Tíminn - 11.11.1979, Qupperneq 14

14
Sunnudagur 11. nóvember 1979
Sunnudagur 11. nóvember 1979
15
Við vitum ekki enn hvers vegna. En þegar Friðrik
Kristjánsson« nú lyfjafræðinemi við Háskóla Islands/
slapp út úr menntaskóla, gerðist hann órólegur mjög og
hugði í austurveg til Indlands og annarra landa í Asíu.
Það ferðalag tók hann sér á hendur einn veturinn 1977-
1978 eftir að hafa unnið sér inn dágóðan pening á norsku
bílaflutningaskipi/ sem var i ferðum milli Japans og
Arabíu. En hann lét ekki þar við sitja heldur brá sér eftir
Indlandsferðina til Mið- og Suöur-Ameríku, — með konu
sinni Ingibjörgu Jónsdóttur myndlistarskólanema f það
skiptið/ og dvöldu þau í eitt ár á þessum slóðum. Það
kostulega við þetta allt saman er, að Friðrik segist aldrei
hafa komist verulega í hann krappan, og eini óleikurinn
t.d., sem honum vargerður i Asíuferöinni, var að Frakki
rændi hann fjármunum í Pakistan. En sá hlær best....
Friðrik endurheimti peninga sína!
Vasco da Gama var tvö ár í þaö
heila I fyrstu Indlandsferö sinni
fyrir tæpum fimm öldum, en
Friörik var sjö mánuöi á
feröalagi um Asiu. Þaö veröur nú
aö segja da Gama til vorkunnar,
aö skip hans var mannaö kol-
brjáluöu fólki, ævintýramönnum
eöalifstlöarföngum, sem áttuvon
á frelsi, ef þeir legöu út i sigling-
unafyrir Gróörarvonarhöföa. Svo
var nú ekkert grln aö yfirvinna
smákónga og höföingja Araba,
sem fannst þeim ógnaö á Arabiu-
flóa. Friörik fór landleiöina til
Indlands eftir aö hafa flækst um
Evrópu, eins og hann oröaöi þaö
sjálfur. Hann flaug sem sagt til
Istanbúl og fór siöan i gegnum
Iran, Afganistan og Pakistan tii
Indlands. Lengst dvaldi hann nú i
Indlandi, en skrapp auk þess til
Nepal, Burma, Thailands og
Malasiu.
„Fátækir sætta sig við
hlutskipti sitt"
,,Mér fannst mjög erfitt aö
horfa upp á eymdina á Indlandi,
sjá fókiö vera sveltandi, en hafa
nóg sjálfur, sagði Friörik. Hins-
vegar var ég búinn aö jafna mig á
þessu, eftir aö ég haföi veriö þar i
nokkrar vikur og fór aö taka hlut-
ina eins og þeir komu fyrir. Ég sá
Indland I allt ööru ljósi og hætti aö
dæma hlutina eins hart og ég
hafði gert. Reyndar haföi ég farið
i þessa ferö meö þvi hugarfari aö
nema frekar en hneykslast og
dæma. Fólk hugsar allt ööru vlsi
en viö þarna um slóöir. Og þeir,
sem liða kannski hvaö mestar
hörmungar, bera ekki illan hug til
þeirra, sem hafa meira. Ég minn-
ist oröa indversks flautuleikara,
sem ég hitti, en hann sagöi viö
i sömu rútunni dag
nótt í heila viku ”
segir Friðrik Kristjánsson lyfjafræðinemi,
en í þessu viðtali rifjar hann upp ferðir til
Asíu og Suður-Ameríku
Texti: FI Myndir: Tryggvi og FK
Ingibjörg: ,,Þarna á skólanum i Mexlkó voru konur teknar sem dútlarar, en strákarnir sem veröandi listamenn I fagtnu”. (Timamynd Tryggvi)
mig: „Maöur, sem er aö deyja úr
sulti, sættir sig viö hlutskipti
sitt”. Ég varö ekki var viö, aö fólk
setti niöurlægingu sina i samband
viö stjórnmál. Virtist fólk lifa lifi
sinu utan viö þau og byggja allt
sitt á trúarbrögöum. Og ég hef
sjaldan séö eins hamingjusama
krakka og á Indlandi. Þeir eru
fulloröinslegir og taka snemma
þátt i störfum hinna fullorðnu.
