Tíminn - 01.04.1980, Blaðsíða 7

Þriftjudagur 1. april 1980
7
Fjölbreytni framhaMsmennt-
unar komi fyrst - ékki síðast
Jóni Á. Gissurarsyni og Kristjáni
Bersa Ólafssyni svarað
Grein sú er ég skrifaöi til and-
svara tveim heiöursmönnum i
lærifeörastétt, Jéni A. Gissurar-
syni fyrrum skólastjóra og
Kristjáni Bersa ólafssyni skóla-
meistara, og birtist i Timanum
fimmtudaginn 14. febrúar siö-
astiiöinn undir heitinu „Hvers á
dreifbýliö aö gjalda” hefur
sýnilega hitt i mark. Hún vakti
ekki aöeins athygli margra á
þeim atriöum sem raunveru-
lega er ágreiningur um heldur
ýtti báöum andmælendum mfn-
um út á ritvöllinn.
Greinar beggja lærifeöranna
báru þvi miöur vitni allmiklum
hugaræsingi eöa glimuskjálfta
eins og liklega væri kurteislegar
komist aö oröi.
Jón A. Gissurarson endur-
sagöi i þriöja sinn sögu sina um
ferlegheit Fjölbrautaskólans I
Breiöholti, aö mestu leyti meö
sömu oröum. Aöeins bætti hann
þvi nú viö aö allt sem hann heföi
sagt ætti ekki upphaf i eigin
hugarfylgsnum heldur væri
hann aö koma á framfæri upp-
lýsingum frá Fræösluskrifstofu
Heykjavikur og menntamála-
ráöuneytinu ásamt viöbótum úr
Námsvisi F.B., sem hann haföi
reyndar áöur lýst sem óskiljan-
legu plaggi vegna oröafars og
niöurskipunar. Hafi hiö sama
átt viö um upplýsingarnar frá
Fræösluskrifstofu Reykjavikur
og menntamálaráöuneytinu
veröur allt ljósara og orö mfn
auöskilin aö hann hafi hent á
lofti söguburö sem honum varö
um megn aö gera eölilegan og fá
botn I.
Nú vita allir, aö þaö er stórt
orö Hákot og margt aö heyra og
nema i stofnunum eins og
Fræösluskrifstofu Reykjavikur
og menntamálaráöuneytinu. Og
um „rannsóknir” af þessu tagi
eiga viö hin fleygu ummæli:
„Þaö er mikilvægara aö vita
hvaö bjó i huga rannsóknar-
mannsins áöur en hann hóf
rannsóknina, heldur en hverjar
voru niöurstööur hans þegar
rannsókninni var lokiö”. Hitt
veröur mörgum vafalaust undr-
unarefni: Hvers vegna sló Jón
A. Gissurarson ekki upp i fjár-
lögum ársins 1979 aö gera sam-
anburö á kostnaöi á nemanda i
Fjölbrautaskólanum i Breiö-
holti og öörum hiiöstæöum skól-
um á framhaldsskólastigi? Var
ástæöan sú aö framlag opin-
berra aöila til nemendanna i
Breiöholti er ein sú lægsta ef
ekki lægst þegar litiö er til sam-
bærilegra menntastofnana.
Samkvæmt fjárlögum ársins
1979hefur kostnaöur á nemanda
i framhaldsskólum á tslandi
veriö þessi svo dæmi séu tekin:
Þús.
t Menntaskólanum I
Reykjavik 450
t Menntaskólanum á
Akureyri 580
t Fjölbrautaskóla
Sufiurnesja 716
t Fjölbrautaskólanum I
Breifih. 433 •
Tekiö er tillit til framlaga
sveitarfélaga i tveim siöast-
nefndu tilvikunum. Þá sakar
ekki aö geta þess til fróöleiks aö
I Danmörku kostar hver nem-
andi á grunnskólastigi 700 þús-
und krónur á ári, þar sem kostn-
aöur er minnstur, en eina mill-
jón og fimmtiu þúsund þar sem
mest er lagt af mörkum á þvi
skólastigi. En halda má áfram
ab spyrja:
Hvers vegna lagöi Jón A.
