Tíminn - 26.10.1980, Síða 22

3Ö
Sunriudagur 26. október 1980.
Málningarvörur:
Veggstrigi:
gott verð.
Veggdúkur:
br.: 52 cm — 65 cm—67 cm — 1 m.
Veggfóður:
Nýtt glæsilegt úrval.
Veggkorkur:
br.: 90 cm.
Gólfdúkur:
Nýtt glæsilegt úrval.
Gólfteppi
Fíltteppi
Gólfflísar:
Vinil.
Korkflísar jfö
Loftaplötur
Sannkallaö LITAVERS kjörverö
Ertu að byggja, viltu breyta, þarftu að bæta?
Líttu viö í Utaveri,
því þaö hefur ávallt
borgaö sig.
Granaásvagi. Hraytilshúsinu. Sími 13444.
fRafmagns-
verkfæri
Borvéiar-Heflar
Slípirokkar
Stingsagir
Hjólsagír {-. c „
BeltavélarjS^ _
Hristarar Hornafirði
Gerður Steinþórsdóttin
Sveitarstjómar-
kosningar
Þaö rifjaBist upp fyrir mér saga
sem ég las fyrir nokkrum árum
um konu sem var að hasla sér völl
i stjórnmálum. Hún var fulltrúi á
þingi S.Þ. þar sem hún flutti
ræðu. Þegar hún hafði lokið máli
sinu og var á leið til sætis sins tók
hún eftir þvi' að maður nokkur
horfði á hana meö aðdáun. Hún
gladdist og hugsaði með sér aö
ræðan hefði tekist vel. En þá er
hún gekk fram hjá manninum
hallaði hann sér i áttina tilhennar
og hvislaði: „Mikiö hefurðu
fallega fætur”. — Þetta er eitt
dæmi um það að fremur sé horft á
konur en hlustaö á þær.
Verkefni mitt i þessu fram-
söguerindi er að greina frá þátt-
töku kvenna i sveitarstjórnum,
hér er um sögulegt yfirlit að ræða
og tölfræði, og koma með
ábendingar hvernig auka megi
hlutkvenna í sveitarstjórnum. Er
þá gengið út frá þvi að aukin hlut-
deild kvenna sé æskileg, bæöi út
frá jafnréttissjónarmiði eða
mannréttindasjónarmiði, auk
þess sem hún er að minu mati
þjóðarnauðsyn.
Engin heildarúttekt er til um
þátttöku kvenna f sveitarstjóm-
um en þar er vissulega um for-
vitnilegt verkefni að ræða a.m.k.
sögulega séð. Það ætti að vera
' okkur metnaðarmál, sem að jafn-
réttismálum vinnum, aö halda á
lofti minningu þeirra fáu kvenna
sem hafa haftþor og dug aö brjót-
ast út úr heföbundnum verka-
hring kvenna. Hannibal Valdi-
marsson kemst svo aö orði um
þessa frumherja i „19. júni” 1971:
„Þegar konur tóku að berjast fyr-
TUkynnmg frá
Tryggingastofnun rfldslns
• Á fundi Tryggingaráðs þann 25. júni 1980 var sú ákvörðun tekin, að
allar mánaðarlegar bótagreiðslur Tryggingastofnunar rikisins verði
frá næstu áramótum afgreiddar inn á reikning hinna tryggðu i lána-
stofnunum.
• Fyrirkomulag þetta mun gilda i Reykjavik svo og i öðrum þeim
umdæmum, þar sem þvi verður við komið.
• Með hliðsjón af ákvörðun þessari eru allir þeir, sem fá greiddar
mánaðarlegar bætur frá Tryggingastofnun rikisins, hverrar tegundar,
sem þær eru, eindregið hvattir til þess að opna við fyrsta hentugleika
bankareikning (sparisjóðsbók, ávisanareikning eða giró) i lánastofn-
un, svo framarlega sem þeir hafa ekki gert það nú þegar.
