Tíminn - 10.12.1980, Qupperneq 6

Miðvikudagur 10. desember 1980.
Íl9 <S>
wmmm
tJtgefandi: Frainsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri:
Steingrimur Gíslason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdótt-
ir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. —Ritstjórar: Þórar-
inn Þórarinsson, Jón Helgason, Jón Sigurðsson. Ritstjórnarfull-
trúi: Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrimsson.
Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir,, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir
(Hejmilis-Tíminn), Heiður Helgadóttir, Jónas Guðmundsson
(Alþing) Kristin Leifsdóttir, Ragnar örn Pétursson (Iþróttir),.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Agústsson.
Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: FIosi Kristjánsson,
Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir. —
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavik.
Sími: 86300. Auglýsingasími: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. —
Verð i lausasölu: kr. 350. Askriftargjald á mánuði: kr. 7.000. —
Prentun: Blaðaprent h.f.
Lexían
Fréttir frá Austur-Evrópurikjum um þessar
mundir likjast æ meira þvi sem var fyrir rúmum
áratug er að þvi dró að rússneski herinn færi inn i
Tékkóslóvakiu til að brjóta þar niður tilraunir
landsmanna til að efla lýðræði og frjálsræði i land-
inu.
Þá var það látið svo heita að „gagnbýltingaröfl”
og vondir „auðvaldssinnar” væru að afvegaleiða
alþýðuna, og að „vinir” tékkóslóvakiskrar alþýðu
væru að koma öreigunum til „hjálpar” og til að
koma i veg fyrir „hermdarverk afturhaldsins ”.
Þá var lika eftir þvi leitað hvort ekki fyndist ein-
hver ógæíumaður i landinu sjálfu til þess að kalla
eftir „aðstoðinni”, svo að hægt væri að bera þvi við
að „beðið” hefði verið um „hjálparhönd”.
Það er annars dálitið athyglisvert að fylgjast
með orðalagi opinberu fréttastofunnar okkar Is-
lendinga, Rikisútvarpsins, af framvindu mála
austur þar. Á tungutaki rikisútvarpsins er það orð-
að svo að Rússar „hafa ekki enn ákveðið hvað gera
skuli i máleínum Póllands” — rétt eins og ekkert
sé sjálfsagðara og eðlilegra en að Rússar hafi ein-
hver meiri en litil afskipti af þeim málum. Og það
er orðað svo að Rússar séu að velta þvi fyrir sér
hvort þeir eigi ,,að taka i taumana” i Póllandi, —
rétt eins og Pólverjinn sé eitthvert illa tamið hross
sem þarf að finna til valdsins ef vel á að fara og
réttur knapi á að fá að njóta útreiðartúrsins.
Nú er þetta opinbera orðalag svo sem skaðlaust,
og stuðningsyfirlýsingin sem Alþýðusamband ís-
lands gerði á þingi sinu og mun hafa sent ríkis-
reknum „verkalýðssamtökum” kommúnista i
Póllandi er það auðvitað lika, þótt einhverjum
hefði sjálfsagt þótt réttast að slik yfirlýsing yrði
send til hinna frjálsu einingarsamtaka alþýðunnar
þar i landi.
Allt bendir til þess að nú standi þar austur frá
yfir sá „nauðsynlegi” undirbúningur hugsanlegra
aðgerða sem i þvi felst að rangtúlka athafnir
„andstæðingsins” og gera honum upp „gagnbylt-
ingarstarfsemi”. Rússar vilja sjálfsagt ekki lenda
i þvi að nýju að hermenn þeirra verði fyrir áfalli
við það að mæta alþýðu „vinarikisins” á þann hátt
sem varð i Tékkóslóvakiu, er þúsundir lands-
manna sýndu andúð sina og gerðu innrásarliðinu
það ljóst hvers konar „frelsun” og „aðstoð” um
var að ræða.