Gissurarson ekki leiö sina til
hins „voöalega” skóla I Breib-
holti aö berja hann sjálfur aug-
um og sjá hina hræöilegu af-
skræmingu sem hann tekur sér
fyrir hendur aö lýsa fyrir al-
menningi i útvarpi og blööum?
Var skólastjórinn hræddur viö
„skrUinn” i Breiöholti eöa ótt-
aöist hann skjaldborg hinna
mörgu stjórnenda sem hann
þreytist aldrei á aö lýsa.
Jón A. Gissurarson var á
timabili kennari undirritaös og
þaö tekur undirritaöan sárt aö
vita þennan viröulega og gáfaöa
mann horfinn frá þeim vegi leit-
ar og endurmats er hann inn-
rætti nemendum sinum af slfkri
kostgæfni. Jón A. Gissurarson
heföi aö dómi undirritaös verib
sá maöur er einna fyrst heföi átt
aö gera sér glögga grein fyrir aö
i menntasetrum okkar tima á
sér staö þrennt, kennsla, stjórn-
un og skipulagning. Kennslu-
þáttinn þekkja allir, stjórnunar-
þátturinn er aö veröa flestum
ljós, en þvi miöur skortir enn
mikiö á aö skipulagsþátturinn
hafi hlotiö þá athygli sem hon-
um ber. Liklega veröur hann þó
I framtiöinni talinn mikilvæg-
astur þáttanna þriggja.
Kristján Bersi ólafsson end-
ursegir aö visu i siöari svar-
Guðmundur
Sveinsson
v
grein sinni allverulegan hluta
hinnar fyrri og kemst ab þeirri
niöurstööu aö hann hafi raun-
verulega sagt allt sem sagt
veröur um eöli og einkenni fjöl-
brautaskóla og fái þvf ekki séö
aö frekari umræöu sé þörf.
Hann heldur þvi jafnframt fram
aö megniö af þvi sem ég flutti i
yfirlitsræöu minni á skólaslitum
hafi ýmist verib óskiljanlegt eöa
marklaust. Eina setningu haföi
Kristján Bersi þó skiliö og hún
oröiö kveikjan aö málflutningi
hans öllum. Setningin eina sem
ekki var óskiljanleg var sú er
greindi frá stefnumótun Fjöl-
brautaskólans i Breiöholti aö
koma á „raunverulegri ný-
breytni, raunverulegri endur-
skipulagningu framhaldsskóla-
stigsins”. Þessi orö voru aö visu
felld inn i stutta frásögn af upp-
hafi fjölbrautaskólastarfsins er
hófst fyrir forgöngu fræösluyfir-
valda Reykjavfkur og borgar-
stjórnar. Heföi reyndar veriö
eölilegt aö hafa þá frásögn fyllri
og visa allt aftur til 15. janúar
1970, er Kristján J. Gunnarsson
núverandi fræöslustjóri, en þá
borgarfulltrúi Sjálfstæöis-
flokksins, bar fram tillögu i
borgarstjórn Reykjavikur um
stofnun samræmds framhalds-
skóla i höfuöstaönum. Var kom-
ist svo aö oröi f ræöunni aö þab
sannaöi stórhug og framsýni aö
ennþá mætti þessi skólahugsjón
borgarstjórnar Reykjavikur frá
þeim tfma haröri andstööu og
þá ekki si$t sú dirfska aö gera
hugsjónina aö veruleika, þar
sem likurnar væru mestar aö
hægt væri aö framkvæma hana
viö aöstæöur er sýndu kosti
hennar og yfirburöi. Satt best aö
segja haföi ég aldrei litiö á
Kristján Bersa Ólafsson skóla-
meistara sem „mann einnar
setningar”.
