Tíminn - 26.05.1982, Blaðsíða 9

Mi&vikudagur 26. mai 1982
9
„Mér og fleirum sem sitja á Alþingi
finnst talsverður ávinningur að stofnsett
séu fyrirtæki á borð við þetta þar sem
heimaaðilar bjóðast til að leggja fram
jafnmikið eigið fé i atvinnureksturinn
eins og áætlað er að gera i þessu fyrirtæki
eða 60%.”
- Áætlað er að ársframleiðslan
verði um 6 þúsund tonn, og um 50
manns munu starfa i verksmiðjunni
að staðaldri. Ég tel að þetta sé mjög
heppilegt fyrirtæki fyrir byggðir
Skagafjarðar, mjög heppilegt að
stærð. Það veldur engri röskun á þvi
sem fyrir er. Það hefur sem betur fer
tekist að byggja upp nokkuð gott at-
vinnulíf i Skagafirði. Allt frá 1975
höfum við leita að að atvinnukosti á
sviði iðnaðar, sem mér virðist að
steinullarverksmiðjan fullnægi.
- Af hverju steinull?
- Við vorum búnir að leggja mikla
vinnu i það á Sauðárkróki, að leita
að heppilegum atvinnukosti. Það
sem réði úrslitum í þessu er að hrá-
efnið, sem til framleiðslunnar þarf,
höfum við rétt við verksmiðjudyr,
en það er sandur. Það er fyrst og
fremst þess vegna sem við völdum
þetta fyrirtæki og við höfum ekki
komið auga á hliðstæðan kost.
Enn hefur ekki verið unnið af full-
um krafti að söfnun hlutafjár, en vit-
að er um ákveðna aðila sem áhuga
hafa og munu leggja fram fé til hluta-
bréfakaupa, en það er eðlilegt að
hlutafé sé ekki safnað fyrr en það
liggur fyrir af hálfu ríkisvaldsins
hver samstarfsaðilinn verður.
Að öðru leyti hefur gifurlega
mikil undirbúningsvinna farið fram
og þeir, sem að henni hafa unnið,
öðlast mikla þekkingu á málinu.
Ef allt gengur nú eðlilega sýnist
mér óhætt að reikna með því að
verklegar framkvæmdir geti hafist á
næsta ári. Það er ekki óeðlilegt að
sá tími sem fer í undirbúningsvinnu,
hönnun fyrirtækisins og fleira verði
ekki lengri en svo að byggingarfram-
kvæmdir ættu að geta hafist snemma
árs 1983.
- Er búið að ákvarða hvar verk-
smiðjan á að standa?
- Já, bærinn hefur fyrir löngu sið-
an úthlutað verksmiðjunni lóð og
hafa verið tekin mið af því við hag-
kvæmnisútreikninga. Verksmiðjan
mun risa rétt við höfnina. Sá staður
var valinn með tiliiti til þess að kostn-
aður yrði sem allra minnstur við að
flytja framleiðsluna frá verksmiðju
til skips.
- Er reiknað með möguleika á
stækkun verksmiðjunnar siðar?
- Framleiðslan er miðuð við
innanlandsmarkað fyrst og fremst.
En við gerum okkur grein fyrir að
það geta orðið ýmsir þróunarmögu-
leikar i sambandi við þetta fyrirtæki.
Það er ekki þrengt að verksmiðj-
unni, hún verður ekki á sjálfum
hafnargarðinum, en á athafnasvæði
hafnarinnar og þar er nægilega rúm-
gott, ef einhverjar breytingar kunna
að vera gerðar á verksmiðjunni sið-
ar.
- Mikið hefur verið fjallað um
steinull og steinullarverksmiðjur,
framleiðslu og markaðsmöguleika,
en hvað er steinull?
- Steinull er einangrunarefni og
min skoðun er sú, að þróunin verði
sú að notkun á steinull eigi eftir að
vaxa mikið. Það koma t.d. til auknar
kröfur um eldvarnir bygginga. Hún
er góð einangrun. Þetta er ekki líf-
rænt efni og breytist því ekki með
tímanum. Steinull hefur lengi verið
notuð til einangrunar, og var fram-
leidd hérlendis fyrir mörgum árum.
