Tíminn - 19.01.1980, Blaðsíða 8
8
Laugartlagur 19. janúar 1980.
Persis Khambatta og William Shatner I hlutverkum sinum I kvikmyndinni „Star Trek”, sem kostaoi 15
mitljarða i framleiðslu.
Timinn er 23. öldin I kvik-
myndinni „Star Trek”, dýrustu
kvikmynd, sem nokkru sinni
hefur verið framleidd i Banda-
rikjunum.Tröllvaxinn og dular-
fullur hlutur, sem mest likist
skýi, er á ferð langt úti i geimn-
um. Geimskipum, sem ráðast
til atlögu við hann, eyðir hann
án fyrirhafnar, svo að það hlýt-
ur að vera eitthvað lifandi, sem
býr yfir ómælanlegum krafti,
inni i skýinu. Og skýið tekur
stefnu á jörðina.
Jörðin og stjörnur henni vin-
veittar eiga ekki annars úrkosti
en að senda James T. Kirk
skipherra og geimskip hans,
U.S.S. Enterprise, i veg fyrir
skýið til að koma á vinsamleg-
um samskiptum, ef mögulegt
er, annars til að berjast við þaö.
Okkur segja nöfnin Kirk og
Enterprise litið, en i Bandarikj-
unum, Englandi og mörgum
öðrum löndum þekkir þau næst-
um hvert mannsbarn. Þau eru
nefnilega úr sjónvarpsfram-
haldsmyndaflokknum „Star
Trek”, sem á undanförnum ár-
um hefur náð gifurlegum vin-
sældum og hefur nú lagt persón-
ur sinar til samnefndrar kvik-
myndar, sem kostaði 15 mill-
jarða króna i framleiðslu.
Það merkilega er, að hinir 79
þættir sjónvarpsmyndaflokks-
ins erufrá árunum 1966-1969, og
að þá náðu þeir engum umtals-
verðum vinsældum. En á þeim
10 árum, sem liðin eru siðan,
hefur myndast nokkurs konar
hreyfing til stuönings mynda-
flotaum ognúnaer hann sýndur
vikulega i 134 bandarlskum
borgum auk þess, sem hann er
sýndur 1131 landi öðru. 1 Banda-
ríkjunum eru næstum þvi 400
aðdáendaklúbbar og kallast
félagsmenn „trekkies”. Þessir
klúbbar halda svo þing sin og til
þeirra koma allt að 20.000 þátt-
takendur.
Sköllótt fegurðardls
Atburðarásin i myndinni þró-
ast auðvitaö til áhrifamikillar
baráttu milli U.S.S. Enterprise
Dýrasta kvikmynd, sen
í Bandarí
Fyrir nokkru var I skólum
borgarinnar dreift prentaðri
kynningu á félagsskap er nefnist
Heilsuhringurinn. Jafnframt var
kynnt efni blaðs er félagið gefur
út.
Meðal efnis I þessu blaði eru
greinar, er bera eftirfarandi fyr-
irsagnir:
Krabbamein og flúor.
Flúor veldur heilaskaða.
Barn deyr af flúoreitrun.
Þar sem þessar fyrirsagnir eru
mjög hrollvekjandi og beinast
gegn þeim tannverndar aðgerð-
um, sem fara fram I skólum og
heilsugæslustöövum Reykjavikur
á vegum skólatannlækninga
Reykjavfkur, óska skólatann-
lækningar Reykjavikur eftir þvi
að koma eftirfarandi athuga-
semdum á framfæri.
Fullyrðingin um að samband sé
milli krabbameins og flúors i
drykkjarvatni er byggð á falskri
rannsókn, sem birt var árið 1976.
Þessi rannsókn var tilbúin og
kostuð af aöila, sem jafnframt
seldi „undralyf” gegn krabba-
meini. Bæöi lyfiö og rannsóknin
reyndust svikin og ætluð til að
hafa fé af grandalausu fólki.
Frá þessu var sagt I fjölmiðlum
áslnum tíma (Dagblaðið 20. okt.
1978).
Fullyröingin um heilaskaða af
völdum flúors er einnig byggð á
röngum forsendum. Rannsóknsú,
sem visað er til, fjallar um
verkun miklu stærri flúor-
skammta helduren notaöir eru til
tannv erndar.
t grein, sem ber yfirskriftina,
barn deyr af flúoreitrun, er sagt
frá slysi, sem varð vegna rangrar
meðferðar með of sterkri
natriumflúorid upplausn.
Þriggja ára barn var látiö skola
munninn með 2% flúorupplausn.
