Tíminn - 11.02.1982, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 11. febrúar 1982
ilHííiiUlH
7
■ Reagan og frú taka á móti Mubarak forseta Egyptalands og konu hans.
Nýtt kosninga
mál Reagans
Verkaskipting sambandsríkisins og ríkjanna
■ ÞAÐ ER venja i Banda-
rikjunum, þegar nýtt þing hefur
störf sin i byrjun janiiar, að for-
setinn flytji þvi skýrslu um stöðu
rikisins, framtiðarhorfur i
málum þess, og lýsi jafnframt
helztu íyrirætlunum sinum á
komandi ári. Oft er beðið með
eftirvænt ingu eftir þessari
skýrslu forsetans.
Þetta átti við um þá ræðu, sem
Reagan forseti flutti i þinginu
skömmu fyrir siðustu mánaða-
mót. Það duldist ekki neinum, að
horfur væru alvarlegar i málum
rikisins. Fyrirsjáaniegur var
mikill halli á fjárlögum næsta
árs, ef ekki væri breytt frá boð-
aðri stefnu. Atvinnuleysi hafði
stóraukizt. Menn áttu þvi von á,
að forsetinn skýrði frá þvi, hvern-
ig hann hygðist bregðast við
þessum vanda.
Einkum var þó búizt við þvi, að
forsetinn skýrði frá fyrirætlunum
um að draga úr rekstrarhallanum
hjá rikinu. Vitað var, að margir
helztu ráðgjafar hans og forustu-
menn repúblikana á þingi höfðu
lagt til, að skattar yrðu hækkaðir
og dregið yrði úr fyrirætlunum
um vigbúnaðargjöld.
Þær spár rættust ekki, að ræða
forsetans fjallaði einkum um
þessi efni. Hann var fáorður um
stöðuna i efnahagsmálum. Hann
lét sér eiginlega nægja að segja.
að stefna sú, sem hann hefði
markað i fjármálum, hefði enn
ekki borið tilætlaðan árangur, en
hún myndi gera það. Þess vegna
yrðu engar breytingar gerðar á
henni. Skattar yrðu alls ekki
hækkaðir og ekki dregið úr fyrir-
huguðum framlögum til vig-
búnaðar. Hins vegar yrði haldið
áfram að lækka önnur ýtgjöld
Reagan var einnig fáorður um
stöðu Bandarikjanna á sviði
alþjóðamála. Hann taldi þó sitt-
hvað hafa miðað i rétta átt.
1 STAÐ þess að ræða helzt um
efnahagsmálin og alþjóðamálin,
vék Reagan sér að öðru efni,
verkaskiptingu milli sambands-
rikisins og fylkjanna eða rikj-
anna, sem mynda það. A þvi sviði
boðaði hann mikla stefnubreyt-
ingu. Um þetta fjallaði ræða hans
fyrst og fremst.
Bersýnilegt þykir á þessu, að
Reagan hyggist með þessum
hætti draga athyglina frá efna-
hagsmálunum og utanrikis-
málunum og gera verkaskiptingu
sambandsrikisins og rikjanna að
aðalmáli þingkosninganna, sem
eiga að fara fram næsta haust.
Það hefur jafnan verið kenning
■ Reagan
Reagans siðan hann hóf veruleg
afskipti af þjóðmálum, að sam-
bandsrikið væri búið að taka að
• sér of mörg verkefni. Verkefni
þess væru stöðugt að aukast.
Þetta væri röng stefna. Þvert á
móti ætti að færa verkefni frá
sambandsnkinu yfir tilrikjanna.
Það verður ekki annað sagt en
að Reagan hafi boðað mikla
stefnubreytingu iþessum efnum i
ræðu sinni á dögunum. Sam-
kvæmt tillögum þeim, sem hann
gerði grein fyrir i stórum
dráttum, á að færa ekki færri en
40 verkefni, sem sambandsrikið
annast nú, yfir til rikjanna.
Reagan ætlast ekki til að þetta
verði gert i skyndi. Fram-
kvæmdin á eiginlega ekki að
hefjast fyrr en 1984 eða á þvi ári,
þegar næstu forsetakosningar
fara fram i Bandari'kjunum.
Þangað til á að vinna að undir-
búningi breytinganna. Þær eiga
svo að gerast i áföngum á næstu
sjö árum. Arið 1991 á þessi áætlun
hans að vera komin til fullra
framkvæmda. Ætlun Reagans
mun sú, að þingið failist á hana nú
i stórum dráttum.