En hún hefur verið afskaplega
óhentug að vinna með. En þetta hef-
ur breyst mikið með þeirri tækni sem
menn hafa nú yfir að ráða. Eins og
nú er frá henni gengið er miklu
hentugra og liprara fyrir iðnaðar-
menn að handfjalla steinullina og
einangra með henni en áður var.
Það er trú mín, að steinullin verði,
auk þess að vera notuð í nýbygging-
ar, notuð til endureinangrunar húsa.
Hún er kjörin til að klæða hús að ut-
an. Þegar búið er að vatnsverja hana
þarf ekki aðra einangrun.
Að sfðustu vil ég taka fram, að ég
er mjög ánægður með þá afgreiðslu
sem málið hefur fengið og þakklátur
þeim þingmönnum sem stuðluðu að
þessum úrslitum, og vona að þetta
verði gott fyrirtæki fyrir þá sem að
þvi ætla að standa. QÓ
Elías B. Halldórsson
■ Fyrir nokkru var greint frá
islenskum myndlistarmanni hér í
þessum þáttum, sem býr erlendis, en
NORRÆNA HÚSIÐ
Málverkasýning
15.-23. mai 1982
69 verk.
Opið á venjulegum tíma.
Madur að Norðan
Elías B. Halldórsson í Norræna húsinu
heldur samt áfram að vera islenskur
myndlistarmaður. Kemur oft heim
og sýnir, og starfar með myndgerðar-
mönnum hér - og i Kaupmannahöfn.
Það er Tryggvi Ólafsson frá Nes-
kaupstað, er býr i Kaupmannahöfn.
Það er ekki síður óvenjulegt, að
vel menntaður málari skuli starfa í
áraraðir úti á landi, en það hefur
Elías B. Halldórsson frá Borgarfirði
eystra gjört. En hann hefur búið á
Sauðárkróki i tvo áratugi tæpa, eða
frá árinu 1963.
Það er svo sem ekkert við þetta
að athuga - öðru nær. En þó er þess
að minnast, að i^lenskum myndlist-
armönnum hefur ekki vegnað allt of
vel úti á landi. Vissan markað, eða
fjölmenni virðist þurfa fyrir myndlist
svo allt gangi vel fyrir sig. Gunnlaug-
ur Scheving reyndi að búa á Seyðis-
firði, fyrst eftir að hann kom til
landsins frá námi, en varð að leita
annað, þótt stöku sinnum hafi það
tekist að fást við málverk i venjuleg-
um skilningi, utan Reykjavíkur, er
það fremur fátitt að lærðir myndlist-
armenn setji sig niður á öðrum
stöðum en fyrir sunnan.
Elías B. Halldórsson er fæddur á
Borgarfirði eystra, sem áður sagði,
árið 1930. Hann nam við Handíða-
og myndlistarskólann á árunum
1955-1958, en stundaði síðan fram-
haldsnám við listaakademíuna í
Stuttgart i Þýskalandi og við aka-
demíuna í Kaupmannahönfn. En
hefur síðan starfað hér og verið
búsettur á Sauðárkróki alla tið síðan.
Elias B. Halldórsson hefur verið
vel virkur myndlistarmaður. Hefur
haldið margar einkasýningar, þar af
fimm í Reykjavik, en auk þess á
Akureyri, Éskifirði, Norðfirði, Eg-
ilsstöðum og eru þá ótaldar allmarg-
ar sýningar á Sauðárkróki og fjöl-
margar samsýningar, er hann hefur
tekið þátt i, bæði hér heima og
erlendis.
Og nú er hann kominn suður eina
ferðina enn i fjórðu viku sumars með
mikil föng, tæplega 70 myndir.
Olíumálverk og vatnslitamyndir.
Sýningin
Það má skipta sýningu Elíasar B.
Halldórssonar í tvo flokka að þessu
sinni. Það eru smámyndir undir
gleri,vatnslitir og olía á pappír, og
svo olíumálverk á striga, sem yfir-
leitt eru stærri myndir.
Það má heita að það sé einkenni
þessarar sýningar, að yfir henni er
léttari blær og frjálslegri en var á
seinustu sýningu hans í Reykjavik.
Sum verkin eru abstrakt, en önnur
figuratíf, en flest verkin fljóta þó
með undarlegum hætti á þessum
straumaskilum i listinni.
Einkum eru það smámyndimar
sem em heillandi og vel heppnaðar.
