Tíminn - 05.02.1980, Blaðsíða 9

Þriöjudagur 5. febrúar 1980.
9
manna” þjáist af málótta.
AnnaB mun nií meira mein en
það, aðfólk þoriekkiað tala. Hins
vegar eru ýmsir hikandi að láta
tilsinheyraopinberlegaoger það
væntanlegasámálóttisem Gi'sli á
við. Þetta er hluti af þeirri feimni
sem okkur flestum er eiginleg.
Hún byggist á tilfinningu fyrir þvi
aðekki sésama hvernig við kom-
um fram. Gi'sli vill lækna þennan
kvilla með þvi að innræta fólki að
einugildi hvernig þaö komi fram.
Allir hættir séu jafngóöir.
Kannske má kalla það uppeldis-
fræði en þó myndu fleiri hafa
nefnt það uKieldisleysi.
Gisli talar með vandlætingu um
það viömið sem réttlæti félags-
leganójöfnuöogbeini „athyglinni
frá þeim félagslegu öflum, sem
valda þvi að óviðurkennd afbrigði
málsins veröa til, samtímis þvi að
látiBeri veðri vaka að þau stafi af
sálfræðilegum og likamlegum
ástæðum”, af þviályktar hann að
„málveirufræöingarnir” geri sér
ekki grein fyrir samhenginu á
milli sálarllfs og þjóðfélagsgerð-
ar, „skorti þann vitræna hæfi-
leika sem nauösynlegur er til aö
skilja samverkan manns og sam-
félags”.
NUmætti spyrja Gisla Pálsson,
sem væntanlega er bjarglega
birgur að vitrænum hæfileikum,
hvernig hafa megi áhrif á menn
svo að þau séu hvorki sálfræðileg
né likamleg? Hvað er þá maður-
inm umfram sál og likama?
Hvernig nær samfélagið til okkar
framhjá bæði likama og sál? Ég
er hræddur um að mig bresti
„vitræna hæfileika” til aö skilja
það. Hver þjóöarnauösyn er
annarsað faraað nefna vitsmuni,
Hið greiðasta skeiö til að
skrilmenna þjóð
er skemmdir á tungunni að
vinna,
frá hugsunarleysi er aftur-
för óð
til apanna.
Islenskunám á aö þroska og
þjálfa hugsun manns og skilning,
gera menn vitrari.
Gisla þykir ekki gott dæmi um
ofriki yfirstéttar aö „I fyrsta lagi
leyfist fræðimönnum að ráðskast
meö félagslegar stofnanir, svo
sem skólakerfiö”. Honum þykir
það illt að fræöimenn ráði skól-
um. Fræði og visindi eiga að þoka
þaðan, — ekki mega þau ráöa.
Vist eru fræðimenn breyskir og
skeikulir, en hverjir ættu þá aö
taka völdin af þeim. Leyfist mér
aftur að vitna I þann gamla hjá
Stephani G.?
Feitu skjalli skal á alla
skruma galla ef eiga völd.
Er þarna veriö að skjalla ein-
hverja? Sagðiekki Hitler aö áróð-
ur yrði alltaf að miða við hæfi
hinna heimskari þvi aö þeir væru
fleiri?
Vill GIsli gera það almenna
reglu að fræðimenn „ráðskist
ekki með skólakerfið” eða er
Islenskan undantekning? Er hún
ekki fræðigrein? Mér skilst að
hann telji alla jafna að rétti til að
kenna hana hvort sem þeir kunna
hana betur eða miöur.
Við erum öfundaðir og öfunds-
verðir af þvi aö eiga þúsund ára
bókmenntir sem við getum lesið:
Þetta er engin tilviljun, heldur
afleiðing þess að öldum saman
hefur málverndarstefna veriö
bókmenntir
„vitraaia hæfileika”, eða hvað
eru þeir annað? Stofnanaislenska
er engin nauðsyn.
Þaö eru ekki allar breytingar
sprottnar af nauðsyn. Það er eng-
in nauðsyn aö taka upp strumpa
mál þar sem sögnin að strumpa á
aðleysaaf hólmi flestar Islenskar
sagnir. Ekki sé ég að slik fræði
séu nein Iðunnarepli sem halda
muni tungu vorri sifrjórri og
ungri.
Ekki er mér ljóst hvaö Gísli á
við er hann segir að ný verka-
skipting og ör þéttbýlismyndun
hafi haft i' för meö sér „nýjan
skilning á veruleikanum”. Hins
vegar skilst mér að hann telji
islenskukennslu kúgunartæki
vegna þess að mönnum gangi
misjafnlega námiö.
Númá kenna islensku margvis-
lega. Eitt sinn var lögð áhersla á
stilagerð i barnaskólum. Með þvi
móti var glæddur skilningur á
góðu máli, rökrettri frásögn og
blæbrigðum málsins. Þetta bar
oft góðan árangur. Sé það
kúgunartæki að kenna eitthvað
sem fólki gengur misjafnlega að
nema sé ég ekki að islenskt mál
sé þar einsdæmi. Gildir ekki
sama um önnur tungumál og öll
fræði og einsog engu siöur handa-
vinnu?
Þaö er undarleg meinloka að
halda að það sé einhver rottæk
vinstri pólitikað leggja engarækt
við móðurmál sitt.
