Tíminn - 09.12.1979, Blaðsíða 3

3
þar var þaö sem stjórnmálaflokk-
arnir klofnuðu um málið. Ég
endurtek það þvl ekki of oft að
lýðháskólunum áttum við það að
þakka að handritamálið leystist
svo gæfusamlega. Andstaðan var
svo sterk að aðeins sterkt afl fékk
risið gegn henni og það afl fannst
innan lýðháskólanna.
Málið komst I höfn á danska
þinginu 1961, en aðal slagurinn fór
fram 1947 til 1957. Arið 1957 er
málið i rauninni leyst, að þvl leyti
að þá vissu allir að andstaðan
hafði tapað og að hinir voru i
sókn. Þess vegna var haldinn
mikill fundur i Askov meðal lýð-
háskólamanna og þar var Jörgen
Jörgensen, menntamálaráðherra
viðstaddur. Hann skildi nú sinn
vitjunartima, hafði ekki ritað
mikið um handritamálið, en
fylgdi alveg lýðháskólamönnum
að málum og var þvi þarna stadd-
ur. Þá var ákveðið að semja
tillögu um málið, sem hann gæti
borið fram á þjóðþinginu,en hún
var samin af Jörgen Bukdahl,
gjafatillagan fræga.
Nú vantaði mann, sem orðið
gæti milliliður á milli gjafa-
hreyfingarinnar og Islands og það
varð að vera maður, sem byggi I
Höfn. Valinn var Bent A. Koch
sem þá var blaðam'aður hjá
Kristilegu dagblaði og stóð til aö
yrði ritstjóri þess. Sýnir það vel
hve margir hér vissu litið um
þessi mái, að ýmsir töldu að nú
byrjaði það, þegar hann kom til
íslands með boðskapinn um gjöf-
ina og þegar gjafatillagan kom
fram á þjóðþingi seinna.
Mitt hlutverk I þessari baráttu
var engan veginn fólgið i neinum
rannsóknum eða visindastarfi,
heldur að leggja lýðháskóla-
mönnum vopn i hendur eftir þvi
sem ég gat og á annan hátt að út-
vega islenska málstaðnum ,,her”
á danskri jörð, sem berðist'fýrir
hann. Einn fékk ég auðvitað engu
áorkað.
Þú hefur ritað mikið á þessum
tima, Bjarni?
„Já, ég ritaði ótal blaðagreinar
og átti i sifelldum ritdeilum við
andstæðinga okkar og hélt marga
fyrirlestra. Þvi var ég oft kallað-
ur til á stærstu mótin, til dæmis
nokkrum dögum áður en gjafatil-
lagan var borin fram á þjóðþing-
inu, 1961. Þá höfðu stúdentar I
Kaupmannahöfn boðað til fundar
um handritin og þar var ég
framsögumaður. Andmælandi
minn var Bröndum Nielsen, og
þarna voru lýðháskólastjórar frá
öllu landinu, ásamt meirihluta
dönsku rikisstjórnarinnar. Þarna
urðu miklar umræður, margir
þjóðþingsmenn voru mættir, og
fundurinn stóð langt fram á nótt.
Siðar var ég kallaður á annan
fund i Folkenes hús i Höfn gegn
Paul Möller, sem var einn verstu
andstæðinganna. Þessi fundur
var haldinn fjórum árum siðar,
en 60 þingmönnum hafði þá tekist
að tefja fyrir málinu eitt þing-
timabil.
Ég hefði gaman af að segja frá
fundi, sem haldinn var i Alaborg
og 200 manns sóttu. Ég hafði æft
mig i að segja nokkrar
íslendingasögur utanbókar og sú
reynsla kom að góðu haldi þarna.
Nokkrir menn höfðu komið á
fundinn frá Kaupmannahöfn með
skuggamyndir af handritum og
sýndu þær þarna um leið og þeir
ræddu um þessar „dönsku” ger-
semar. Að þessari sýningu lokinni
stóð upp formaður æskulýðsfé-
laganna dönsku, Jens Marinus
Jensen, og sagði hér staddan Is-
lenskan mann, sem gaman væri
að heyra segja sitt álit.