Rússar gerast um þessar mundir sifellt að-
gangsharðari viða um lönd. Hvort sem þeir fara
með hervaldi inn i Pólland eða ekki, þá munu þeir'
herða mjög að landsmönnum og kenna stjórnvöld-
um þar hina „einu réttu” siðu þannig að eftir verði
tekið i öllum lepprikjunum. Og það skiptir þá
miklu máli að „bræðraflokkarnir” læri lexiuna
rækilega og verði hún minnisstæð sem lengst. Hið
sama eru þeir að kenna Afgönum, Eþiópiumönn-
um og Angólabúum — með dyggilegri aðstoð
„þjóðírelsishetjunnar” sem ræður yfir fangelsun-
um á Kúbu.
En þessa sömu lexiu þurfa allir að læra — og
draga af henni réttar ályktanir um kúgunareðli
kommúnismans.
Erlent yfirlit
Nunnumorðin vekja
óhug í Washington
Stjórnin i E1 Salvador svipt stuðningi að sinni
Bandartskar nunnur biöjast fyrir viö gröfina, þarsem likin fundust.
AÐ KVOLDI þriðjudagsins 2.
þ.m. biðu tvær bandariskar
nunnur, Dorothy Casel og Jean
Donavan, á flugvellinum i San
Salvador.
Erindi þeirra var að taka á
móti tveimur öðrum bandarisk-
um nunnum, Ita Ford og Maura
Clark, sem ætluðu að vinna með
þeim á vegum sérstakrar
nunnureglu, sem annaðist
margvisleg hjúkrunarstörf
vegna borgarastyrjaldarinnar i
E1 Salvador.
Flugvélinni, sem Ita og
Maura komu með, seinkaði
nokkuð og var komið myrkur,
þegar hún lenti. Jean og
Dorothy voru varaðar við því að
aka I myrkri til höfuðborgarinn-
ar, sem var um 40 minútna leið,
án samfylgdar.
Jean var hins vegar vön að
fara þessa leið og taldi, að
bandariskar hjúkrunarkonur
yrðu ekki áreittar.
Þegar nunnurnar mættu ekki
á tilsettum tima i bækistöðvum
nunnureglunnar i borginni, var
strax hafin eftirgrennslan, en
án árangurs.
I lengstu lög var vonað, að
þeim hefði verið rænt, og þær
myndu brátt koma fram, þvi að
ránið hefði stafað af misskiln-
ingi. En timinn leið, án þess að
nokkuð spyrðist af þeim.
Degi seinna fannst billinn,
sem þær höfðu ekið i, yfirgefinn
og brenndur, i 8 km f jarlægð frá
flugvellinum. Ekkert fréttist
hins vegar af nunnunum i bráð.
En illur grunur hafði læðzt að
mönnum.
Hann rættist siðar um daginn.
Lik nunnanna fjögurra höfðu
fundizt hjá afskekktu sveita-
þorpi. Þar höfðu bændur orðið
þess visir á þriðjudagskvöldið,
að' bifreið ók þar um, og sáust
siðar' átta menn fara út úr
henni. Sumir töldu sig hafa
heyrt konur gráta. Þessu var
ekki sinnt og nokkru siðar hélt
bifreiðin til baka.
MORGUNINN eftir fann bóndi,
sem var að fara með mjólk til
sölu, fjögur kvenmannslik, þar
sem billinn haföi numið staðar.
Hann flýtti sér á fund lögreglu-
stjórans i þorpinu, sem gaf hon-
um þau fyrirmæli að grafa likin
og gleyma þeím. Annað gæti
haft verri afleiðingar.
Bóndinn gerði eins og fyrir
hann var lagt, en sagan um lik-
fundinn komst á kreik. Banda-
riski sendiherrann ákvað að
fara á vettvang með öflugu
fylgdarliði. Likin voru grafin
upp. Nunnur, sem voru i för með
sendiherranum, þekktu strax
likin.
Allar likur þykja benda til að
hér hafi skæruliðar hægri
manna verið að verki og hafi
sennilega notið aðstoðar her-
manna og lögreglumanna i
þjónustu rikisstjórnarinnar.
Viðbrögð Bandarikjastjórnar
hafa orðið þau, að svipta stjórn-
ina i E1 Salvador allri aðstoð,
unz mál þetta verður upplýst til
fulls.
Umrædd nunnur^gla mun
ekki siður hafa hjálpað sjúkum
vinstri sinnum en öðrum. Þess
vegna hafa hægri menn haft
horn i siðu hennar, eins og kirkj-
unnar yfirleitt, en hún hefur oft
tekið málstað vinstri sinna.
