Fréttablaðið - 12.09.2006, Qupperneq 34

■■■■ { börnin okkar } ■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■■8
Einn þekktasti barnalæknir
Ameríku, dr. William Sears,
og kona hans, hjúkrunar-
fræðingurinn Martha Sears,
hafa gert það að ævistarfi
sínu að fræða almenning
um börn, heilsufar þeirra
og uppeldi. Þau hafa gefið
út fjöldann allan af bókum
um meðgöngu, brjóstagjöf,
mataræði og uppeldi og
halda úti ítarlegri vefsíðu
þar sem hægt er að nálgast
nánast hvaða upplýsingar
sem er sem tengjast heilsu
barna. Þau hafa smíðað
sitt eigið hugmyndakerfi
og kalla það „attachment
parenting“, sem snýst um
að foreldrar leggi áherslu
á návist við börnin sín. Telja þau
hjónin að slík uppeldisaðferð kalli
fram það besta í barninu og foreldr-
um þess og styrki samband þeirra
til muna.
Foreldri sem leggur áherslu á
návist við barnið sitt hefst handa um
leið og barnið er fætt og þá er það
helst móðirin sem tengist barninu,
enda er hún hjá því öllum stund-
um. Mikil áhersla er lögð á brjósta-
gjöfina, enda sé það æfing í að lesa
barnið og kynnast líkamstjáningu
þess auk þess sem í brjóstamjólkinni
er að finna efni sem hvergi finnast
annars staðar og eru meðal annars
góð fyrir heila barnsins.
Annað sem þau Bill og Martha,
eins og þau eru kölluð, leggja tals-
verða áherslu á er að halda á barn-
inu í barnapoka sem foreldrarn-
ir hafa utan á sér. Börn sem eiga
návist við foreldra sína á þennan
hátt gráta minna og eru rólegri.
Foreldrar fá einnig tækifæri til að
kynnast barni sínu betur við þær
aðstæður.
Jafnframt þykir það mikilvægt
að sofa nálægt barni sínu til að
auka návist. Ekki þarf það þó að
þýða að börnin sofi alltaf uppi í,
enda getur það raskað svefni allra.
Frekar er mælt með að barnið sé
í sama herbergi og þá jafnvel í
rúmi sem er þétt uppi við rúm
foreldrana. Ef börn finna
að foreldrarnir eru nærri
læra þau að sofa betur þar
sem þau eru öruggari og
þegar þau eldast eiga þau
auðveldara með að sofa
ein.
Að hlusta á grát barn-
ins og þekkja hvað hann
þýðir er einnig mikilvægt.
Að bregðast rétt við grát
barnsins skiptir miklu máli
og eiga foreldrar að hafa
það í huga að ungbörn
gráta til að tjá sig, en ekki
til að stjórna. Foreldri sem
leggur áherslu á návist á
ekki að festa sig í þröngu
tímaskipulagi og láta
barnið til að mynda gráta
sig í svefn, heldur finna það skipu-
lag sem hentar barninu best.
Ekki mega þó foreldrarnir verða
svo uppteknir af því að hugsa
um þarfir barnsins að þeir gleymi
sjálfum sér og hjónabandinu. Þess
vegna skiptir miklu máli að kunna
líka að segja nei við barnið, og já
við sjálfan sig. Úttaugaðir foreldrar
sem sinna ekki sjálfum sér gera lítið
gagn.
Að lokum leggja þau Bill og
Martha áherslu á að uppeldið verði
mun auvðeldara ef þessar aðferðir
eru viðhafðar. Því betur sem for-
eldrar þekkja barn sitt, því auðveld-
ara er að aga barnið. - keþ
Návist foreldra og barna
Margir sérfræðingar hafa gefið foreldrum ráðleggingar um hvernig eigi að ala upp
börnin. Í Bandaríkjunum er dr. William Sears þar fremstur í flokki, en hann leggur
áherslu á að foreldrar rækti návist við börn sín.
Á vefsíðunni askdrsears.com er heilmikið af gagnlegum upplýsing-
um.
Börnum líður best í návist við foreldra sína, og koma þá svona magapokar að góðum notum. Nordic photos/Getty images
„Meðal nætursvefntími ungra barna
er um ellefu tímar og venjulega er
þau komin á það ról í kringum sex
mánaða og halda því fyrstu þrjú
árin,“ segir Arna og bætir við að
sum sofi kannski klukkutíma skem-
ur og önnur klukkutíma lengur.
Arna segir að meðalsvefntími
barna á seinni árum í leikskóla og
fyrstu árum í grunnskóla sé um tíu
tímar og börn á þeim aldri þurfi
að minnsta kosti svo langan svefn.
