Tíminn - 24.03.1979, Blaðsíða 7

Laugardagur 24. mars 1979.
7
iíi'Iiiii
IÞórarinn St. Sigurðsson:!
Rógur - níð
og ósannindi
Svar við grein Ama
Benediktssonar um Hrað-
frystihús Grundarfjarðar
Af gefnu tilefni birti ég greinar i
Timanum þ. 27. og 28. febrúar s.l.,
um sögu og afdrif nokkurra sam-
vinnufyrirtæka á Snæfellsnesi. Sú
saga hefur veriö alltof lengi i
varöveislu þagnarinnar og heföi
sjálfsagt oröiö þaö áfram, ef
nefnt tilefni heföi ekki komiö tií
Árni Benediktsson svarar þessum
greinum i Timanum þ. 7. marz
s.l. Hans vegna og Samvinnu-
hreyfingarinnar heföu þessi skrif
betur fariö i ruslakörfuna. Ég
rakti nokkrar staöreyndir úr sögu
Samvinnufyrirtækja á Snæfells-
nesi. Þessar staöreyndir leiddu i
ljós aö þau fyrirtæki sem þú, Arni
Benédiktsson, stjórnaöir al-
gjörlega, liöu öll undir lok. Þú
hrekur ekki meö einu einasta oröi
þær staöreyndir, enda ekki von,
þvi staöreyndir er ekki svo auö-
velt aö hrekja. Þess i staö tekur
þú til þinnar eigin rustlafötu og
rótar uppúr henni rógi, niöi og
ósannindum um mig, ruglar
saman verkefnum og fyrirtækj-
um, berö blákalt á borö aö ég
ljúgi meö þvi aö búa til sögur sem
enginn fótur er fyrir og siöast en
ekki sist hefur I frammi barna-
lega tilburöi, sem eiga aö skýra
endalok Kirkjusands h.f. I Ólafs-
vik. Þessi grein þin er i rauninni
ekki svara verö. Hér á eftir ætla
ég aö birta nokkrar tölur sem tala
sinu máli.
Hraöfrystihúsi Grundarfjaröar
frá 1975-1977 er tekinn útúr mynd-
inni, litur dæmiö svona út.
RUNÓLFUR landaöi hjá hraö-
frystihúsinu 1975 1.665 tn., 1976
1.477 tn. og 1977 2.103 tn.
Magn I þúsundum tonna.
Heilarafli landaö i Grundarfiröi
Selt frystihúsinu
Hlutdeild frystihússins af
heildarafla
1975 1976 1977
7.654 7.789 8.625
3.178 2.207 2.141
41.5% 28.3% 24.2%
Er nokkur fótur fyrir
efnahagslegri byltingu í
Grundarfirði hin síðustu
ár?
Ég gat þess i greinum minum
aö tilkoma RUNÓLFS heföi vald-
iö atvinnu- og efnahagslegri bylt-
ingu i Grundarfiröi. Hvaö segja
tölur um þaö: Ég hef ekki
fullkomnar upplýsingar um afla
togarans lönduöum á Grundar-
firöi hans fyrsta ár 1975, en tvö
næstu ár er staöreyndin þessi:
1976 landaöi b/v RUNÓLFUR i
Grundarfiröi 2.450.7 tonnum eöa
Lausaskuldir Hraðfrystihúss
Grundarfjarðar 1967-1971
Skuldir við viðskiptamenn í þúsundum króna
1967 1968 1969 1970 1971
11.219 9.942 6.584 5.865 Samþykktir víxlar 4.775 Lækkun 6.444 þús
1967 1968 1969 1970 1971
5.500 4.335 2.252 921 6.096
Hækkun 596 þús. kr.
Þess ber aö geta aö á árunum 1970 og 1971 var variö milljónum i
framhald uppbyggingar frystihússins svo sem ég sagöi I fyrri grein-
um minum.
Þóun rekstrar Hraðfrystihúss Grundarfjaröar
frá 1967-1969 i tölum taliö.