Ég kynntist litilsháttar ungum
menntamanni sem hélt þvi' fram,
að málið heföu menn til aö gera
sig skiljanlega og umfram það
væri ekkert athugavert við
málnotkun þeirra. Aðspurður
sagöi hann ekkert aö þvf að f inna
þó menn töluöu um að ná i hluti
þangaö sem þeir eru sóttir, (ekki
þaðan) eftir ætti að gera þaö sem
eftir væri aö gera og vel mættu
menn nefna grindina i' hliöinu
hlið. Niðurstaöa af viöræðum
okkar af minni hálfu var þessi
staka:
Þaö er engri þjóð til happa
þér að skapi máli aö haga,
að greina ekki gat frá
tappa
getur valdið slæmum baga.
Þetta er mér alvara. Málið á að
verasem gleggst svo aðekkifari
milli mála við hvaö er átt, hvaö
verið er aö segja.
Stephan G. leggur fjandanum i
mun þessi orð:
ráðandi og þjóöin notaði sitt mál á
bókmenntir sinar og las þær. Nú
geta flestir lesiö aðrar tungur og
þær dynja á mönnum alla daga.
Þvi hefur aldrei verið meiri þörf
málverndar ef þjóðin vill halda á-
fram að verða læs á fornar bækur
sinar. Þaðer óhæfa að tala um of-
vöndun I sambandi við meðferð
málsins og notkun þess.
Ekki skal það harmað aö þessi
grein Gisla Pálssonar er birt i
Skirni, þó slæm sé. Við viljum
máifrelsi og ISkirni á að ræða um
tungu og bókmenntir okkar. Hins
er að vænta aö i næsta Skirni
verði málið rætt frá annarri hlið.
Kannske fáum við lika að heyra
alþýðleg orð um málrækt.
Látum gott heita aö Skirnir
birtir greinar um aðhaldsleysi og
aögæsluleysiimeðferö tungunnar
þó að okkur finnist aö kalla megi
landráðaskrif. Þegar það hirðu-
leysiferaösýna ávexti sina koma
væntanlega harðsnúnir mái-
hreinsunarmenn og veröa i tisku.
En áöur en þar að kemur væntum
við þó að hinir andvaralausu ræð-
ist ekki einir við i véum Islenskra
bókmennta.
Þá er ótalið af efni þessa Skirn-
is tafla um tilvitnanir I visinda-
rannsóknir Islendinga I a-lend-
um ritum og ritdómar sem fylla
50 blaðsíður. Um þá verður litt
rætt hér. Þó má vekja athygli á
þvi að Sveinbjörn Rafnsson segir
i ritdómi um 3. bindi tslandssögu
aðMagnús Stefánsson ræði ekki i
hvaða tilgangi saga Arna biskups
Þorlákssonar geti verið skrifuð
og berist gagnrýnislaust fyrir á-
hrifum sögunnar. Þessu svarar
Magnús með þvl að rif ja upp um-
mæli sin, þessi: „Sagan er
varnarrit fyrir biskup, rituð eftir
forskrift kirkjulegrar sagnarit-
unareins og aðrar biskupasögur”
I framhaldi af þessu segir Svein-
björnaftur: „I ritgerð sinni ræðir
Magnús ekki i hvaöa tilgangi
Árna saga er rituö”.
Það er vist erfitt að tala við
suma svo að þeir skilji.
I heild má segja það um rit-
dómanaaðþeireru góður þáttur i
almennri bókmenntaumræðu
með þjóöinni og sóma sér þvi' vel
á sínum stað.
Þessi Skirnir er samboöinn
bókmenntafélaginu og með þvi er
nokkuö mikiö sagt.
Halldór Kristjánsson
HEI — Ólafur Jóhannesson og
Guðmundur G. Þórarinsson
ræddu stjórnmálaviöhorfiö á
fundi Fulltrúaráös framsóknar-
félaganna I Reykjavlk á fimmtu-
dagskvöldið. Menn voru greini-
lega fullir áhuga að fylgjast meö
stjórnmálaframvindunni, þvi
hvert sæti var skipaö á fundinum
og meira en það.
Olafur sagði m.a. að þessi
gamli húsgangur hefði óneitan-
lega hvarflað aö sér að undan-
förnu, Basl er búskapur / böl er
hjúskapur / illt er einllfi / að öllu
'er nokkuð. Honum fyndist að
þessi stemming hefði aö nokkru
rikt i öllum þessum stjórnnar-
myndunarviöræðunum.
Timamynd Tryggvi
Lyfjatæknaskóli Islands útskrifaöi þann 29. september sl. 7 lyfjatækna.
Námið tekur þrjú ár. Lyfjatæknar bera merki við störf sin, sem er gyllt á bláum grunni.
Skólastjóri er Ólafur Ólafsson lyfjafræðingur.
Aftariröð frá vinstri: Guðlaug Ágústsdóttir, Sigrún ósk Skúladóttir, ólafur óiafsson skóiastj. Sigriður
Jóhannsdóttir, Guðrún Einarsdóttir.
Fremri röð frá vinstri: Kristin Jónsdóttir, Guðbjörg Andrésdóttir, Ragnheiður Hinriksdóttir.
Geðhjúkrunarfræöingar sem brautskráðlr voru frá Nýja Hjúkrunarskólanum þann 15. desember s.1.
Fremsta röð frá vinstri: Maria Pétursdóttir, skólastjóri, Bergþóra Helgadóttir, Ida Atladóttir, Marie
Lysnes, kennari I geðhjúkrun.
Miðröð frá vinstri: Ingibjörg Hákonardóttir, Guðlaug Guðmundsdóttir, Margrét Biöndal, Margrét
Eirfksdóttir, Jóna Magnúsdóttir, Sólborg Olga Bjarnadóttir.
Aftasta röð frá vinstri: Arndis EUertsdóttir, Erla Friðriksdóttir og Guðrún Ragnarsdóttir. Ljósmynd:
Mats.