„Börn eru mjög oft að sofa of stutt-
an nætursvefn, sérstaklega fyrstu
árin í grunnskóla. Börn sofna aldrei
um leið og þau leggjast á koddann
svo það verður að ætla þeim hálf-
tíma til þrjú korter í það að sofna.
Foreldrar þurfa því að koma börn-
um sínum tímanlega í rúmið svo að
þau verði ekki þreytt á morgnana.
Ef barn á að vakna klukkan sjö má
það því ekki vera komið í rúmið
seinna en á milli átta og níu.”
Regla er flestum börnum mikil-
væg og Arna segir að best sé að
börn fari alltaf á sama tíma í rúmið.
„Þegar börn eru að byrja í leikskóla
eða skóla er sérstaklega mikilvægt
að hafa reglu á svefntímanum og
ekki vera með annan svefntíma
um helgar. Hálftíma frávik eða svo
er allt í lagi en það er ekki gott að
hafa mikinn mun á svefntímanum
um helgar því sum börn eru mjög
viðkvæm fyrir því.“
Ung börn þurfa flest að leggja
sig á daginn en misjafnt getur verið
hvenær þau hætta því. „Börn eru
venjulega komin í tvo daglúra um
sex mánaða og einn daglúr eins árs.
Gríðarlega mikill munur er á því
hvenær þau hætta að sofa á daginn
en það getur verið frá eins og hálfs
árs til fimm ára“ segir Arna.
Margir foreldrar hætta fljótt að
láta börnin sín sofa á daginn eða
stytta daglúrana til þess að þeir hafi
ekki áhrif á nætursvefninn en Arna
segir að það sé ekki almenn regla
að hafa þurfi afskipti af dagsvefni
barnanna. „Það sem þarf kannski
helst að stjórna er hvenær daglúr-
arnir eru teknir því það skiptir
meira máli en lengd þeirra. Þegar
barn er komið í einn daglúr er best
ef honum er lokið fyrir tvö á daginn
því það hefur frekar áhrif á nætur-
svefninn ef þau sofna seinna. Mesta
hættan með börn í leikskóla er að
þau sofni á milli fjögur og sex á
leiðinni heim úr leikskólanum.“
emilia@frettabladid.is
Mikilvægt að börn sofi nóg
Margir foreldrar velta því fyrir sér hversu langan svefn börnin þeirra þurfi til þess að
dafna eðlilega. Arna Skúladóttir hjúkrunarfræðingur er fróð um svefnvenjur barna.
Börn sofna sjaldnast um leið og þau leggjast á koddann og því þurfa foreldrarnir að koma
þeim tímanlega í rúmið.
Eflaust hafa margir tekið eftir litrík-
um verslunarglugga Sipa á Lauga-
veginum þar sem kennir ýmissa
grasa. Stórar Barbapabbastyttur
og litríkar kerrur og barnavagnar.
Vissulega er það skemmtileg til-
breyting frá þeim svörtu og dökk-
bláu kerrum sem hafa verið alls-
ráðandi í áraraðir. Þessar litríku
kerrur eru frá fyrirtækinu One
Tree Hill á Nýja-Sjálandi og seg-
ist Kristín Stefánsdóttir, eigandi
Sipa, hafa tekið þessar kerrur
inn fyrst og fremst vegna þess
hversu notendavænar þær séu.
„Kerrurnar eru mjög léttar og
auðvelt að stýra þeim,“ segir Krist-
ín. Allar eru þær á þremur hjólum
og eiga að ráða við hvaða aðstæður
sem er. Fyrstu sex mánuði barnsins
er hægt að notast við burðarrúm í
kerrunni, svo hún nýtist einnig sem
vagn, en þegar börnin eru orðin
eldri er hægt að leggja niður
bakið á kerrunni svo barnið geti
sofið.
Vinsælustu litina segir
Kristín vera svartan og rauðan,
en það eru litir sem fólk telur
ganga fyrir bæði kynin. Flestir
litirnir henta þó bæði stelpum
og strákum, meira að segja
bleikur. Sjá www.sipa.is
Litríkar kerrur
Um árabil hafa kerrur og barnavagnar verið í svörtum og
dökkbláum litum, en í versluninni Sipa eru kerrurnar í
öllum regnbogans litum.
Gulur tvíbura-
vagn sem lýsir
upp tilveruna.
Ýmsir fylgihlutir
eru fáanlegir
með kerrunum,
þ.á m. fallegir
kerrupokar.
Fagurgræn og
létt kerra á
þremur hjólum
sem auðvelt er
að stýra.
Það ætti að fara vel um tvö
börn í þessari fallega gulu
kerru.
Bleikur barna-
vagn frá One
Tree Hill.