1967 1968 1969
Keypt hráefni (magn): 1.800 tn. 1.500 tn. 2.880 tn.
Tölulegur samanburöur I þús. kr.:
1967 1968 1969 Aukn. %
Framl. Verömæti 9.991 15.925 40.343 24.282 151.1
Prósentvls hlutur af framleiösluverömæti:
1967 1968 1969
% % %
Hráefniskaup 65.30 55.40 47.66
Vinnulaun 43.80 25.80 19.74
Vextir 38.30 12.24 5.65
Til frekari glöggvunar birti ég hér tölur frá 1968-1977 sem sýna:
1. Þróun i heildaraflamagni lönduöu i Grundarfiröi i þús. tonna.
Rækja og hörpudiskur ekki talin meö.
2. Hráefnismagn frystihússins.
3. Þróun hlutdeildar Hraðfrystihúss Grundarfjaröar h.f. % af
heildaraflamagninu.
1968 1969 1970 1971 1972
Heildarafli
Hráefnismagn
frystih.
H.G.%
Þessar tölur þarf ekki aö skýra.
Hvað ef b/v RUNÓLFS
hefði ekki notið við?
Ef afli RUNÓLFS lönduöum hjá
3.138 4.593 5.825 5.039 5.308
1.500 2.880 3.784 3.246 3.483
47.8 62.7 65.0 64.4 65.6
1973 1974 1975 1976 1977
5.597 5.193 7.654 7.789 8.625
3.696 3.232 4.843 3.684 4.244
66.0 62.2 63.3 47.3 49.2
^Vinndu það ei fyrir
vinskap manns að víkja af
götu sannleikans"
Móðir min og prestshjónin á
Setbergi í Eyrarsveit, séra Jósef
Jónsson og frú Hólmfriður
Halldórsdóttir, bjuggu i nábýli
um langt skeiö. Sameiginlegar
stundir þeirra á löngum ferli
skapaði viröingu og traust hvors
til annars, og vináttu svo sem hún
getur fegurst oröið. Þau voru þó á
öndveröum meiöi I stjórnmálum.
Oft var hart deilt I þeim efnum,
enda persónurnar rismiklar og
héldu fast fram llfsskoöunum sin-
um.
Eitt sinn deildu þær vinkonurn-
ar hart, svo neistaöi af örvum
oröa þeirra. Þar kom aö séra
Jósef fór aö lægja öldurnar og I
staö frúarinnar, sem ávallt fylgdi
móöur minni úr hlaöi aö lokinni
heimsókn, gekk séra Jósef áleiöis
meö henni i þetta sinn. Um kvöld-
iö átti móöir min erfitt meö aö
sofna. Haföi hún af þvi áhyggjur,
aö hún heföi e.t.v. sært vinkonu
sina svo, aö ekki gæti gróiö.
Þegar svefninn sigraöi aö lokum
dreymir hana aö viö hana er
mælt: „Vinndu þaö ei fyrir
Þórarinn St.
Sigurösson
vinskap manns aö vlkja af götu
sannleikans Ótti móöur minn-
ar reyndist ástæöulaus, enda létu
hvorki hún né prestshjónin skoö-
anaágreining spilla vináttu
þeirra, og báru jafnframt virö-
ingu fyrir skoöunum hvor annarr-
ar.
Af hverju kemur fram i huga
minn atvik úr lifi móöur minnar?
Hún haföi heillast af samvinnu-
hugsjóninni og haföi yfir aö ráöa
djörfung til þess aö tjá sig og
berjast fyrir skoðunum sinum viö
hvern sem var af einurö og heil-
indum. Hún skildi og virti aö
samvinnumönnum hæfir ekki aö
beita ósannindum og óhróðri
þegar þeir þurfa aö verja geröir
sinar og skoðanir.
ósamboðið samvinnuhug-
sjóninni
Þú hefur ekki þennan skilning
til aö bera, Arni, enda er grein þin
ekki smboöh samvinumanni.
