Tíminn - 11.12.1979, Blaðsíða 6

Tíminn - 11.12.1979, Blaðsíða 6
6 Þriöjudagur n. desember 1979. r Wkwmm úlgefandi Framsóknarflokkurinn. Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þór- arinn Þórarinsson og Jón Sigurbsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur ólafsson. Fréttastjóri: Kjartan Jónasson. Auglýs- ingastjóri: Steingrimur Gisiason. Ritstjórnarskrifstofur, framkvætndastjórn og auglýsingar Sibumúla 15 simi 86390. — Kvöldsimar blaöamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00: 86387. Verb i lausasölu kr. 200.00. Askriftargjald kr. 4000ámánubi. Blabaprent. J Fundurinn í Brussel Mikil athygli beinist að fundi utanrikis- og vamarmálaráðherra Atlantshafsbandalagsins, sem kemur saman i Briissel i þessari viku. Á fund- inum verður tekin afstaða til þeirrar tillögu, sem hefur verið á dagskrá að undanförnu, að Atlants- hafsbandalagið komi sér upp kerfi nýrra meðal- drægra eldflauga og stýriflauga staðsettra i Evrópu sem hægt væri að beita gegn Sovétrikjunum, ef þurfa þætti. Tillaga þessi hefur af hernaðarsérfræðingum bandalagsins verið rökstudd með þvi, að Russar séu að auka og fullkomna tilsvarandi eldflaugakerfi sitt og verði að mæta þvi á samsvarandi hátt, ef jafn- vægi eigi að haldast. Rússar hafa borið á móti þvi, að þeir séu að auka umrætt eldflaugakerfi sitt. í ræðu, sem Brésnjef hélt á afmælishátið Austur-Þýskalands i byrjun október siðastl., bauð hann upp á viðræður um takmörkun eldflauganna, en hafði i hótunum ella um aukinn viðbúnað Rússa. Siðan hafa verið miklar umræður i Natólönd- unum, um hvernig brugðizt skuli við tilboði Rússa. Sumir telja rétt að Nato samþykki fyrst eldflauga- áætlunina, en bjóði Rússum siðan upp á viðræður um takmörkun eldflauganna. Aðrir vilja hins vegar fresta ákvörðun um sinn og ræða við Rússa áður en endanleg ákvörðun er tekin. Þeir, sem hallast að frestunarleiðinni, segja hana ekki þurfa að valda töfum, þvi að enn sé framleiðsla umræddra eldflauga ekki hafin og tima þurfi til undirbúnings. Hins vegar ætti að vera auðveldara að prófa hug Rússa með þvi að ræða við þá áður en ákvörðun er tekin og láta þá horfast i augu við þá staðreynd, að eldflaugaáætlunin verði ákveðin, nema þeir fallist á samkomulag um takmörkun þessara vopna. Danska rikisstjórnin hefur tekið frumkvæðið af hálfu þeirra, sem hallast að frestunarleiðinni. Danir leggja til, að ákvörðuninni um eldflauga- áætlunina verði frestað i sex mánuði og sá timi not- aður til viðræðna við Rússa. Fregnir benda til, að Norðmenn og Hollendingar hallist að þessari leið og jafnvel fleiri hinna minni þjóða. Bandarikin, Bretland og Vestur-Þýzkaland munu hins vegar fylgjandi þvi að ákvörðun verði tekin strax. Þannig virðist nú ágreiningur milli hinna stærri og minni þjóða i bandalaginu. Ágreiningurinn virð- ist stafa af þvi, að minni þjóðirnar leggja enn meiri áherzlu á slökunarstefnuna. Frestun er meira i anda hennar, en þarf þó ekki að valda töfum, náist ekki samkomulag við Rússa. Fangarnir í Teheran Enn eru slæmar horfur á þvi, að sendiráðs- mennirnir bandarisku, sem hafðir eru i haldi i Teheran, verði látnir lausir. Þvert á móti eru uppi þær hótanir af hálfu iranska utanrlkisráðherrans, að þeim verði stefnt fyrir eins konar alþjóðadóm, sem íranir skipa, og ákærðir fyrir njósnir. Ef stjóm Irans gerir alvöm úr þeirri hótun sinni, verður hún sek um enn stórfelldara brot á alþjóða- reglum en áður. Ef sendiráðsmaður gerir sig sekan um njósnir i landi, þar sem hann er staðsettur, ber að visa honum úr landi. Annað er andstætt öllum venjum og lögum. Deilan um gislana i Teheran er ekki eingöngu mál írans og Bandarikjanna. Hér eiga öll riki hlut að máli. Ef Bandarikin iáta undan, er ekki lengur hægt að treysta á friðhelgi sendiráðsmanna. Hrein ógn- aröld gæti skapast i þessum efnum. Þess vegna þurfa öll riki að beita áhrifum sinum til að gislamir verði leystir úr haldi sem fyrst. j>.