• Um leið skal Tryggingastofnun rikisins tilkynnt númer banka-
reiknings, nafn og nafnnúmer hlutaðeiganda svo og nafn lánastofnun-
ar. í þessu skyni eru fáanleg sérstök einföld eyðublöð hjá Trygginga-
stofnun rikisins og lánastofnunum.
• Athygli skal vakin á þvi, að jafnframt þvi sem viðskiptamenn
Tryggingastofnunar rikisins fá þannig greiðslur sinar lagðar inn á
reikning sinn fyrirhafnarlaust og sér að kostnaðarlausu, hljóta þeir
með hinu nýja fyrirkomulagi greiðslur sinar þann 10. hvers mánaðar i
stað 15. hvers mánaðar.
• Tekið skal skýrt fram, að þeir viðskiptamenn Tryggingastofnunar
rikisins, sem þegar hafa opnað reikning og tilkynnt það Trygginga-
stofnuninni, þurfa ekki neinu að breyta.
• Tilkynningu þessari er aðeins beint til þeirra viðskiptamanna
Tryggingastofnunar rikisins, sem ekki hafa þegar fengið sér banka-
reikning og tilkynnt það Tryggingastofnuninni
TRYGGINGASTOFNUN RÍKISINS.
erindi flutt á ráðstefnu
með jafnréttisnefndum
sveitarfélaga og sveitar-
stjómum 26. september
ir beim rétti. vakti baö andúö oe
hneykslin. Þær, sem það geröu,
þóttu ókvenlegar. Og enn eimir
eftir af þeim hugsunarhætti bæöi
meðal kvenna og karla. Þessum
fordómum þarf að eyða. Þessa
fjötra vanans þarf að slíta”. Ég
heldaö margir hafi haft svipaðar
hugmyndir um rauösokkana á
sinum tima.
Kosningamar 1908
Sjá má að ris i kvennabarátt-
unni hafa haft áhrif á löggjafa-
valdið. KRFl var stofnað árið
1907 og ári siðar 1908 fengu konur
kosningarétt og kjörgengi til
sveitarstjórnar á sama grund-
velli og karlar. Þvi marki hafði
verið náö i áföngum. Ari síðar,
1908 unnu konur stærsta sigur
sinn i sveitarstjórnarkosningum.
Þær tóku höndum saman og buðu
fram sérstakan kvennalista i
Reykjavik. A kjörskrá voru 1200
konur.um helmingur þeirra neytti
réttar sins og 58% þeirra kaus
kvennalistann. Hann fékk fjóra
fulltrúa: Briet Bjarnhéöinsdóttir
sat lengst þeirra i bæjarstjóm,
alls i 12 ár. t tvö ár (1912-14) sátu 5
konur sem aðalmenn í bæjar-
stjórn. Aldrei hefur vegur þeirra
verið meiri.
Hlutfall kvenna I
sveitarstjórnum
Eftir að konur taka aukinn þátt
i störfum stjórnmálaflokka
versnar hlutur þeirra. A árunum
1924-28 átti engin kona sæti I
bæjarstjórn Reykjavikur. Frá
1928 hafa verið 1-3 konur I bæjar-
stjórn (borgarstjórn). Alls hefur
21 kona verið borgarfulltrúi i
Reykjavik frá upphafi, þessi 72
ár. Þar hefur hlutfall þeirra verið
hæst. Kjörtimabiliö 1962-66 voru
1151 sveitarstjórnarmaöur á
landinu öllu þar af 11 konur 1966-
70 voru 18 konur af 1159 sveitar-
stjórnarmönnum, 1970-74 eru þær
28eða 2.4%, 1974-78 eru þær 42eða
3.7% og núna kjörtimabiliö 1978-
82 eru þær einungis 71 af 1172
sveitarstjórnarmönnum eða
6.2%. Skoöum stööuna aðeins
nánar: 1 landinu eru 224 sveitar-
félög, I 163 sveitarstjómum eru
eingöngu karlar, i 51 er 1 kona —
þessi eina klassiska sem gerir
engan skurk — aðeins i 8 sveitar-
stjórnum eru 2-3 konur en það er
hámarkið.