Þar sem þriggja ára barn kann
ekki aö skola munninn, drakk þaö
alla upplausnina alls 45 ml. Ef
rétt er skýrt frá, hefir þetta slys
oröiö vegna vltaverðrar van-
þekkingar viökomandi manns á
þeim efnum sem hann notaöi I
starfi.
Ekki má nota sterkari upplausn
en 0.5% natrium f lúorid til munn-
skolunar eða tannburstunar og
ekki stærri skammt en 10 ml.
Þá má ekki gera ráð fyrir aö
yngri börn en 5-6 ára kunni aö
skola munninn.
Tannburstun með flúorupp-
lausnhefirnú farið fram Ibarna-
skólum Reykjavlkur I 14 ár og á
hún vafalaust mikinn þátt I þyí,
að á þeim tlma hafa tann-
skemmdir skólabarna minnkað
um meira en helming.
Burstunin fer fram I kennslu-
stund og er hún framkvæmd á
þessa leiö: Börnunum er afhent
glas með 10 ml. af 0.5% natrium
flúorid upplausn ásamt plastik
skál til að hrækja I.
Frá skólatannlækningum Reykjavíkur:
Fullyrðingar um sam-
band krabbameins og
heilaskaða af völdum
flúors byggðar á
röngum forsendum
Börnin dýfa tannburstunum i
upplausnina og bursta siðan tenn-
urnar samkvæmt fyrirsögn.
■ Að lokinni burstun skola börnin
tennurnar úr upplausninni og
hrækja i' plastskálarnar.
Tvær konur hafa umsjón með
tannburstuninni I hverri skóla-
stofu. Onnur þeirra sýnir á
módeli hvernig bursta skuli, hin
fylgist með, að börnin geri rétt og
aðstoðar þau ef meö þarf.
Lögð er mikil áhersla á að
börnin kyngi ekki upplausninni
enda þótt flúorinnihaldið sé
nokkru neöan viö hættumörk.
10 ml. af 0.5% natrium flúorid
upplausn innihalda 50 mg. flúor.
Hættumörk fyrir minnstu bö-n-
in I skólunúm eru um 120 mg.
Það má þvi fullyröa aö slysa-
hætta viö flúortannburstun skóla-
barna i Reykjavik sé slst meiri
en við aðrar heilsuverndarað-
geröir.
A árinu 1978 var farið að úthluta
ókeypis flúortöflum til tann-
verndar handa börnum i Reykja-
vlk yngri en 13 ára.
Flúor, tekið inn reglulega i rétt-
um skömmtum á myndunarskeiði
tannanna, minnkar tann-
skemmdir um og yfir 50%.
Flúor, I réttum skömmtum,
verkar hvetjandi á kölkun tann-
glerungsins.
Tennurnar veröa sléttar og
jafnar, skorur á bitflötum verða
grunnar og viöloðun matar
veröur titil. Glerungurinn verður
einnig miklu viðnámsmeiri gagn-
vart sýrum.
Réttir flúorskammtar verða
best tryggöir meö hæfilegu flúor-
innihaldi drykkjarvatns (1 mg i
litra). Þar sem slíkt er ekki til
staðar, má ná sama árangri með
inntöku flúortaflna.
Flúortöflur þær, sem boðnar
eru ókeypis h já Reykjavlkurborg,
eru natiium flúorid-töflur á 0.55
mg, en flúorinnihald þeirra er
0.25 mg.
Hæfilegir skammtar eru sem
hér segir:
0-3 ára 0,25 mg (1 tafla á dag)
3-6 ára 0.50 mg (2 töflur a dag)
6-12 ára 0,75 mg (3 töflur á dag)
12 áraogeldri 1,0 mg (4 töflur á
dag)
Þessir skammtar eru miðaöir
viö búsetu I Reykjavlk en þar er
flúor I köldu vatni minna en 0,1
mg í lítra.
1 hitaveituvatni er hinsvegar 1
mg flúor I hver jum lítra og skulu
þeir, er þess neyta, ekki taka
flúortöflur.
Þar sem krónur allra tanna,
eftilvill að undanskildum krónum
endajaxla, eru fullmyndaðir um
tólf áraaldur,erekkitalin ástæöa
til að úthluta ókeypis flúortöflum
til eldri barna en 12 ára.
Börnum utan Reykjavíkur
skulu gefnar flúortöflur einungis I
samráði viö lækni eða tannlækni,
svo tryggt sé, að skammtur verði
i samræmi við flúorinnihald
drykkjarvatnsins á staönum.
Til þess að flúortöflur komi að
sem bestum notum i baráttunni
gegn tannskemmdum þarf að
taka þær inn reglulega dag hvern
og aldrei sleppa úr degi. En aldrei
skal samt gefið meira en uppgef-
inn dagskammt.