Hryðjuverk af völdum hægri
manna færast mjög i vöxt i E1
Salvador, enda munu þeir nú
njóta beins og óbeins stuðnings
lögregluvalda.
Fáum dögum áður en nunn-
urnar voru drepnar, eða föstu-
daginn 28. nóvember, höfðu
skæruliðar hægri manna ráðizt
inn á fund hjá vinstri sinnum,
þar sem meðal annars sex aðal-
leiðtogar þeirra voru saman-
komnir. Þeir höfðu þá alla með
sér og fundust lik þeirra
skömmu siðar. Þetta hefur vak-
ið mikla reiði meðal vinstri
sinna. Þeir hafa svarið að hefna
sin grimmilega.
SEGJA má að borgarastyrjöld
sé búin að standa i E1 Salvador i
meira en ár, eða allt siðan að
Humberto Romero forseta var
steypt af stóli i október 1979.
Vinstri sinnar höfðu hafið
skæruhernað gegn stjórn hans
og óttuðust margir, m.a.
Bandarikjamenn, að sagan frá
Nicaragua myndi endurtaka sig
i E1 Salvador, ef ekkert væri að
gert.
Umbótasinnaðir herforingjar
ákváðu að verða fyrri til, gerðu
stjórnarbyltingu og mynduöu
stjórn, sem naut stuöningsým-
issa umbótasinnaðra ílokka.
Ljóst virðist, að Bandarikja-
stjórn hafi hvatt þá til bylting-
arinnar. Hún hefur veitt stjórn
þeirra margvislega aðstoð.
Stjórn þessi hófst strax handa
með viðtækar umbætur, m.a.
skiptingu stórjarða. Hægri öflin
risu fljótt á móti þessu og voru
studd af fámennri auðstétt, sem
á flestar eignir i landinu og
nýtur ávaxta þeirra erlendis,
meðan allur almenningur býr
við sárustu fátækt.
Vinstri sinnar töldu fyrirætl-
anir stjórnarinnar ekki nógu
róttækar og snerust þvi einnig á
móti henni.
Brátt hófust mikil hjaðninga-
vig milli skæruliða hægri
manna og vinstri manna, en
rikisstjórnina skorti bolmagn til
að afstýra þeim.
1 fyrstu virtist vinstri sinnum
ætla að veita betur, en nú virðist
þetta hafa snúizt við. Umbóta-
öflin, sem stóðu upphaflega að
rikisstjórninni, hafa misst tök á
henni og þau færzt i hendur
hægri sinna. Her og lögregla
virðast meira og minna gengin i
lið með skæruliðum hægri
manna.
Kirkjunnar menn hafa reynt
að koma á friði og stuðla að
ýmsum umbótum. Mestbar þar
á Oscar Arnulfo Romero erki-
biskupi, en hægri menn myrtu
hann við messugerð. Auk þessa
morðs, hafa hægri menn vegið
niu presta.
Yfirleitter gizkað á, að mann-
fall af völdum skæruhernaðar-
ins i E1 Salvador sé nú orðið
8000-10000 manns.
Af hálfu margra vinstri sinna
og umbótasinna hefur það verið
gagnrýnt, að Bandarikjastjórn
hefur, auk efnahagslegrar að-
stoðar, látið herinn fá vopn og
annan vigbúnað. Þetta hafi yfir-
leitt lent hjá hægri mönnum.
Skæruhernaðurinn hefur leitt
yfir þjóðina ólysanlegar hörm-
ungar, sem ekki er séð fyrir
endann á. Ronalds Reagan bið-
ur þar mikið vandamál. Margir
spá þvi, að hann muni snúast á
sveif með hægri öflunum og
auðstéttinni, en ekki myndi það
auka hróður Bandarikjanna.
Q3
JAMAICA
Caribbean Sea
EL SALVADOR
Pacific Ocean
0 Mil« 300
^COLOMBIA
i í
ElSalvadorer minnst og þéttbýlastrikjanna IMiö-Ameriku. Landið
er um 8 þús. fermilur aðflatarmáli, en Ibúar 4,7 millj.