Sföari grein min varö sem
betur fer til ab gera Kristjáni
Bersa þaö fært aö endurmeta
orö min og tengja fyrrnefnda
forlagasetningu ööru efni yfir-
litsræöunnar og þá þvl sem
mestu máli skiptir „stærö og
skipan framhaldsskóla”. Jafn-
framt gaf slöari grein hans
sjálfs honum tækifæri til aö
túlka hugmyndir sinar um
námssviö og námsbrautir. Má
þvi meö sanni segja aö orö hans
hættu aö hljóma sem „rödd úr
frumskóginum” og hann tæki aö
mæla sem boöberi nýrrar stefnu
um skipan framhaldsskóla á is-
landi. Túlkun hans á merking-
um oröa fellur mjög vel aö hug-
myndum formgeröastefnu-
manna (strukturalista) þar sem
bæöi gætir I merkingu yfirheild-
ar og djúpheilda og hef ég sist af
öllu neitt viö þaö aö athuga. Viö
„neyöumst” til aö nota orbib
skóli, enda þótt hugtakiö sé i
senn afstætt og hlutrænt og ekki
auövelt aö greina öll blæbrigöi
þess og undur. Þannig er þvi og
fariö um hugtökin ná msbraut og
námssviö. Þau búa yfir marg-
vlslegum merkingaafbrigöum
og má túlka á ýmsan hátt. En
um þetta allt má viöhafa hin
þekktu orö Jóns Helgasonar
skálds:
En innræti mannsins
sem úr hinu skrifaöa les
er auövitaö dálltill þáttur
i svona kerfi.
Þegar búiö er aö nema burt
fjúkyröi og oröskrúö i skrifum
andmælenda minna verbur
tvennt eftir:
I fyrsta lagi eru tvær hug-
myndir uppi um framtiöarskip-
an framhaldsskólans á tslandi.
Önnur er hugmynd Jóns A.
Gissurarsonar aö þar skuli nán-
ast engin breyting á veröa.
Halda skuli framhaldsdeildum
gagnfræöaskólanna frá fyrri
skólaskipan i landinu og ekki
Fyrri hluti
hreyfa viö viröingarstiga sér-
skólanna, en væntanlega láta
framhaldsdeildirnar taka aö sér
aö draga i viröingardilkana. Hin
er hugmynd okkar Kristjáns
Bersa Ólafssonar aö nýskipan
grunnskólans geri endurskipan
framhaldsskólans óhjákvæmi-
lega. NIu eöa jafnvel tiu ára
grunnskóli hljóti aö leiba til aö
frekari einhæfum bóknáms-
skóla skuli lokiö og nemendur
taki aö búa sig markvisst undir
framtiöarverkefni i atvinnulif-
inu hvort sem þau krefjast há-
skólamenntunar eöa eigi. Viö
nemendum grunnskólans mun
þvi taka samræmdur eöa sam-
hæfbur framhaldsskóli, þar sem
allir eiga kost menntunar, ekki
biötlmi framhaldsdeildanna
heldur nám meö ákvebib tak-
mark fyrir augum. 1 þessum
samræmda skóla eiga nemend-
ur aö geta stundaö hvort heldur
þeir kjósa verknám eöa bóknám
og sé aö jöfnu metib. Ekkert eitt
námssviö skólans nýtur viröing-
ar fram yfir önnur og engin ein
námsbraut er metin annarri
mikilvægari. Þaösem meira er:
Reynt skal aö láta nemendur á
ólikum námssviöum og náms-
brautum kynnast og skipa þeim
saman I þá áfanga sem sameig-
inlegir eru. Þaö er nemandinn
sem mannvera og einstaklingur
er viröingar nýtur, kennslu og
umsjónar, en athyglin beinist i
minna mæli aö ópersónulegum
þáttum.
1 ööru lagi ber nokkuö á milli
hugmynda okkar Kristjáns
Bersa Ólafssonar um sjálfa
framkvæmd þeirrar hugsjónar
sem viö eigum sameiginlega og
tekur til veigamikilla atriöa.eba
ekki veröur annaö séö eftir þvi
sem orö hafa ennþá á milli okk-
ar fariö.
Ég mun ekki I þessari grein
ræöa hinn fyrri ágreining. Ég
óska þess aöeins aö Jón A. Giss-
urarson, minn ágæti lærifaöir,
láti hugmynd Jóns Ófeigssonar,
hins merka skólamanns um
samskóla veröa sér aö leiöar-
ljósi. Sá skóli átti samkvæmt til-
lögum Jóns aö risa i Reykjavlk
og allar vangaveltur um for-
gang landsbyggöarinnar I þvi
sambandier misskilningur, þótt
engu máli skipti i oröræöum
okkar.