Uppeldiö hefur mikiö aö segja,
hvar sem er í heiminum, og ég
held aö Indverjar hljóti aö fá gott
uppeldi i æsku og þess vegna séu
þeir svo yfirvegaöir, sem raun
ber vitni, — og lltið um glæpa-
starfsemi.
//Drykkjarílátum hent
eftir notkun"
„Þaö er mjög gott aö feröast
um Indland og einkennilegt, aö
allt skuli standast i feröaiönaöin-
um, i svo stóru þjóöfélagi, en Ind-
verjar eru úm 700 milljónir. Maö-
ur getur treyst þvi, sem sagt er á
hverjum staö og haldiö áætlun. í
Nepal er allt annaö uppi á
tengingnum, en þar viröist skipu-
lagsgáfan vera i lágmarki. Sjálf-
ur feröaöist ég frá noröri til suö-
urs og kunni ég betur við mig á
Suöur-Indlandi, þar sem fólkið er
liflegt og mataræöiö nokkuö hollt.
Indland er meö ódýrustu löndum
fyrir feröamenn og alls staöar llt-
il hótel. Mér fannst fæöiö gott.
Þaö var náttúrlega litiö um kjöt
og fisk, en mest hrisgrjón, baunir
og grænmeti aö ógleymdu
brauöinu shapati. Veitingahús
voru kyrfilega merkt heföu þau
eingöngu grænmetisfæöi á boö-
stólum. Hreinlæti viö matargerö
er algjört og er ekki leyföur neinn
aögangur'aö þeim staö, sem mat-
seldin fer fram I. Varö ég ekki
fyrir neinum leiöindum af mat og
fékk aldrei matareitrun.
Þaö er mjög sérstakt aö setjast
til borös á indverskum veitinga-
staö. Maturinn er borinn fram á
stórum pálmablööum og boröa
Indverjar, þeir sem ég sá til, meö
hægri hendinni. Vinstri höndin er
notuð til annarra þarfa, hrein-
lætisþarfa. Kaffi og te er fram-
reitt i ódýrum leirkrúsum, sefn
hent er eftir notkun. Sá siöur á
rætur sinar aö rekja til þeirrar
hugmyndar, aö óviöurkvæmilegt
sé aö drekka úr ööru lláti en sinu
eigin. öllu sorpi er svo hent I
rennandi göturæsi og var ótrú-
legt, hvaö hægt var aö halda mjó-
um götunum hreinum við þessi
frumstæöu skilyröi.
„Hjónaefnin höfðu aldrei
sést"
Af 700 milljónum Indverja býr
aöeins fimmtugur i borgum, en
hinir I þorpum á viö og dreif
um landiö. 1 þessum þorpum er
hvergi rennandi vatn. Þrátt fyrir
þetta tekst aö halda hreinlæti i
sæmilegu horfi, fötin þvo menn
daglega upp úr nálægum fljótum
og likamanum er haldiö hreinum.
— Þaö má skjóta þvi hér aö, aö
Indverjum finnstferöafólkiö, sem
sækir þá heim, oft heldur illa til
fara og hafa orö á þvi. Hreinlæti
innan húss er þeim ekki eins mik-
iö I mun, og músagang kippa þeir
sér ekki upp viö. Þarna lifa menn
fyrir liöandi stund, dreifa hugan-
um á festivölum eöa fara I stór-
hópum i hugleiöslusöng.
Ég var nú ekki mikiö i trúar-
hugleiöingum þarna úti og vildi
ekki setjast aö hjá einhverjum
jóga. En ég kom I „ashröm” eöa
trúarhof og sá þar m.a. menn
drekka eigiö þvag sér til heilsu-
bótar.
