Tíminn - 22.03.1979, Blaðsíða 13

Fimmtudagur 22. mars 1979
13
Ágúst Vigfússon:
Lesendabréf
Hugleiðing eftir lestur
bóka Tryggva Emilssonar
Þegarmenn lesa ævisögur, þá
gagnrýna menn eðlilega eitt og
annaö viðvikjandifrásögnunum.
Telja ekki rétt frá sagt. Annaö
hafi þeir reynt og heyrt.
Þórbergur Þórðarson, hinn
mikli meistari, tekur þetta mál
til meðferðar i sambandi við
ýmsa gagnrýni, sem fram kom
viðvikjandi ævisögu Arna
Þórarinssonar, Þórbergur segir
að menn misskilji eðli ævi-
sagnaritunar. Ævisagan er ekki
sagnritun. Hún er i eðli sinu ekki
annað en lýsing einstaklingsins,
eins oghonum hafa komið menn
og málefni fyrir sjónir. Annar
einstaklingur sem lifað hefur i
HJ — A föstudaginn frumsýnir
Leikfélag Akureyrar, Sjálfstætt
fólk, eftir Halldór Kiljan Laxnes,
i endurskoðaðri leikgerö Baidvins
Halldórssonar, sem einnig er
leikstjóri. Upphaflega var verkið
flutt i Þjóðleikhúsinu 1972 á af-
mæli höfundar, en þessi útfærsla
á verkinu er samanþjappaðri og
styttri. Æfingar hafa staðið yfir
frá þvi snemma i febrúar.og eru
leikarar 15, — og einn hundur.
Aðalhlutverkin eru i höndum
Þráins Karlssonar: Bjartur i
Sumarhúsum, Svanhildur Jó-
hannesdóttir: Asta Sóllilja, Jó-
hann ögmundsson Séra Guð-
mundur, Sigurveig Jónsdóttir:
Hallbera i Hurðarseli, Þuriður
Schiöth: Rauðsmýrarmaddam-
an, og Heimir Ingimarsson: Jón
hreppstjóra.
Annars taka allir fastráðnir
leikarar L.A. þátt i þessari sýn-
ingu, auk þeirra sem lausráðnir
eru, og leika margir 2 hlutverk.
Leikmynd er eftir Gunnar
Bjarnason.
Nýlokið er sýningum á Skugga-
sveini, en þær sýningar urðu 23,
ogStalin er ekki hér, sem sýndur
var 17 sinnum.
Framundan er siðan Kabarett,
eftir ókunnan islenskan höfund,
og kemur hann á fjalirnar um
páska. Verður það lokaverkefni
þessa leikárs.
Aðsókn
góð að
menningar-
dögunum
AM — Menningardagar her-
stöövaandstæðinga hafa verið vel
sóttir og nú mun Ijósmyndssýning
á myndum sem tengjast sögu
hersetunnar vera komin upp á
göngum Kjarvalsstaða, að þvi er
Ólafur Haukur Simonarson, rit-
höfundur, sagði biaðinu i gær.
Sl. sunnudag var maraþonlest-
ur rithöfunda og var hann vel
sóttur, en þar lásu upp 22 höfund-
ar, þeirra á meðal Böðvar Guö-
mundsson, Ása Sólveig, Þor-
steinn frá Hamri, ölafur Haukur,
Birgir Svan, Helgi Sæmundsson
og Jón Helgason ritstjóri.
Ólafur sagði, að sem kunnugt
væri heföi fallið niður kabarett
Alþýðuleikhússins vegna ýmissa
forfalla, en í stað þess hefði veríð
efnt til sérstakrar sýningar á
,,Við borgum ekki ” eftir Dario
Fo.
sama umhverfi, getur litið allt
öðru vísi á menn og málefni.
Ræður þar skapgerö og fl.
Ég get nefnt dæmi: Þegar ég
var unglingur, var ég i vinnu-
mennsku hjá bónda vestur i
Dölum. Hjá honum leið mér vel
og hefur við fáa menn falliö bet-
ur. Löngu seinna kynntist ég
aldurhnignum manni hér i
Reykjavik. Hann hafði einnig
verið vinnumaður hjá sama
bónda. Ég fór að grennslast eft-
irhvernig honum heföi llkað hjá
honum. Þaö var ekki fögur lýs-
ing. Uss, minnstu ekki á hann.