Fumvarp á Alþingi:
Bændur fái aðild
að Ferðamálaráði
Daviö Aðalsteinsson, þing-
maður Framsóknarflokksins á
Vesturlandi, hefur lagt fram
frumvarp um breytingu á lögum
um skipan ferðamála. Leggur
Davið til að bændur tilnefndi einn
fulltrúa i Ferðamálaráð, til við-
bótar við þá tiu sem fyrir sitja, og
eru tilnefndir af ýmsum samtök-
um og fyrirtækjum er tengjast
ferðamálum. 1 greinargerðinni er
vitnað til þess að þegar séu
bændur orðnir mikilvægir aðilar
að ferðamálum landsmanna, og
þjónusta við feröamenn sé ein af
þeim nýju búgreinum sem vaxi
stöðugt.
1 greinargerðinni segir siðan:
„Enginn vafi leikur á þvi, að
ferðamannaþjónusta hefur veriö
vaxandi atvinnugrein hér á landi
siðustu ár. Gjaldeyristekjur hafa
aukist verulega samhliða aukinni
landkynningu svo og tekjur af
þeirri þjónustu, sem innt er af
hendi við innlenda ferðamenn. En
hvort tveggja tengist að sjálf-
sögðu hinni ýmsu starfsemi, sem
lög um ferðamál ná ekki til.
Hagsmunir islenskra bænda eru
samofnir feröamálum i landinu.
Bændur eru víða landeigendur
áningarstaöa ferðafólks og hafa
oft og tiðum hagsmuna að gæta i
sambandi við veiði I ám og vötn-
um. Bændur sjálfir og fulltrúar
þeirra hafa iðulega verið tals-
menn umhverfis- og náttúru-
verndar, en eins og kunnugt er
hefur Ferðamálaráð m.a. þaö
hlutverk á hendi, að þróun feröa-
mála verði samhliða náttúru- og
umhverfisvernd.
Sala landbúnaðarafurða er
mikilvægur þáttur i ferðamanna-
þjónustunni. Þaö er brýnt hags-
munamál bænda, að land-
búnaðarafurða sé neytt i vaxandi
mæli i landinu sjálfu. Neysla er-
lendra gesta á þeim afurðum
jafngildirf raun útflutningi, en án
þess að til útflutningsbóta komi.
Ferðamannaverslun fer sífellt
vaxandi viða um land, m.a. þar
sem verslanamiðstöðvar eru i
höndum samvinnufélaga. 1 sum-
um þéttbýliskjörnum má likja
verslun ferðamanna við jólaös.
Alkunna er, að bændur hafi um
árabil verið i tengslum við hót-
elrekstur og má I þvf sambandi
mina á Hótel Sögu og Hótel KEA
á Akureyri. Ýmis dæmi fleiri
mætti rekja, sem bera vitni
rekstraraðild bænda að þjónustu
við ferðamenn.
Að lokum skal þess getið, að ný-
lega voru stofnuð Landssamtök
ferðamannabænda. A einum stað
i samþykktum félagsins segir
svo: „Tilgangi sinum hyggjast
samtökin ná með því að stuðla aö
góöri samvinnu milli bænda og
þéttbýlisbúa varðandi aðstöðu
fyrir fólk til byggingar eða afnota
sumarbústaða og greiöa fyrir þvi,
að allir hafi aðgang að landinu til
útivistar.” Bændur eiga megin-
hluta landsins og er þvi góð sam-
vinna milli þeirra og þéttbýlisbúa
forsenda þess, að unnt sé að
tryggja öllum landsmönnum og
þeim, sem sækja landiö heim, að-
gang að landinu með þeim hætti,
Davlð Afialsteinsson, alþingis-
mafiur.
að sem flestir geti vel við unað.
Samkvæmt þeim atriðum, sem
bent hefur verið á I þessari stuttu
greinargerð, telur flutnings-
maður eðlilegt aö bændur fái að-
ildað F erðamálaráði og veröi þar
með virkir þátttakendur i mótun
þeirrar heildarstefnu, sem fylgja
þarf i feröamálum. Þvl er lagt til
aö Stéttarsamband bænda til-
neftidi einn fulltrúa I Ferðamála-
ráð.