Samgangur kynjanna er heftur
á margan hátt. Mér var eitt sinn
boðið 1 brúökaup og var tjáö, aö
væntanleg hjón heföu aldrei sést
fyrr. Brúöguminn kom riöandi á
hesti aö sækja brúöi sína á heimili
hennar og gekk lúörasveit i
broddi fylkingar. Ef dæma má af
hegöan brúöarinnar, sem var
taugaóstyrk og vandræöaleg, má
vel vera aö hún hafi aldrei augum
litiö væntanlegan eiginmann.
Hann var aftur á móti öruggur
meö sjálfan sig og sáttur viö aö-
farirnar.
Ingibjörg: ,«Dvöldum mesl
meðal Indíána í Suður-
Ameríku"
— En Ingibjörg, þú varst meö i
för til Mexikó?
— Já, ég fór á myndlistarskóla
i Mexikó, en Friörik fór i
spænskunám, svona sem undir-
búning fyrir frekari feröalögum
um Suöur-Ameriku. Myndlistar-
skólinn var mjög heföbundinn og
ööru visi andrúmsloft, en maöur
á aö venjast héöan. T.d. tóku
kennararnir sig fyrir miklu meiri
karla en hér og maöur var svo
sem látinn finna þaö, aö maöur
væri kominn til þess aö læra, en
ekki til rökræöna. Ég var i mynd-
vefnaöi, hnýtingum og skúlptúr
, og fannst ég öölast töluveröa
þekkingu, enda er myndvefnaöur
sérgrein þeirra þarna suöur frá,
sérstaklega hafa Indíánar i Perú
náö geysilegri tækni. Biliö milli
kynjanna var mjög áberandi i
skólanum, konur voru teknar sem
dútlarar, en strákarnir sem verö-
iandi listamenn i faginu.
Eftir hálfs árs dvöl i Mexikó,
þóttumst viö fullfær aö halda
áfram suöur á bóginn. Tókum
viö hálft ár i aö feröast i
gegnum Guatemala, Hondúras,
Salvador, Panama, Colombiu,
Equador og Peru til Bólivlu. Viö
stoppuöum litiö i borgum, en
dvöldum mest meöal Indiána i
þorpunum. Gagnstætt Aslubúum
láta Suöur-Amerlkanar óánægju
yfir hlutskipti sinu óspart i ljósi
og fengum vib oft ásakanir um aö
hafa nóg til alls. Þaö geröist sér-
staklega i Bóliviu. Perúbúar voru
rólegri fyrir þessu. Lifiö i Perú
skiptist mjög i tvö horn. Viö
ströndina búa Mestissar, blend-
ingjar af Spánverjum og Indlan-
um og reyna þeir aö koma sér á-
fram i lifinu eins og þaö heitir.
En Indiánunum, sem búa til
fjalla, er haldiö utan viö
kerfið. Stunda þeir mikiö skipti-
verslun og er möguleiki tal-
inn á því aö sumir þeirra
handleiki alárei peninga, þótt
fjörgamlir veröi. Inkarústirnar
frægu hafa ekki varðveitst vel,
enda brutu Spánverjar allt og
brömluöu, þegar þeir geröust ný-
lenduherrar i Perú. Má segja, aö
Frlðrik: „Gæti vel hugsaö mér aö búa I Indlandl eba Burma
(Tfmamynd Tryggvi)
þeir hafi eyöilagt menningu og
ekkert fært I staöinn. — Maya-
rústirnar á Yucatanskaga i
Mexicó eru hins vegar vel varö-
veittar, enda hefur veriö erfiöara
fyrir Spánverjana aö athafna sig
þar, þar sem um skóg er aö fara.
t Suður-Amerlku setur þaö auö-
vitaö svip sinn á allt mannlif, ab
herinn hefur bæöi framkvæmda-
vald og dómsvald. Lögreglan er
gjörspillt. Getur komiö fyrir, aö
heilu þorpin séu tæmd undir þvi
yfirskyni aö leita eigi aö „grasi”.