Vafalaust verður mikið rættum
þessa fyrirætlun Reagans næstu
mánuði. Sennilega tekst honum
það með henni að draga verulega
athygli frá efnahagsmálunum og
utanrikismálunum. Reagan þykir
hafa sýnt það nú eins og oftáður,
að hann er slyngur áróöurs-
meistari.
Vafalaust verður mikið deiit
um þessar tillögur hans. Menn
munu ekki eingöngu skiptast eftir
flokkum, heldur engu minna eftir
borgum og rikjum. Sum rikin eru
þannig stödd, að þau munu fylgj-
andi breytingunni, en um önnur
riki gildir það gagnstæða. Ekki
sizt er búizt við andstöðu i stór-
borgum, þar sem þörf er fyrir
mesta samhjálp.
REAGAN lagði nokkru siðar
fram fjárlagafrumvarpið fyrir
1983. Þar er reiknað með 92 millj-
arða dollara halla. Tekjurnareru
áætlaðar 666 milljarðar dollara,
en útgjöldin 758 milljarðar doll-
ara.
Útgjöld til vigbúnaðar stör-
aukast, en útgjöld til ýmissa
félagsmála eru skorin niður.
Liklegt þykir, að Reagan gangi
ekki einsvelaðfá þetta frumvarp
samþykkt og fjárlagafrumvarpið
fyrir 1982, sem komst nokkurn
veginn klakklaustgegnum þingið.
Andstaða demókrata mun verða
harðari nú en i fyrra. Þá má
búast við, að ýmsir flokksbræður
Reagans muni verða ófúsir til að
fallastáeinsmikinn tekjuhalla og
Reagan gerir ráð fyrir.
Ýmsir hagfróðir menn halda
þvi fram, að jafn mikill tekjuhalli
hjá rikinu muni leiða til verð-
bólgu, nema gripið verði til þess
ráðs að hækka vextina. Af
hækkun vaxtanna myndi hins
vegar leiða samdrátt i atvinnu-
rekstri og aukið atvinnuleysi.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Afgahanistan:
Sovétmenn halda
borgum og aðal-
umferðarædunum
® Diplómatar i Kabúl höfuð-
borg Afganistan, sögðu i gær,
að nú, tveimur árum eftir inn-
rás Sovétmanna i Afganistan
væru tvisýnir bardagar á milli
innlendra skæruliða og
sovéskra hermanna einn dag-
legt brauð, og hvorugum aðil-
anum hefði tekist að ná yfir-
höndinni. Segja þeir að staðan
sé i raun sú að Sovétmenn ein-
beiti sér að þvi að halda yfir-
ráðum sinum yfir stærri borg-
um og aðalvegum landsins, en
restin af landinu sé i höndum
uppreisnarmanna.
Herma fregnir frá Kabúl að
sovéskir hermenn séu nú að
herða á baráttu sinni til þess
að ná undirtökunum i barátt-
unni við uppreisnarmennina.
Fregnir þaðan herma einnig
að skæruliðar frá Afganistan
haldi þvi fram að þeir h^fi 90%
landsins á sinu valdi, eþ þeim
fréttum fylgir jafnframt sú
skýring að Rússar ættu ekki i
neinum vandræðum að kveða
uppreisnarmennina niður, ef
þeir kærðu sig um. Áætlað er
að Sovétmenn séu nú með um
95 þúsund manna herlið i
Afganistan og hafa þeir þá
aukið \ið sitt um 5 þúsund
mannsásl. ári. Þessir 95 þús-
und sovéskra hermanna
berjast þvi við hlið um 30 þús-
und afgahanskra hermanna,
gegn um það bil 90 þúsund
skæruliðum frá Afganistan.
Rússar njósna í Indónesíu
■ Fregnir frá Indónesiu
herma að stjórnvöld þar i
landi hafi beðið sovéskan
diplómat að yfirgefa landið
þegar i stað, vegna meintrar
þátttöku f njósnum. Sagt er að
diplómatinn hafi tekið þátt i á-
tökum sl. laugardag, á
Jakartaflugvellinum, þegar
Sovétmenn reyndu að koma i
veg fyrir að lögreglan i Indó-
nesiu handtæki forstjóra
sovéska flugfélagsins i lndó-
nesiu, en hann er einnig ásak-
aður um njósnir fyrir Sovét-
rikin. Hann mun íljótlega
verða leiddur fyrir rétt i
Indónesiu.