Þátttaka kvenna i
nefndum
Þátttaka kvenna og karla I
sveitarstjórnum endurspeglar
hlutverkaskiptingu þeirra i sam-
félaginu: karlar tengjast opin-
beru lífi, konur heimilunum.
Þannig tengjast störf kvenna i
nefndum á vegum sveitarfélaga
heföbundnum verkefnum þeirra á
heimilum: félags- fræðslu- og
heilbrigöismálum. A siðasta kjör-
timabili störfuðu á vegum
sveitarfélaga 50 tegundir af
nefndum og vom konur 14%
nefndarmanna.
I 32 nefndum voru eingöngu
karlmenn, i hinum nefndunum
voru bæði konur og karlar. Konur
voru fjölmennastar i barna-
verndarnefndum, en siöan I
félagsmálaráðum, áfengis-
varnarnefndum, heilbrigðis-
málanefndum, fræösluráðum,
æskulýðsráðum, leikvallanefnd-
um. Ekki hefur verið kannað
hlutfallkvenna I nefndum á þessu
kjörtimabili en i 25 nefndum á
vegum borgarinnar eru 7 ein-
göngu skipaðar körlum (lausleg
talning).
Tillaga i tveimur liðum
Arið 1970 barst nýja kvenna-
hreyfingin til islands eins og
kunnugt er og upphófust eld-
fjörugar umræður. Þá kemur til
kasta Alþingis sem samþykkir
árið 1971 tillögu i tveimur liðum:
annars vegar að láta kanna raun-
verulega stöðu kvenna og karla,
hins vegar — og takið nú eftir —
aö láta kanna hvaða breytingar
þyrfti að gera til að stuöla að
auknu jafnrétti kynjanna.
Félagsvisindadeild var falið
verkefnið og gerði hún úttekt á
fyrri hlutanum en treysti sér ekki
á þvi stigi að gera tillögur um
siöari liðinn, þ.e. breytingar á
gerð þjóöfélagsins. Ég vil minna
á að hér á eftir að vinna aðalverk-
ið.
I niðurstöðum skýrslunnar,
Jafnrétti kynjanna (1975), segir
m.a.: „Þótt á undanförnum árum
hafi nokkuð þróast i átt til viðtæk-
ara jafnréttis kynjanna, sýna at-
huganir á aöstæöum og þróunar-
einkenni samtimans, aö enn um
langt hriö mun aö öllu jöfnu rikja
verulegt misrétti kynjanna á
mörgum sviðum. An nýrra að-
gerða — ég endurtek: án nýrra
aögerða — og breyttra viðhorfa
verður ekki i náinni framtið um-
fangsmiklar breytingar”.
Jafnréttislögin
Að loknu kvennaári var svo lög-
fest jafnrétti kvenna og karla
(1976) og skipað 5 manna jafn-
réttisráð sem hefur skrifetofu og
framkvæmdastjóra. Það ber vott
um áhuga- og skilningsleysi
stjómvalda aö ráðið hefur aöeins
einum starfsmanni á að skipa.
Ljóst er aö án öflugs fram-
kvæmdavalds verður ekki að
vænta mikilla breytinga, þratt
fyrir yfirlýsingar einstaklinga og
valdalausra hópa.
Eitt vekur athygli við jafn-
réttislögin: þar er ekkert ákvæði
að finna um fjölskylduna og
heimilið. Hiö sama gildir um
„Yfirlýsingu um afnám misréttis
gagnvart konum” sem samþykkt
var einróma á Allsherjarþingi
S.Þ. 1967. Aöur en yfirlýsingin var