Þaö er samvinnuhreyfiingunni
ekki til góös, aö maöur sem hún
sjálf hefur aliö upp og talinn er af
forystumönnum hennar I hópi
þeirra hæfu til aö gegna viö-
skiptastörfum á hennar vegum,
hefur ekki þennan skilning til aö
bera, heldur gripur til slikra aö-
feröa sem fram kemur i grein
þinni. 7 Þú býrö til ósanna sögu
um ástæöu fyrir endalokum
Kirkjusands h.f. I ólafsvik og
bætir gráu ofaná svart meö þvi aö
ausa óhróöri og óvenjulega rætn-
um getsökum og ósannindum yfir
mig, sem átti þátt I þvi aö bjarga
Hraöfrystihúsi Grundarfjaröar
frá þvi aö fara sömu leiö. Þaö
frystihús er nú eina fiskvinnslu-
fyrirtæki samvinnumanna á
Snæfellsnesi.
Starfsfólk og viðskipta-
menn
Aö lokum ætla ég aö nota þetta
tækifæri og flytja öllu starfsfólki
frystihússins frá 1967-1971 kveöju
mina og þakkir. Þær tölur sem ég
birti i þessari grein sýna aö
starfsfólkiö var mjög hæft,
samanber „vinnulaun af
verömæti” 1969-19.74% og var á
árinu 1970-19.4%. Ennfremur
sendi ég öllum viöskiptaaöilum
hússins frá þessum tima kveöju
mina og þá alveg sérstaklega
máttarstólpunum i hráefnisöflun-
inni, þeim Hjálmari Gunnars-
syni, sem hefur veriö mjög vax-
andi i útgerö Grundfiröinga og
siöast en ekki sist Sigurjóni
Halldórssyni og sonum hans.Þaö
er vissulega freistandi aö fara
nokkrum oröum um þá öldnu
kempu Sigurjón frá Bár, sem var
allan sinn skipsstjórnarferil I hópi
aflasælustu skipstjóra viö Breiöa-
fjörö, en þaö veröur aö bföa aö
sinni.
31.5% af heildarafla — 1977 land-
aöi hann I Grundarfiröi 3.444.5
tonnum eöa 39.9% af heildarafl-
anum. Þaö munar um minna.
Kennum fólki
að tjá sig
1 öllum þeim umræöum, sem
átt hafa sér staö aö undanförnu,
um grunnskóla og grunnsóla-
frumvarp hefur eitt mjög mikil-
vægtatriðioröiöútundan,aö þvi
er ég best veit.
Þetta atriöi er svo mikilvægt
aö þaö má furöulegt teljast aö
þvi hafi veriö gleymt.
Þettaatriöiersvomikilvægt aö
þaö getur algerlega skipt sköp-
um i lifi grunnskólanema og
raunar þjóöarinnar allrar.
Þetta atriöi hefur raunar al-
veg fariö fyrir ofan garö og neö-
an hjá menntamálaráðamönn-
um þjóöarinnar frá þvi aö skól-
ar fóru fyrst aö starfa hér á
landi.
Þetta mikilvæga atriöi er:
Listin aö kunna aö tjá sig.
Landlæg félagsdeyfð!
Einungis örfá prósent allra
þeirra sem ljúka skólagöngu
treysta sér til að standa upp á
fundum eða samkvæmum og
halda tölu. Þetta eru þeir sem
hafa þessa náöargáfu meö-
fædda — eöa hafa öðlast hana
meö þátttöku I málfundaklúbb-
um sem sumir skólar hafa kom-
ið á fót.
Langstærsti hluti þess fólks
sem lýkur námi fer ekki einu
sinni á fundi. Þaö hreinlega tel-
ur sig ekkert erindi eiga þang-
aö. Þaö veit sem er aö þaö fær
aldrei aö halda ræöu, jafnvel
þótt þaö hafi skoðanir á málun-
um. Þetta stafar, að ég held, i
flestum tilfellum af feimni,
öryggisleysi og minnimáttar-
kennd.