Hann hafði aldrei haft verri
húsbónda. Ef viö báðir heföum
Aðsókn að leikhúsinu hefur
verið með besta móti i vetur, og
með vaxandi aðsókn, — betri
fjárhagsafkoma.
skrifað ævisögur okkar og lýst
þessum manni, hefðu það oröið
mjög andstæðar frásagnir. Fólk
hefði spurt hverju skal trúa.
Það skal tekiö fram, að þessi
aldraði kunningi minn var að
flestra dómi ágætismaður, dug-
legur og verklaginn, svo ekki
hefur vankunnátta hans til
verka veriö ágreiningsefni.
Agúst Vigfússon.
En hvernig stóð þá á þessari
andúð sem var á milli þessara
manna? Skýringin er einfald-
lega sú, að þeir áttu ekki skap
saman. ,
Þegarégles ýmsar frásagnir
eldri manna um ævikjör og
aldarfar — atburði sem geröust
fyrir 50-60 árum, er eitt að mér
finnst einkennilegt, þaö er hvað
ástand og jafnvel lif sviðhorf var
ólikt i hinum ýmsu landshluL
um.
Einar mest umtöluðu og um-
deildu bækur nú upp á siðkastið
eru bækurTryggva Emilssonar,
Fátækt fólk og Baráttan um
brauðið. Þessar bækursegja frá
óskaplegri örbirgð og allsleysi
fjölda fólks á Noröurlandi á
uppvaxtarárum Tryggva. En
þær segja ltka frá ótrúlegu
miskunnarleysi og harðýðgi viö
smælingja. Sama kemur einnig
fram i bók Helgu Nielsdóttur,
„þegar barn fæöist”. Ýmsir
hafa orðiö til að mótmæla skrif-
um Tryggva og efast um
sannleiksgildi þeirra.
Ekki dettur mér I hug aö jafn
grandvar maður og Tryggvi er,
segi visvitandi rangt frá. Ég
þekki hann að visu ekki mikið,
en þau kynni benda I þá átt, aö
hann megi ekki vamm sitt vita.
Nei, þvl miöur, svona hefur
ástandiö veriö á mörgum stöð-
um.
En sem betur fór var þetta
ekki alls staðar svona. Ég hef
allt aðra sögu aö segja frá
uppvaxtarárum minum. A milli
okkar Tryggva eru aðeins sjö
ár. Þaö er ekki neitt haf. Við
tilheyrum sömu kynslóðinni.
Ég átti ekki sterkan ættstofn
að styöjast við, frekar en
Tryggvi, naut hvorki fóöur né
móður. Hlaut samt, hjá
vandalausum, hið besta og
ástúðlegasta uppeldi. En heppni
mln var máske sérstök. Ég
þekkti náið allan suöurhluta
Dalasýshi, svo aö segja hvert
einasta heimili. Aldrei heyröi ég
talað um sult neins staðar og ég
fullyröi aö þaö var óþekkt fýrir-
brigði að fólk hefði ekki nægi-
legt að boröa. Að ég tali nú ekki
um þá svlvirðu að svelta fólk,
þegar nógur matur var til.
Aldrei heyrði ég talað um illa
meðferö á börnum, gamal-
mennum né öðrum smælingj-
um. Ég er viss um að fjölmargir
jafnaldrar minir, sem ólust upp
þar vestra, munu segja þaö
sama. Hvernig stendur þá á
þessum reginmun? Ég veit þaö
ekki. Lltilástæöa er til að halda
að Dalabændur hafi verið rlkari
en aðrir. í þeim hluta sýslunnar,
sem ég þekkti til, var t.d. ekkert
sjávargagn. Nei, hér hlýtur
eitthvaö annað að koma til.
Annaö lifsviðhorf. Ég veit þaö
ekki. Ég tekþaö enn fram að ég
ber engar brigður á frásögn
Tryggva.
En viö lestur hans merku
bóka, varð mér tltthugsað til
æskuáranna og umhverfis i Döl-
um vestur, og ekki get ég aö þvl
gertaöoftlæöistfram Ihugann:
Skelfing varstu heppinn aö alast
upp hjá svona góðu fólki.
Hann er hættur
störfum, og notar j
timann til aö siela
^Og Tibbs fór sem Hver er I
aðstoðarmaöur hans, og<?þá ástæöanl
bjóst viö að taka við J fyrir árás‘
bátinn'i
Varningur hans var
lafar verömætur —
> lyf og læknisáhöld.
„Sjálfstætt fólk”
á Akureyri
e K.oq Features SyrvKate. Inc . 1978 World ngnts resgr/ed.