En þegar fólkiö snýr til baka
hefur þaö verið rænt öllum eigum
og stendur réttlaust eftir. í
Mexikó ráöa mútur ferðinni al-
fariö. Auövelt er aö kaupa sér
stööur eöa prófgráöur, séu nægir
fjármunir I boöi. Er jafnvel hægt
aö borga sig útúr slysum. Nú þeg-
ar byltingarástand rikir i ná-
grannalöndum Mexikó, er ekki
talið aö þaö nái þangaö strax,
enda er fólkinu haldiö niöri I fá-
fræöi og hræöslu viö yfirboðar-
ana. Sifellt er herinn aö minna á,
hver hafi völdin.
Mér er sérstaklega minnistætt,
þegar veriö var aö reka fólk út úr
rútum viö ströndina án annarrar
ástæöu en aö beita valdi. Mann-
réttindi eru gjörsamlega fótum
troðin.
//Lífsglaðir Búddhistar"
— Einn á ferö I Asiu i sjö mán-
uöi, eru ekki mörg sérstæö atvik,
sem upp i hugann koma Friörik?
— Jú, mér dettur nú I hug, þeg-
ar ég lokaöist inni i 10 daga miöja
vegu milli Katmandú i Nepal og
Mont Evererst vegna ófæröar.
Þaö fór allt á kaf I snjó og þetta er
eiginlega i fyrsta sinn á ævinni,
sem ég hef verulega fundiö tii
kulda. — Ég komst einnig aö
þeirri niöurstööu i þessari Asiu-
ferö, aö Burma og Indland væru
þau lönd, sem ég helst kysi aö búa
I fyrir utan tsland. Burma er al-
veg lokaö á landi, en þar búa
mjög lifsglaöir Búddhistar. Þaö
var einnig minnisstætt aö koma i
Gullþrihyrninginn svokallaða á
landamærum Burma, Thailands
og Laos, en þar lifir fólk ágæt-
lega, ræktar enda ópium. — Þaö
er einnig sérstæö llfsreynsla aö
aka um Afganistan, þar sem
varla hvergi nokkurs staðar sést
kona á ferli, — allar lokaöar inni I
húsum. Ég varö vitni aö komu
Dalai Lama til borgarinnar
Botgaya á Noröur-Indlandi og var
fólk komiö viös vegar aö til þess
aö sjá hann og heyra. Tekiö var á
móti honum meö reykelsisilm og
ræöur hans þýddar yfir á ensku.
Mér fannst þær nú ekki tilkomu-
miklar. — Eftir Indlandsferöina
fór ég landleiöina til Istanbúl á 10
dögum, en þaban átti ég flugmiöa
til Evrópu. Ég heföi viljaö fljúga
beint frá Delhi, en peningarnir
voru uppurnir. Það var á þessu
feröalagi, sem ég mátti sitja i
sömu rútunni dag og nótt I heila
viku. Og tveimur dögum eftir aö
viö ókum i gegnum Afganistan
var landinu lokaö og bylting
skollin á. Þetta var I mai 1978.”
Ilggg
Einkennandi klæönaöur fyrir konur þorpsing Tarabuco I Suöur-Boliviu,
Þessi heiöurskona er aö seija grasalækningalyf I Bolivlu
Eyjarnar fljótandi á Titicacavatni. Þær eru ofnar úr basti og dúa þær undan fót
um manns. Fólkiö lifir aöallega á kartöflum, sem þvi tekst aö rækta og fiski, sem
þaö veiöir I gegnum göt á eyjunum.
Frá Taqulie eyju á Tlticacavatni á landamærum Perú og Bolivlu. Þar búa 1000
manns. Konurnar spinna en mennirnir prjóna vörur, sem þeir svo selja.
Götullf I Afganistan. Konur eru kyrfllega lokaöar inni Ihúsum.
Meö bros á vör 1 Guatemala, en þar hafa gengiö yfir miklar blóösút-
hellingar aö undanförnu.
Krakkar I Himalayafjöllum Nepals