Tíminn - 11.01.1980, Blaðsíða 10

10
Föstudagurinn 11. janúar 1980
staíV1
innar. ÞaB er eöli flestra raf-
eindatækja, aft þau fyrstu eru
stór, en siðan minnka þau viö
nýjar framleiBsluaöferBir, og
tæki, sem áBur voru of þung og
umfangsmikil fyrir flugvélar
rúmast nii auöveldlega i smá-
kössum.
Viö getum sagt aö þessi þróun
hafi byrjaö meö nýjum fjar-
skiptatækjum og siglingatækj-
um I flugvélar.
Framfarir i fjarskiptatækni
gerBu loftskeytamenn óþarfa á
flugvélum og siöan siglinga-
fræöinga. (Enþásiöarnefnduþó
ekki á öllum flugleiBum.)
Myndin sýnir nýtt stjórn-
borö, eöa mælaborö fyrir
þotur. Eftir fjögurra ára til-
raunir, hafa menn komist aö
þvl, aö meö fjórum litum á
mælum og álestrum, eftir
eöli og gildi, og sex „mæl-
um” eöa skermum, geti
tveggja manna áhöfn sinnt
flugi meö tölvuhjálp, sem er
bæöi hagkvæmara og örugg-
ara en þau kerfi sem nd eru
notuö.
Þeir sem sáu myndina um
Kauöa baróninn I sjónvarpinu,
frægasta orustuflugmann fyrri
heimsstyrjaldarinnar, fengu
margt og merkilegt aö sjd og
heyra um stjórntæki flugvéla á
fyrstu áratugum flugsins, og
þaö var athyglisvert þegar
nokkrir gamlir flugmenn úr
fyrri heimsstyrjöldinni sáust i
boöi úti á flugvelli, þar sem nýj-
ustu sprengjuþotur og vigvélar
voru sýndar, véiar sem fljúga
meö tvöföldum hraöa hljóösins,
og slikum vélum er ekki unnt aö
beina handaflinu einu viö aö
stjórna, þetta eru flóknar vitis-
vélar, en sem flugvélar — far-
kostur — bera þær inni i sér
margt, sem siöar er tekiö til
nota i almennum flugrekstri.
Þaö er vissulega sorglegt til
þess aö vita, aö ástandiö i heim-
inum skuli vera slikt, að her-
veldin, strlösvélarnar, skuli
hafa meiripeninga til framfara,
en almenningsfarartæki, en það
er önnur saga. V
Tölvuvæðing farþega-
flugvéla
Ef komiö er um borö i nýtisku
farþegaþotu, kemur I ljós, aö
stjórntæki vélarinnar eru aö
flestu leyti hin sömu og hafa
veriö I flugvélum seinustu 20-30
árin. Hreyflum er stjórnaö meö
handafli, vélunum er ýmist
handstýrt, eöa þær nota sjálf-
stýringu, sem i raun og veru er
ekki mjög fullkomin. Þaö eru
notaöir hæöarmælar, sem
stilltir eru meö handafli, eftir
loftþrýstingi, eöa staöli. Þaö
sem bætst hefur viö eru betri
loft s igli ngak er fi „ f jar s kip t at æk i,
radartækiog aöflugstæki. Samt
er farþegaþotan enn i manna-
höndum, en nú viröist vera aö
Mörgum fundust flugvélar
nógu flóknar fyrir, og milli
flugferöa fylgisther sérfræö-
inga meö öllu á jöröu niöri,
þar sem flugvélarnar eru
nánast á gjörgæsludeildum
verkstæöanna. Þetta hefur
gert flugvélina aö öruggu og
ódýru samgöngutæki. Nú
bætist tölvur viö og raf-
reiknar fljúga báknunum
milli fjarlægra staöa, ódýr-
ara en bestu og reyndustu
flugstjórar geta nú gert.
veröa breyting á þvi. Byltinga-
kenndar hugmyndir og áætlanir
um stjórnkerfi flugvéla er á
næstu grösum. Og enn er þaö
tölvan, sem leysa á manninn af
hólmi.
En tölvuflugiö er ekki ein-
vöröungu hugsaö til þæginda,
heldur er þvi ætlaö aö gera flug-
iö hagkvæmara en þaö er núna,
og jafnframt mun þaö auka ör-
yggi flugsins frá þvi sem nú er.
Þaö er tilkoma transistor-
anna, eöa smáranna, sem gerir
þetta mögulegt. Stórstigar
framfarir hafa oröiö I smiöi
smátækja á sviöi rafeindafræö-
Sparnaður með fækkun
flugliða verulegur
1 fyrstu var starf siglinga-
fræöings og loftskeytamanns á
flugvélum sameinaö í eitt sta^f
(navro), og nú er útlit fyrir aö
flugstjórum sé fækkaö i tvo,
a.m.k. á skemmri flugleiöum
(500-3000 sjómilur): Vélamaö-
urinn er senn úr sögunni, sem
slikur.
Þaö eru þrir kostnaöarliöir
sem reikna veröur meö I flug-
rekstrinum sérstaklega, en þaö
er fjármagnskostnaöur, kostn-