Stærri myndimar virðast ekki málað-
ar með sama viðhorfi, þvi þar er eins
og það vori dálitið seinna. Bestar
þóttu mér myndir af fólki, úti við,
eða þar sem manneskjan er með í
spilinu og kemur við sögu. Eliasi
tekst vel að skila mönnum og konum
á myndflöt, einkum þeim, að því er
virðist, er ekki hafa átt sjö dagana
sæla, hafa eki hlift sér i fiski, eða við
önnur erfið störf.
Þá má nefna ýmis dularfull mál-
verk af þorpinu, sem mörg eru gjörð
af kunnáttu og upplifun.
Matjurtargarðar, hús og stigar,
mynda form, og yst grámar í daginn,
sem er að kveðja.
Þótt Elías búi fyrir norðan, getur
varla talist að hann sé einangraður
sem málari. Myndlist hans fellur i
svipaðan veg og hjá jafnöldrum
hans. Og ég vil hvetja menn til þess
að láta þessa sýningu ekki fram hjá
sér fara.
Jónas Guðmundsson
■andfari
Svar við fyrir-
spurn um
rækjuna
■ Svar við fyrirspumum
Magna Örvars Guðmundssonar
netagerðarmanns, er birtist í
Tímanum 30. april s.l. á bls. 9
undir fyrirsögninni „hverju hefur
verið breytt”. Magni virðist telja
mig vera að ásaka Netagerð
Vestfjarða hf. á ísafirði i viðtali
við Þjóðviljann 7. apríl s.l. fyrir
að segja „sjómenn verða nú með
breyttar vörpur sem veiði meiri
rækju, en því miður virðist
aukningin vera að mestu leyti
smárækja”. Það var ekki meining
min að kasta rýrð á Netagerð
Vestfjarða hf. Starfsmenn henn-
ar hafa unnið mikið og gott starf
i þágu rækjuútgerðar.
Það er erfitt að svara Magna
án þess að útskýra um leið
ástæðurnar fyrir áhyggjum min-
um og starfsbræðra minna varð-
andi smárækjuna. Hámarksjafn-
stöðuafli virðist nú vera um 2600
tonn í stað 2500 tonna áður i fsa-
fjarðardjúpi. Á ámnum 1969-
1971 virtist mcðalafli hverra
þriggja vetra ekki mega fara yfir
2300 tonn án þess að afli á
togtíma lækkaði vemlega. Á
ámnum 1972-1981 var meðalafli
hverra þriggja vetra á bilinu
2200-2490 tonn. Ákvörðun okk-
ar á Hafrannsóknarstofnun um
að leggja til að kvótinn yrði
aukinn úr 2400 tonnum i 2700
tonn fyrir veturinn 1981-82 í
ísafjarðardjúpi, var byggif á
þeim forsendum að endumýjun
hefði verið óvanalega góð undan-
fama fjóra vetur. Ofan á þetta
bætir sjávarútvegsráðherra síðan
300 tonnum, þannig að þriggja
vetra meðaltalið verður nú um
2900 tonn fyrir síðustu þrjá
vetur, eða um 300 tonn fyrir ofan
hámarksjafnstöðuaflann fyrir
svæðið. Samkvæmt okkar tillög-
um hefði þessi tala orðið aðeins
um 2760 tonn. Hvað nú ef
endumýjunin var ekki svo góð
sem ætlað var, en smárækjan
undanfarna 4 vetur stafaði af
veiðarfærabreytingu eða breyt-
ingum á toghraða. Ég tek það
fram að það var nú nýlega sem
ég frétti að árið 1977 hefði verið
tekinn upp sá háttur að sauma
saman yfir og undimet á poka,
sem ætluð em til hlifðar. Guðni
Þorsteinsson veiðarfærasérfræð-
ingur hefur gert samanburð á
þessu og fráleystum hlífðamet-
um. Telur hann að þessi tilhögun
torveldi flokkun rækjunnar í
pokanum til muna. Áuk þess
troða margir sjómenn pokaend-
anum inn i hlifðametið i stað
þess að hafa pokaendann laus-
an. Þar með er veiðarfærið i
reynd með tvöfaldan poka, sem
flokkar verr enda þótt möskva-
stærð sé fyrir ofan það löglega.
Þetta fyrirkomulag er þó ekki
ólöglegt einsog það væri i fisk-
vörpum.