Nýjustu fregnir frá Indó-
1 nesiu herma að stjórnvöld hafi
nú i haldi 12 manns, sem allir
eru grunaðir um aö hafa
stundað njósnirfyrir Sovétrik-
in.
Er talið að þessir atburðir
muni hafa það i för með sér að
samband Indónesiuog Sovét-
rikjannna verði mun stirðara i
framtiðinni en það hefur verið
hingað til.
■ ■
0ryggismálarádstefna
út um þúfur í bili?
■ Enn hitnar i kolunum á
öryggismálaráðstefnunni i
Madrid, vegna áframhald -
andi deilna á milli austurs og
vesturs um ástandið i Pól-
landi.
Fregnir þaðan i gær hermdu
að allt benti til þess að
öryggismálaráðstefnunni yrði
frestað um óákveðinn tima.
Utanrikisráðherra Sviss gerði
það i gær að tillögu sinni að
ráðstefnunni yrði frestað um
nokkra mánuði, til þess, eins
og hann orðaði það ,,að reyna
aðforðastað setja það i hættu,
sem þegar hefur áunnist.”
Talsmaður Bandarikja-
manna sagði á fundi með
fréttamönnum i Madrid i gær
að Bandarikin myndu hvorki
styðja né hafna tillögu um
frestun ráðstefnunnar nú,
heldur vildu þeir biða og sjá
hver þróun mála yröi. Hann
sagðist sjá i loftinu ógnun frá
Sovétblokkinni, um uppistand
á fundinum á morgun og i
framhaldi af þvi sagðist hann
finna aukinn vilja til þess að
ráðstefnunni yrði frestað um
óákveðinn tima.
Varaformaður Einingar
fyrir herdómstól
■ Talsmenn stjórnvalda i
Póllandi, skýrðu fra þvi i
Gdansk i gær að varafor-
maður Einingar, samtaka ó-
háðu verkalýðshreyfingar-
innar i Póllandi, ætti að koma
fyrir herrétt á næstunni, á-
sakaður um að hafa skipulagt
verkfallsaðgerðir eftir að her-
lög I Póllandi tóku gildi. Var
greint frá þvi að mál hans
hefði verið sent til saksóknara
herdómstólsins, en ekki hefði
enn verið ákveðið hvenær
málið yrði tekið fyrir.
Varaformaður Einingar er
æðsti starfsmaður Einingar til
þessa sem ákærður er um að
hafa brotið gegn herlögunum i
Póllandi.
Fregnir frá Gdansk herma
að hann hafi þurft að fara á
sjúkrahús eftir að hann var
fangelsaður vegna hjartaá-
falls.
Hópur verkamanna og
námaverkamanna i Póilandi
hefur verið dæmdur af hér-
rétti i Póllandi fyrir brot gegn
herlögunum og hlutu
mennirnir 4 ára fangelsisdóm.
Yfirmaður fangelsa i Varsjá
segir að rúmlega 4 þúsund
manns séu enn i fangelsum.
KÍNA: Kinverjar hafa nú gefið út reglugerð sem heimilar
erlendum félögum að bora eftir oliu á landgrunni Kina. Umsókn-
ir erlendra fyrirtækja hafa ekki fengiö afgreiðslu i 6 mánuði,
meðan unnið var að þessari reglugerð. Talið er að yfir 40 félög
hafi sótt um leyfi til þess að bora eftir oliu.
BANDARIKIN: 1 árlegri skýrslu efnahagslegra ráðunauta
Reagan Bandarikjaforseta segir að ekki sé búist við þvi aö takist
á þessu ári aðendurreisa efnahag landsins. Reagan hefur sjálfur
sagtaðstefna hansaðbindaendiá verðbólgu i Bandarikjunum á
nokkrum árum, séeinna réttasvarið við aðsteðjandi erfiðleikum
Bandarikjamanna i efnahagsmálum.
SAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR: Formaður Mannréttindadeildar
Sameinuðu þjóðanna hefur verið rekinn úr starfi sinu. Hann
hefur oftlega gagnrýnt harðlega hve mannréttindi væru fótum
troðin i mörgum löndum, S-Ameriku og hefur hann nafngreint
löndin, eins og t.d. Argentinu. Talið er að það hafi verið fyrir
þrýsting frá þessum löndum, sem formaðurinn var látinn fara.