Ég stóð upp og sagði þessa
menn hafa sagt flest satt og
myndirnar góðar. Hins vegar
mætti taka og sýna slikar myndir
hvar sem væri, án þess að þær
sönnuðu neitt um tengsl þeirra
við Dani. Það sem þar réði mundi
vera það hvort menn væru i ein-
hverju sambandi við efnið i bók-
unum. Það sagði ég hvern mann á
íslandi kunna utanað, — sem auð-
vitað voru ýkjur. Bauð ég þeim að
flytja hvaða sögu sem væri fyrir
þá og nefndu þeir til Gunnlaugs-
sögu Ormstungu. Endursagöi ég
hana þarna i hálftima og stytti
auðvitað verulega, og á eftir bautk
Jensen hverjum sem væri að
leika þetta eftir. Ekki þágu menn
það, enda ekki æfðir i slikri
endursögn sem ég. Með þessu var
hægt að sýna að nokkru muninn á
lifandi sambandi og skugga-
myndunum.
Að siðustu viidi ég aðeins leggja
áherslu á það að danska þjóðar-
gjöfin var raunverulega sönn
þjóöargjöf. Auðvitað áttum við
handritin og ég ráðgaðist stund-
um um þetta viö kunningja mina,
þvi ég taldi að íslendingar mundu
ekki skilja, þegar rætt yrði um
gjöf. En gjöfin fólst ekki i skinn-
bókunum sjálfum, heldur hand-
taki þjóðarinnar, sem braut and-
stöðuna á bak aftur. Þaö var stór-
kostleg gjöf, þvi andstaðan var
sterkari en nokkurn grunar.
HUGIN
PENtNGAKASSAR
Gerð H-15. Hannaðir til að þola mikið álag og stanslausa
notkun. Þeir eru hraðvirkir og fjölhæfir.
Hafa góða prentun.
Hugin er vandaður að öllum frágangi og veitir mikið
rekstraröryggi.
Leitið nánari upplýsinga.
Véladeild
Sambandsins
Ármúla 3 fíeykjavik Simi 38900
,,Þá laust þeirri hugmynd niöur I mig, að gjöf væri þess eölis, aö þar
þyrfti hvorki lögfræöinga né fræðimanna viö.”
Tryggva saga
Ófeigssonar,
skráð af Ásgeiri Jakobssyni.
Tvímælalaust ein merkasta
ævisaga síðari tíma og efa-
lítið ein mesta sjómannabók,
sem gefin hefur verið út á ís-
landi. Samfelld saga togara-
útgerðarfrá fyrstu tíð.
Móðir mín Húsfreyjan,
3. bindi.
Sextán nýir þættir um mæður,
skráðir af börnum þeirra. í
öllum þrem bindunum eru
samtals 46 þættir um hús-
freyjur, jafnt úr sveit sem bæ
og frá víðum starfsvettvangi.
— Óskabók allra kvenna.
Frá Hlíðarhúsum til
Bjarmalands
eftir Hendrik Ottósson
Stórskemmtileg minningabók,
létt og leikandi frásögn af
viðburðarrikri ævi manns, sem
jafn opnum huga skynjarhug-
hrif gamalla granna sem
bernskubrek æskufélaganna
og stórpólitíska atburði sam-
tíðarinnar.
Syrpa úr handritum
Gísla Konráðssonar
Þetta er án efa ein þjóðleg-
asta bókin í ár. Þeir fjársjóðir,
sem Gísli lét eftir sig, verða
skemmtiefni margra kyn-
slóða, rannsóknarefni margra
alda.
Umleikin ölduföldum
eftir Játvarð J. Júlíusson
Mikilfenglegt ágrip ættar-
sagna Hergilseyinga, þarsem
veruleikinn er stundum meiri
harmleikur en mannshugur-
inn fær upphugsað. Sú þjóð-
lifsmynd, sem hér er dregin
upp, má aldrei mást út né
falla í gleymsku.
Undir merki lífsins
eftir dr. Vilhjálm G. Skúlason
Fjallað er á skemmtilegan
hátt um lif og störf heims-
kunnra vísindamanna, sem
með afrekum sínum ruddu
brautina að stórstígum fram-
förum lyfja- og læknisfræði
og bægðu þannig hungri,
sjúkdómum og fátækt frá dyr-
um fjöldans.