hjá þessum þjóðum.
A þeim rúmu 20 árum sem lifa af þessari öld er reiknað með að
1.250 milljónir manna bætist á vinnumarkað. U.þ.b. 85% af þessum
fjölda þarfnast vinnu i þróunarlöndunum, þar sem nú þegar er of-
mannað i stöður og við fátækt og atvinnuleysi er að etja. I iðnþróuðu
löndunum er aðeins búist við 119 milljónum á vinnumarkaðinn en á
árunum 1950 til 1975 bættust 122 milljónir á þennan vinnumarkað.
Moi
for-
seti
Kenya
Reuter/Nairobi — Ilaniel
Arap Moi sór I gær embættis-
eið sem forseti Kenya, með
takmörkuð völd I 90 daga, en
aö þeiin tima loknum verður
að kjósa nýjan forseta. Moi
hefur verið varaforseti I
Kenya i 11 ár og miklar likur
eru taldar á að hann liafi nægi-
legt fylgi til aö ná kjöri sem
forseti að þessum 90 dögum
liönum. Moi er 54 ára gamall,
fyrrum skólastjóri, og er ekki
reiknað með miklum breyt-
ingum á stjórnarfari i landinu
er hann tekur við embætti.
Boðaður
,Jhægagangur”
bjá frönskum
flugum-
ferðastjórum
Reuter/Paris — Franskir flug-
umferöastjórar ákváöu i gær,
aö frá og meö föstudeginum
næsta (kl. 10) veröi sett á yfir-
vinnubann um óákveöinn tima til
aö leggja áherslu á kröfur sinar
um hærri laun og betri vinnuað-
stööu. Hafa franskir flugurn-
feröastjórar fjórum sinnum á
þessu sumri sett á slik yfirvinnu-
bönn,sem þýöaIreynd hægagang
og miklar tafir iflugumferö. Yfir-
vin nubanniö sem nú er fram-
undan gæti valdiö gifurlegri
röskun á flugumferð um Evrópu,
sem er meö mestu móti einmitt
um þessi mánaöamót. Á
Orly-flugvelii einum er reiknaö
meö 615 lendingum og flugtökum
1. september næstkomandi.
Leiötogi Mau Mau fallinn frá
i gærmorgun bárust
þær fregnir um hinn víða
heim á öldum Ijósvakans
að forseti Kenya Jomo
Kenyatta hefði látist f
svefni þá um nóttina. Að
sögn fréttamanna var hin
16 milljón manna þjóð
felmtri slegin er rikisút-
varpið sagði frá at-
burðinum. Lát Kenyatta
bar að er hann dvaldist í
forsetabústað sínum í
borginni AAombasa við
Indlandshaf
t Nairobi, höfuðborg Kenya
var varaforseti landsins, Daniel
Arap Moi settur i forsetastólinn
og mun hann hafa takmarkað
forsetavald næstu 90 dagana en
þá verður nýr forseti kosinn
samkvæmt stjórnarskránni.
Jarðarför Kenyatta fer fram
eftir tiu daga en þjóðarsorg
hefur verið fyrirskipuð i landinu
i einn mánuö. Aö sögn utanrikis-
ráðherra landsins mun eini
flokkur Kenya KANU, halda
flokksþing sitt strax að jaröar-
förinni afstaöinni og verður þá
forsetaframbjóðandi valinn.
Alinn upp hjá kristniboð-
um
Kamua Wa Ngengi eöa Jomo
Kenyatta eins og við þekkjum
hann betur var fæddur i
Gatundu, litlu þorpi nálægt
Nairobi i suðurhluta landsins.
Ekki ber heimildum saman um
hvenærhann fæddist. Otvarpið i
Hvaö tekur viö í Kenya eftir fráfall Kenyatta?
Nairobi sagði 1889, en aðrar
heimildir 1890ogenn aðrar 1893.
Hann var kominn af Kikuyu-
ættbálknum sem er ein af sex
stærstu ættkvislum Kenya. Það
var Kikuyu-fólkið sem stóð aö
mestu bak við frelsisbaráttuna
gegn Bretum á 6. áratug 20.
aldarinnar.
Ungur varð hann munaðar-
laus og var hann þá sendur i
skóla, sem skoskir kristniboöar
ráku (meir en helmingur
þjóðarinnar er kristinn) Eftir
fimm ára dvöl þar fór hann að
vinna á skrifstofu i Nairobi og
siðan fyrir óháð skólasamtök
Kikuyu-manna.
í LSE og AAoskvuháskóla
Skömmu fyrir siðustu aldar-
mót gerðu Bretar Kenya að
„verndarsvæði”. Arið 1920 var
landið svo gert að nýlendu og
árið eftir setti nýja nýlendu-
stjórnin lög sem áttu eftir að
breyta lifi Jomo Kenyatta.