Vanræksla I flúortöf lugjöf
vinnst ekki upp þó gefnir séu
stærri skammtar slðar.
Of stór flúorskammtur er verri
en enginn.
Úthlutun flúortaflna fer þannig
fram I skólum Reykjavlkur, að
börnin fá I skólunum blað með
upplýsingum um flúor og er þaö
jafnframt umsóknareyöublað.
Forráðamenn barna útfylla og
undirrita þetta blað ef þeir óska
eftir flúortöflum.
Siðan er gegn þessu blaöi af-
hent hjá skólatannlækni eða tann-
læknadeild Heilsuverndar-
stöðvarinnar, eitt glas með 365
flúortöflum.
Þessar 365 töfhir eru fjögra
mánaða skammtur handa barni á
aldrinum 6-12 ára.
Blöðin eru send út þrisvar á
vetii, I september, janúar og mai.
A barnadeildum heilsugæslu-
stöðvanna og barnadeild og tann-
læknadeild Heilsuverndar-
stöðvarinnar eru afhentar fluor-
töflur handa börnum yngri en 6
ára. Þar nægir munnleg ósk for-
ráðamanns til afhendingar á einu
glasi af 365 flúortöflum.
Glösin eru meö öryggishettu og
með áminningu um að geymast
þar sem börn ná ekki til.
Töflunum fylgja leiöbeiningar
um notkun oglimmiðar, sem eiga
að minna á inntöku.
ókostir þeir sem fylgja flúor
töflugjöf er einkum tveir:
Inntakan er háð framtakssemi
og vflja einstaklinganna og því er
sú hætta fyrir hendi að töflurnar
verði ekki teknar reglulega og
þar með fáist ekki fullt gagn af
þeim. Kemur þetta harðast niður
á þeim, sem sist mega við þvl.
Þá fylgir alltaf viss slysahætta
þvi að geyma töflur i heimahús-
um.
Slysahætta af flúortöflum er þó
minnien af flestum öðrum töflum
til inntöku, sem geymdar eru á
heimilum.
Eitt glas með 365 flúortöflum
nefir að geyma 91,5 mg. hreint
flúor, en þar liggja hættumörk
fyrir barn sem vegur 16 kg (4
ára).
Barn á skólaaldri þolir að taka
365 flúortöflur I eitt skipti án þess
að verða meint af á annan hátt en
með ógleöi.
Kornabarn, sem vegur 7 kg (6
mán) þolir að taka 50 flúortöflur
án þess að minstu eiturverkana
verði vart.
Þessar tölur eru miöaöar við
tóman maga en flestar fæðuteg-
undir, einkum mjólkurvörur,
draga úr eiturverkun flúors.
Mjólkursopi dregur úr eitur-
verkunum flúors um 40%.
Samt sem áður er fólk hvatt til
varkárni i meöferð flúortaflna og
ef nokkur minnsti grunur leikur á
um að töflurhafi verið teknar inn
svo að nálgist hættumörk, skal
leitað læknis.
Flestum ef ekki öllum heilsu-
verndaraðgeröum fylgir viss á-
hætta. Ef sú áhætta er hverfandi
titil i samanburði við þá heilsu-
bót, sem aðgeröin hefir i fór með
sér, þá á aðgeröin rétt á sér.
Sú áhætta, sem flúorgjöf fylgir
er hverfandi Util Isamanburði við
þá geysilegu heilsubót, sem hún
hefir I för með sér.
Krónur fullorðinstanna fara aö
kalkast strax eftir fæðingu, og við
þriggja ára aldur er kölkun hafin
i krónum allra fullorðinstanna
nema endajaxla. Við sex ára ald-
ur eru krónur flestra fullorðins-
tanna fullmyndaðar.
Þaö er því ekki slður nauðsyn-
legt að börnin fái sln bætiefni, þar
á meðal flúor, áður en þau byrja i
skóla.
Foreldrar eru þvi hvattir ein-
dregið til aö notfæra sér þá flúor-
töflu-úthlutun sem fer fram á
heilsugæslustöðvum borgarinnar.
Flúortöflur handa börnum
yngri en 6 ára eru afhentar á
eftirtöldum stöðum:
Heilsuverndarstöð Reykjavlk-
ur.
Heilsugæslustöð Asparfelli 12.
Heilsugæslustöö Arbæ.
Heflsugæslustöð Langholtsskóla.
Afhending flúortaflna til skóla-
barna fer fram hjá skólatann-
læknum.
Yfirskóla tannlæknir.