Allir hafa nú áhyggjur af þeirri
miklu smárækju, sem veiðist i
ísafjarðardjúpi. Þama hefur
meðalstærð verið lægst á landinu
nú 4 vetur i röð. Er hér um að
ræða rækju sem er ýmist eins árs gg,
af stærðinni 11—13 mm eða
tveggja ára rækia 14-16 mm að
skjaldarlengd. Á rækjuráðstefn-
unni sem haldin var i Kodíak i
Alaska og ég var boðin á, kom
m.a. fram að aukinn slaki i
hliðarstykkjum vörpunnar væri
vænlegur til að losna við smá-
rækju. Guðni Þorsteinsson hefur
nú þegar gert margar tilraunir
með ýmis konar slaka. Stein-
grímsfjarðarmenn hafa allir tek-
ið upp hliðarslaka. Annars var
Jón Magnússon á Stefni frá
Drangsnesi sá fyrsti sem vakti
athygli mina á auknum hliðar-
slaka. Einnig má geta þess að
samkvæmt niðurstöðum úr leið-
angri r/s Drafnar í september á
hin ýmsu svæði veiddust um 45%
fleiri rækjur á bilinu 15 mm og
minni (hér eftir kölluð smá-
rækja) í ísafjarðardúpi heldur
en á Húnaflóa, en brisvar sinnum
fleiri smárækjur i Isafjarðardjúpi
heldur en Amarfirði. Þama vom
notaðar hliðarslakalausar vörpur
á öllum svæðum.
Þegar for-
kvinnur
■ í dönskum blöðum má nú sjá
að rauðsokkur þar i landi kunna
ekki við að nefna konur formenn.
Þar em þær þvi nefndar forkonur
eða forkvinnur (forkvinde).
Þá er þess að gæta að „for-
rnand,, á dönsku, ætti sennilega
að vera forkarl fremur en
formaður á islensku, þar sem
mand á dönsku mun vera
karlmaður. Þettaolli misskilningi
hér á landi fyrir rúmum hundrað
ámm, þegar sagt var i lögum að
„allir rnenn,, með sjálfstæðan
atvinnurekstur o.s.frv., hefðu
kosningarétt til sveitastjóma.
íslendingar tóku það svo að
: ekkjur sem ráku búskap eða aðra
atvinnu féllu undir orðalagið
„allir rnenn,, þó að „alle rnænd,,
ætti við karlmenn eingöngu.
Þama var því nokkuð önnur
merking i danska textanen hinum
islenska á sinni tið. En jafnframt
sannar þessi saga, að konur vom
taldar til manna á íslandi.
Nú sé ég í danskri blaðagrein,
að ekki þykir allt fengið þó að
skapnaður sé kvenlegur. Svo
meinlega vill til, að sumar konur
hugsa eins og karlar. í þvi
sambandi er vitnað til þess, að
Margrét hin brezka, efnir til
manndrápa á suðurhveli jarðar
að mestu fyrir metnaðarsakir.
Þar með er það sýnt, að það eitt
að stjómandinn hafi konulíkama
dugar ekki til að málum sé
stjórnað af mildi og kærleika í
anda friðar og sáttfýsi.
Þetta er raunar engin ný speki.
Oft og átakanlega hefur það sést
að konur virðast líta upp til þess
sem þær áttu að líta niður á, þar
sem um er að ræða hætti
karlmanna.Er nóg að nefna
reykingar og drykkjuskap i þvi
sambandi. Jafnvel kynni að mega
finna dæmi þess að bak við
kvennaframboð leynist hégóml-
egur metnaður
ins og oft hefur leitt karlmenn á
villigötur. Manneðlið er næsta
áþekkt í körlum og konum og
ýmsir þættimir víðsjárverðir.
Það má kannski orða þetta svo,
að gallinn á kvenkyninu eða
veikleiki þess sé sá að það hugsi
alltof líkt þvi sem karlar gera. Og
til hvers er þá að vera að skipta?
Einu sinni var sú hugmynd
rædd að kenna íslendingum
hófsemi i meðferð áfengis með
því að stúlkur dönsuðu ekki við
menn sem áfengi sæist á. Það
talar víst enginn um það núna,
enda ekki von. En það virðist
vera svo á flestum sviðum, að
skoðanir og álit fer ekki eftir
kynferði eða sköpulagi.
Forkvinnur bregðast og haga
sér eins og karlar.
H.Kr.