Samkvæmt þeim höfðu inn-
fæddir litinn sem engan rétt
gagnvart sinu eigin landi. Þeir
máttu leigja jarðir, en aðeins af
hvitum mönnum. Svartir
Kenyabúar risu upp og stofnuðu
Miðbandalag Kenya og varð
Kenyatta framkvæmdarstjóri
þess. Kom hann einnig fram
sem fulltrúi Kikuyu-ættbálks-
ins. Sem slikur ferðaöist hann
vitt og breitt.
Arið 1931 lagöi Kenyatta land
undir fót og hélt til Bretlands.
Þar og annars staðar i Evrópu
Jomo Kenyatta
dvaldist hann i 15 ár. Stundaði
hann m.a. nám bæði i London
School of Economics og viö
Moskvuháskóla. A þessum tima
gaf hann út merka bók: „Fac-
ing Mount Kenya.”
Forveri AAau AAau
Tveim árum áður en Keny-
atta sneri til baka höfðu verið
stofnuð Samtök Kenyaskra Af-
rikubúa (KAU) sem var fyrsti
þjóðernissinnaði stjórnmála-
flokkur álfunnar. Kenyatta varð
forseti þeirra samtaka skömmu
eftir að hann kom heim og fékk
hann ærinn starfa. Bresk stjórn-
völd fylgdu þá þeirri stefnu að
flytja sem flesta til Afriku og
barðist Kenyatta gegn þvi.
Hærri laun, jafnrétti kynþátt-
anna, skipting stórjarða og önn-
ur svipuð baráttumál voru á
dagskrá hjá honum.
AAau AAau veröur til
En hörðustu kröfur Kenyu-
manna komu frá ættbálki Keny-
atta sjálfs, Kikuyu-menn
bjuggu undantekningarlaust i
fátækrahverfum borganna og
þeir geröu sér grein fyrir að það
væru Evrópubúar sem réðu öllu
efnahags- og stjórnmálalifi
landsins.
A siðustu árum 5. áratugsins
fór að bera á hreyfingu Kikuyu-
manna innan KAU og nefndu
aörir Afrikumenn svo og
Evrópubúar þá hreyfingu
gjarnan Mau Mau. A Vestur-
löndum var hún þekkt fyrir
hryðjuverk og grimmd.en hlut-
verk Mau Mau var að skapa
meiri einingu meðal Afriku-
manna og neyöa stjórnina til að
mæta kröfum og þörfum inn-
fæddra.
Þegar Mau Mau hóf hryðju-
verk aö einhverju ráði árið 1952
var Kenyatta þegar handtekinn
eins og reyndar þúsundir aðrir
Kikuyumenn. Ari siðar var
hann dæmdur i sjö ára fangelsi.
Uppreisninni lauk árið 1956 og
lágu þá 11.500 Mau Mau menn i
valnum,95hvitir, 29 Asiubúar og
um 2000 svartir stuðningsmenn
stjórnarinnar.
Sjálfstæöi
1960 ákvað breska stjórnin að
taka upp nýja stefnu i málefn-
um Afriku og i febrúar 1961 voru
haldnar kosningar i Kenya.
KANU, flokkur Kenyatta vann
sigur þrátt fyrir að hann sjálfur
sæti enn i fangelsi. Var honum
ekki hleypt úr þvi fyrr en hálfu
ári siðar.
1963 varð Kenya sjálfstætt riki
og Kenyatta forsætisráðherra,
Nákvæmlega ári siðar 12.
desember varð landið lýðveldi
og Kenyatta forseti þess.
Eins flokks ríki
Skömmu áður en landið varð
lýöveldi leystu leiðtogar eina
stjórnarandstöðuflokksins,
KADU, flokk sinn upp til að
sameinast KANU. Siðan hefur
aðeins einn flokkur verið i land-
inu að undanskildnum árunum
1966-69, þegar KPU
(kommúnistar) voru i stjórnar-
andstöðu en Kenyatta bannaði
flokkinn á þeim forsendum, að
þeir væru i byltingarhugleiöing-
um.
Siðustu árin hafa stjórnmál i
Kenya snúist mikiö um þaö
ástand, sem gæti risiö upp i
landinu eftir fráfall leiðtogans
mikla JomoKenyatta. Allar göt-
ur siðan hann varð forseti hefur
hann haldiö saman landi i álfu
þar sem byltingar eru daglegt
brauð. Enginn hefur risið upp
gegn honum og flestir virt hann
bæði innan og utan Kenya. Með
Kenyatta fellur frá mikill per-
sónuleiki. MÓL