Tíminn - 15.02.1980, Blaðsíða 6

6
Erlent yfirlit
Föstudagur 15. febrúar 1980.
tltgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson, Jón Helgason og Jón Sigurösson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur ólafsson. Auglýsingastjóri: Steingrlmur Gislason.
Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og auglýsingar Sföu-
múla 15. Simi 86300. — Kvöldslmar blaöamanna: 86562, 86495.
Eftir kl. 20.00: 86387. Verö I lausasölu kr. 230.- Askriftargjald kr.
4.500 á mánuöi.
Blaöaprent.
Viðtal
orðið
í Reykjavík
Nordli dýrt
Eymd og ótti
Vesalings Alþýðuflokkurinn er i mikilli úlfa-
kreppu um þessar mundir. Hann gat aldrei gert
það upp við sig i fyrra hvort hann ætti að taka þátt
i störfum rikisstjórnar Ólafs Jóhannesspnar eða
ekki, og þess vegna — eða hvað? — sátu fulltrúar
flokksins náttúrlega i stjórninni en vissu aldrei
hvernig þeir áttu að hegða þátttöku sinni i störfum
hennar.
Þessi hringavitleysa Alþýðuflokksins endaði
með þvi að uppþotsliðið i flokknum náði undirtök-
unum. Vaðið var án umhugsunar út i stjórnarslit i
miðjum kliðum. Ihaldið heimtaði þá þingrof og af
þvi að Alþýðuflokkurinn lifir aðeins fyrir liðandi
stund var á þá kröfu fallist.
Allir þekkja það sem siðan hefur gerst. I viðræð-
unum um stjórnarmyndun höfðu ýmsir af foringj-
um Alþýðuflokksins góðan vilja, einkum þeir
Benedikt Gröndal og Magnús H. Magnússon, og á
timabili var gott útlit fyrir samkomulag sem Al-
þýðuflokkurinn hefði vel mátt við una.
En þá gerðist það auðvitað aftur að öngþveitis-
liðið náði frumkvæðinu innan flokksins i sinar
hendur. Eftir það mátti heita sammæli stjórn-
málamanna i öllum öðrum herbúðum að við krat-
ana væri ekki talandi. Það væri ekki eitt einasta
orð að marka sem þeir segðu, og þótt þar væri að
finna marga skynsama menn með góðan vilja
yrðu þeir alltaf undir i innanflokksslagnum þegar
til ætti að taka.
Fyrir sinn eigin tilverknað er Alþýðuflokkurinn
þannig kominn út i horn i islenskum stjórnmálum
og ekki talinn viðræðuhæfur að sinni. Fyrir bragð-
ið er þar hafin áköf leit að haldreipum, að ein-
hverjum dægurmálum sem hægt kynni að vera að
blása upp til að vekja nú einhverja athygli á til-
veru flokksins.
Sumir kratarnir eru að leita að haldreipi i efna-
hagsmálunum, en aðrir eru að þjóna lund sinni og
skapferli með þvi að reyna að þefa uppi einhver
hneyksli til þess að velta sér upp úr. Það sækir
hver i það sem honum hæfir.
Og viti menn!! Nú er það nýjast að draga fram
sýndarbreytingar þær sem Sighvatur Björgvins-
son, fjármálaráðherra um nokkra stund, klúðraði
inn i fjárlagafrumvarpið sem Tómas Árnason
flutti á Alþingi i haust. Nú eiga þessar breytingar
minnihlutastjórnar kratanna allt i einu að fara að
heita stefnumarkandi plagg i rikisfjármálum.Nú á
að fara að blása þær út i sambandi við skattamál-
in.
Hið sanna um þessar niðurskurðarbreytingar
Sighvats Björgvinssonar er að þær voru gerðar i
briarii og i flýti til þess að sýna þær opinberlega,
enda vissi Alþýðuflokkurinn að hann þyrfti aldrei
að standa við þær i framkvæmd. Þær skattalækk-
anir sem i brey tingunum fólust voru aðeins gerðar
i auglýsingaskyni, enda ekki i neinu samræmi við
þarfir rikisins eða þær kvaðir sem á hið opinbera
verða lagðar, hvort sem þessi stjórnin eða hin sit-
ur að völdum.
Það er opinbert dæmi um málefnafátækt og
eymd Alþýðuflokksins nú ef málsvarar hans telja
það henta að veifa sýndarmennsku sinni þannig i
rikisfjármálum og skattamálum. En að sönnu er
ekki aðeins eymdin sár, heldur er óttinn og mikill.
Norsk verkalýðsfélög krefjast 12-17% kauphækkunar
ATVIKIN höguöu þvl þannig,
aö i sambandi viö fund nor-
rænna forsætisráöherra, sem
haldinn var I Reykjavik slöastl.
haust, tóku þeir tal saman Od-
var Nordli forsætisráöherra
Noregs og Per Vassbotn, frétta-
maöur hjá norska útvarpinu og
fyrrverandi greinahöfundur hjá
Dagbladet I Oslo.
Þótt þeir Nordli og Vassbotn
heföu hitzt oft áöur, höföu þeir
aldrei átt eins langar samræður
og aö þessu sinni. Þeim haföi
lika komiö misjafnlega saman
meöan Vassbotn starfaöi viö
Dagbladet, þvl aö þaö var m.a. i
verkahring hans aö vera gagn-
rýninn' á menn og málefni og
haföi Nordli stundum oröiö fyrir
baröinu á þvi. Vassbotn haföi þó
deilt haröar á verkalýösforingj-
ana.