Afleiöing þessaástands er svo
félagsdeyfö sem er landlægt
vandamál ogstendur allri nauö-
synlegri þjóöfélagsþróun mjög
fyrir þrifum.
Sorglegt dæmi.
Sem dæmi um þessa óheilla-
þróun má nefna verkalýösfélög-
in. Þau eru vægast sagt sorglegt
dæmi.
A fundi þessara áhrifamiklu
þjóöfélagsafla mæta einungis
örfáar hræöur — oft til aö sam-
þykkja verkföll sem mörg þús-
und manns veröa aö taka þátt i,
hvort sem þeim likar betur eöa
verr. Þetta leiöindaástand mun
haldast þar til fólk fer almennt
aö geta t jáö sig og mætir á fund-
ina til þess aö gera þaö!
Róttæk tillaga
Þaöer óþarfi að tina til fleiri
dæmi. Fólk sér þetta sjálft. En
hvaö er til ráöa?
Ég vil gera þaö aö tillögu
minni aö strax næsta haust
veröi komið á fót, i öliurr. skól-
um landsir.s allt frá giunnskóla
til háskóla, kennslu i ræöu-
mennsku — eöa tjáfræöi. Merg-
urinn málsins er sá aö allir læri
aö tjá sig. Þvi þaö er hægt aö
læra þaö!
Árangurinn
Væri þessari tillögu hrint i
framkvæmd næsta haust, og
þaö er nægur timi til stefnu,
kæmi árangurinn mjög fljótlega
I ljós. Innan fárra ára kæmi
fram á sjónarsviöiö ungt fólk
sem gæti tjáö sig og geröi þaö!
Allt félagslif færi aö dafna og
framfarir ættu sér staö á flest-
um sviðum.
Dale Carnegie nám-
skeiðin.
Einn vinnufélagi minn, sem
er á miðjum aldri taldi aö „ekki
væri hægt aö kenna gömlum
hundi aö sitja”, þ.e. aö hann sé
orðinn of gamall til aö læra aö
tjá sig.
Þetta er mikilll misskilning-
ur.
Fólk á öllum aldri getur lært
aö tjá sig ef þaö vill þaö! Þaö
hef ég sjálfur séö.
Ég var þátttakandi á Dale
Carnegie námskeiði i „Ahrifa-
rlkri ræðumennsku og mann-
legum samskiptum” fyrir ári
slðan og þar varö ég vitni aö þvi
er fólk á öllum aldri og úr flest-
um þrepum þjóðfélagsstigans
læröi aö opna sig og losna viö
öryggisleysi og minnimáttar-
Páll
Daníelsson:
kennd, — sem sagt læröi aö tjá
sig. Sföar hef ég oft hitt fólk af
þessum námskeiöum i allskonar
félagsstarfi. Ég tel þvi óhætt aö
mæla með þessum námskeið-
um.
Finale.
Sért þú, lesandi minn, eftir
lestur þessa stubbs, ekki sam-
mála mér, svaraöu þá um hæl,
þvi umræöa um þessi mál er
nauösynleg. Sért þú hins vegar
sammála, sestu þá niöur og
færöu hugleiðingar þinar I letur
og láttu birta þær!
Þvi fyrr sem opinber skoöana-
skipti eiga sér staö þvi betra.
Hvort sem það er I oröi eöa á
prenti. Sem betur fer hafa tjá-
skipti á prenti aukist mjög á siö-
ustu árum og þess er mjög fariö
aö gæta i þjóölifinu. Dagblaöiö á
ekki minnstan hluta i þeirri
þróun. En tjáskipti á fundum
þurfa likaaðkoma til. Þá fyrst
má búast viö aö jákvæö þróun
fari aö ganga virkilega vel i átt
til framfara ogbættra lífskjara.
Betra er seint en aldrei!