þ. Erlent yfirlit 0ECD spáir vaxandi atvinnuleysi og verðbólgu EF SPADOMAR hagfræöinga eru marktækir, eru efnahags- horfur nú hinar verstu I vest- rænum löndum siöan heims- styrjöldinni siöari lauk. A árinu 1980 mun hagvöxturinn fara minnkandi, atvinnuleysiö og veröbólgan vaxandi. Ef þessir spádómar reynast réttir, er hreint kreppuástand framund- an. Þaö eru hagfræöingar Efna- hagsstofnunar Evrópu, OECD, sem hafa komizt aö þessari niöurstööu eftir aö hafa aflaö sér upplýsinga um ástand og horfur í efnahagsmálum I aöildarrikjunum, en þau eru um tuttugu talsins. Aöildarrlki OECD eru Vestur-Evrópurikin, Bandarikin, Kanada og Japan. Skýrsla hagfræöinganna um þessar niöurstööur þeirra mun birtast I næstu viku, en blaöa- mennhafa haftfregnir af þeim og skýröu frá þeim i siöara hluta vikunnar sem leiö. Þvi fer fjarri aö hagfræöing- arnir byggi þessa spádóma sina á svartsýni, heldur veröur aö telja þá i bjartsýnna lagi. Niöurstaöa þeirra er m .a. byggö á þvi', aö oliuverö hækki ekki hlutfallslega meira en verölag yfirleitt i iönaöarlöndunum. Hækki oliuveröiö meira, veröa efnahagserfiöleikarnir enn meiri. Flestviröist núbenda til þess, aö oliuveröiö muni hækka meira. A fundi samtaka oliu- framleiöslurikja, OPEC, sem kemur saman i Venezuela 17. þ.m. veröur f jallaö um tillögur, sem einstöku þátttökuriki hafa lagt fram um hækkun hráolíu- verös. Fullvist þykir,aö ákveöiö veröiaö hækka þaö verulega, og megi þó búast viö frekari hækk- unum á næsta ári, 1980. ÞAÐ ER álit hagfræöinga OECD, aöhagvöxturinn veröi til jafnaöar i áöurnefndum vest- rænum löndum ekki nema 1% á árinu 1980, en liklegt þykir aö hann veröi um 3% á árinu 1979 Mestur veröur samdrátturinn i Bandarikjunum, ef spádóm- arnir reynast réttir, en reiknaö er meö þvi aö þar minnki þjóöarframleiöslan um 1%, miöaö viö 1979, en I öörum vest- rænum rikjum er reiknaö meö aö hagvöxturinn veröi 2% til jafnaöar. Reiknaö er meö mest- um hagvexti i Japan, eöa 4-5%. Gert er ráð fyrir þvi aö i ár veröi samanlagt mikill halli á verzlunarviöskiptum vestrænna rikja viö önnur riki, eöa um 30-35 milljaröar dollara . Ariö 1978 voru verzlunarviöskipti vestræna heimsins viö önnur lönd hagstæð um 6-7 milljaröa Jafnvel Ohira er áhyggjufullur Thatcher og Giscard eru I hópi þeirra vestrænna þjóðarleiö- toga, sem hafa miklar áhyggjur af efnahagshorfunum á næsta ári. verzlunarjöfnuöurinn veröur hagstæöur hjá þeim. 1 KJOLFAR minnkandi hag- vaxtar og viöskiptahalla fylgir minni fjárfesting og atvinnu- leysi. Samkvæmt spá hagfræö- inganna mun atvinnu- leysingjum fjölga um eina milljón i þessum löndum á kom- andi ári og kemst þá tala þeirra upp i 17 milljónir. Ariö 1980 veröur þvi mesta atvinnuleysis- ár i sögunni, hvaö vestræn riki snertir. Aukiö atvinnuleysi mun ekki draga úr veröbólgunni, eins og sumir halda. Þvert á móti, er spáö vaxandi veröbólgu. Verö neyzluvara hefur til jafnaöar hækkaö um 8% I umræddum löndum á þessu ári, en spáö er um 9% hækkun þeirra á næsta ári, og þó enn meira, ef oliu- veröið hækkar meira en gert er ráö fyrir i áætlunargrundvell- inum samkv. framansögöu. Eitt atriöi telja hagfræöingar sig eiga erfitt meö aö meta, en þaö getur haft mikil áhrif og breytt niöurstööum þeirra. Ef Bandarikjamenn ná ekki nægi- legum tökum á veröbólgunni, getur það haft mikil áhrif á gengi dollars. Haldi dollarinn áfram aöfalla, miöaö viö gjald- miöil Vestur-Þýzkalands og Japans, mun þaö skapa mis- vægi og óstööugleika, sem getur haft óhagstæöar afleiöingar. Hagfræöingarnir telja þaö meöal höfuöúrræöa gegn vax- andi kreppu, aö auka orku- sparnaö og ná taumhaldi á launamálum. Þeir benda á Vestur-Þýzkaland, Noreg, Svi- þjóö og Finnland til fyrirmynd- ar á sviöi launamálanna. Þ.Þ. dollara. Þaö eru oliuveröhækk- anirnar, sem hafa átt meginþátt i þessari breytingu. Samkvæmt spádómum hagfræöinganna veröur þessi halli svipaöur 1980 og 1979, nema olluveröiö hækki enn meira en áætlanir hagfræö- inganna gera ráö fyrir, en veru- leg hætta er á þvf, eins og áöur segir. Þá veröur hallinn aö sjálfsögöu enn meiri. Aöeins tvö aöildarriki OECD þykja lfkleg til aö hafa hag- stæðan verzlunarjöfnuö á næsta ári, Bandarikin og Sviss. Spáö er halla hjá öllum aöildar- rikjum öörum. Bandarikin geta þakkaö þaö miklum útflutningi á landbúnaöarvörum, ef Dökkar efnahagshorfur í vestrænum löndum

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.