Þetta lögöu þeir Nordli og
Vassbotn til hliöar, þegar þeir
ræddu saman í Reykjavik. Þeir
spjölluöu lengi saman aö sögn
og lauk samræöum þeirra með
þvi, aö Nordli réöi Vassbotn
sem nánastaaöstoöarmann sinn
I forsætisráöuneytinu. Staöa sú,
sem Nordli réöi hann til aö
gegna, heitir statssekreter, og
mun svipa til þess embættis,
sem kallast á Islenzku aðstoöar-
maöur ráðherra.
Nordli réöi Vassbotn til aö
gegna þessu starfi fram yfir
þingkosningarnar, sem eiga aö
fara fram haustiö 1981 en óvist
þykir aö Nordli gegni forsætis-
ráöherraembættinu eftir þær.
Vassbotn mun einkum ætlaö aö
skipuleggja málflutning Nordli
fram aö kosningunum.
Mörgum brá i brún i Noregi,
þegar þessi ráöning var tilkynnt
þar um miöjan janúar slöastliö-
inn. Me'nn höföu ekki átt von á,
aö þeir Nordli og Vassbotn
myndu sættast svo heilum sátt-
um. Vassbotn er ekki I Verka-
mannaflokknum og þótti mörg-
um flokksmönnum þvl ekki viö-
eigandi aö ráöa hann I þetta
starf.
Engum brá þó meira en hin-
um roskna verkalýösforingja og
fyrrverandi formanni norska
Alþýöusambandsins, Tor
Aspengren, en hann haföi oft
oröið fyrir gagnrýni Vassbotns.
Þótt Aspengren sé ekki lengur
formaöur Alþýöusambandsins
er hann enn einn áhrifamesti
maöurinn innan þess.
Aspengren lét sér ekki nægja
aö mótmæla þessari ráöningu,
heldur lýsti yfir þvi aö hann
myndi hætta aö mæta I fram-
kvæmdastjórn Verkamanna-
flokksins I mótmælaskyni. Þaö
hefur hann efnt.
AÐ DOMI kunnugra býr hér
meira á bak viö. Eftir ósigur
Verkamannaflokksins i sveitar-
stjórnakosningunum á siöastl.
Odvar Nordli
hausti, hefur gagnrýni farið
vaxandi innan flokksins á þá
ReiulfSteen, formann flokksins,
og Gdvar Nordli forsætis-
ráöherra. Einkum hefur þó
gagnrýnin beinzt aö hinum
siöarnefnda. Sumir fréttaskýr-
endur I Noregi eru farnir aö spá
þvi aö svo geti fariö aö Nordli
veröi aö láta af stjórnarforust-
unni. Landsfundur Verka-
mannaflokksins, sem veröur
haldinn snemma á næsta ári,
þykir liklegur til aö veröa mjög
róstusamur.
Þaö er þó einkum innan
verkalýöshreyfingarinnar, sem
þeir Steen og Nordli sæta gagn-
rýni. Aöallega eru þeir gagn-
rýndir I sambandi viö kaup- og
veröbindinguna, sem rikis-
stjórnin ákvaö meö bráöa-
birgöalögum haustiö 1978 og
gilti þrjá slöustu mánuði þess
árs og allt áriö 1979.
Verö- og kaupbindingin gaf aö
þvi leyti góöa raun, aö veröbólg-
unni var haldiö i skefjum þenn-
an tlma. Taliö er, aö hún hafi
ekki oröiö nema 4,8% á siöastl.
ári.
Kaup- og veröbindingin féll úr
gildi um áramótin og eru nú að
hefjast samningar milli verka-
lýðsfélaganna og atvinnurek-
enda um kaup og kjör. Rlkis-
stjórnin undir forustu Nordlis
leggur áherzlu á, aö ekki megi
eyöileggja þann árangur, sem
náöst hafi á siöastl. ári meö of
mikilli kauphækkun. Verkalýös-
samtökin veröi þvl aö stilla
kröfum slnum I hóf.
ÞAÐ telja leiötogar Alþýöu-
sambandsins sig lika gera. Þeir
byggja kröfur sínar á þvi að
kaupmáttur launa veröi hinn
sami og á árinu 1978. Þetta
virðist ekki ósanngjarnt, en
flestum reikningsmeisturum
kemur saman um, aö allur
árangur kaup- og veröstöövunar
muni fara forgörðum og raunar
meira til ef fallizt veröur á þess-
ar kröfur.
Samkvæmt útreikningum
verkalýðssamtakanna þarf
kaupiö aö hækka frá 12-17% ef
afturá að ná kaupmættinum frá
1978. Kaup- og veröstöövunin
hefur þvl leitt til miklu meiri
kjaraskeröingar en spáö haföi
veriö.
Verkalýössamtökin állta aö
þessi kauphækkun myndi leiöa
til 7% verðhækkunar. Þetta seg-
ir þó ekki alla söguna. Margar
þjónustustofnanir telja sig
þurfa miklu meiri hækkun á
töxtum slnum en þarf til þess aö
mæta kauphækkuninni, þvl aö
þær hafi veriö reknar meö tapi
meöan á veröbindingunni stóö.
Bankarnir telja sig þurfa aö
hækka vexti, ef mikil aukning
veröur á veröbólgunni.
Rikisstjórn Verkamanna-
flokksins, sem er minnihluta-
stjóm, gllmir þvi viö mikinn
efnahagslegan vanda um þessar
mundir. Verö- og kaupbindingin
hefur ekki reynzt lækning, held-
ur miklu fremur gálgafrestur.
Kosningahorfur þykja nú ekki
góöar hjá Verkamannaflokkn-
JS
Per Vassbotn og Tor Aspengren
Þ.Þ.