Tíminn - 05.06.1982, Blaðsíða 19

LAUGARDAGUR 5. JUNI 1982

19
og leikhús - Hvikmyndir og leikhús
kvikmyndahornið
Gullpálma-
myndirnar
Kvikmyndahátíðin í Cannes er nýlega afstaðin, og i grein í
Helgar-Timanum í dag er gerð grein fyrir verðlaunavcitingum þar og
fjallað um mynd Costa-Gavras „Saknað“, sem hlaut Gullpálmann
ásamt tyrknesku kvikmyndinni „Leiöin". Þetta var í 35. sinn, sem
hátíðin i Cannes var haldin, og enn sem fyrr er hún talin mest allra
kvikmyndahátiða.
■ Þær kvikmyndir, sem hljóta
Gullpálmann i Cannes, ættu eðli
málsins samkvæmt að vera þær
bestu á hverjum tima. Þar af
leiðandi ætti listi yfir þær myndir,
sem fengið hafa Gullpálmann í
þessi 35 skipti, að vera skrá um
bestu kvikmyndir þessa tímabils.
En ætli það sé svo í reynd?
Gullpálminn var fyrst veittur
árið 1946, að loknu stríðinu, og i
samræmi við þann anda, sem þá
ríkti, var sjö myndum frá sex
löndum veittur Gullpálminn sam-
eiginlega: La Bataille du Rail
(Clement, Frakklandi), Symp-
honie Pastorale (Delannoy,
Frakklandi), The Lost Week-
end (Wilder, USA), Brief En-
counter (Lean, England) Open
City (Rossellini, ítaliu), Maria
Candelaria (Fernandez,
Mexikó), The Last Chance
(Lindtberg, Sviss). Af þessum
myndum hefur sennilega aðeins
mynd Rosellinis fengið varanleg-
an sess i kvikmyndasögunni.
Árið 1947 fengu fimm myndir
Gullpálmann, mjög ólíkar: An-
toine et Antoinette (Becker,
Frakklandi), Les Maudits (Cle-
ment, Frakklandi) .Crossfire
(Dmytryk, USA), Dumbo (Dis-
ney, USA) og Ziegfeld Follies
(Minelli, USA).
Hátíðin féll niður 1948, en
1949 hlaut The Third Man
(Reed, Englandi) Gullpálmann,
en sú mynd er einkum minnis-
stæð fyrir frábæran leik Orson
Welles og eftirminnilegt stef.
1950 féll hátíðin í Cannes enn
niður, en árið 1951 fengu tveir
meistarar Gullpálmann: De Sica
fyrir „Miracle in Milan“ og
Sjöberg fyrir „Miss Julie“. Bunu-
el fékk hins vegar viðurkenningu
fyrir bestu leikstjórn fyrir Los
Olvidados, svo sjá má að mikið
úrval góðra mynda keppti þetta
árið.
1952 fengu Othello Orsons
Welles og Two Cents Worth of
Hope eftir Castellani, Ítalíu,
Gullpálmann (hver man eftir
síðari myndinni?), 1953 Wages of
Fear eftir Frakkann Clouzot, og
1954 var komið að Japönum, þ.e.
Kinugasa fyrir „Gate of Hell“.
Marty eftir Delbert Mann fékk
Gullpálmann 1955, en sú mynd
er einkum minnisstæð fyrir leik
Ernest Borgnine, og 1956 fengu
þeir félagar Louis Malle og
Jacques-Yves Cousteau pálmann
fyrir hina sérstæðu World of
Silence.
Árið 1957 fékk mynd Wylers
Friendly Presuasion Gullpálm-
ann, og árið þar á eftir Rússar,
þ.e. sú fræga mynd Trönurnar
fljúga eftir Kalatozov,
Black Orpheus eftir Marcei
Camus hlaut Gullpálmann 1959,
sem þykir kannski skrítið þar sem
mynd Alain Resnais-Hiroshima
Mon Amour - kom einmitt það
ár, og ekki var síður sérkennileg
verðlaunaveitingin 1960. La
Dolce Yita fékk þá Gullpálmann,
en ekki L’Avventura eftir An-
tonioni, og tvær myndir eftir
Bergman og Bunuel voru sagðar
of góðar til þess að hægt væri að
dæma þær! Bunuel fékk siðan
Gullpálmann árið eftir fyrir
Viridiana, en þá ásamt annarri
franskri mynd, Une aussi Longue
absence, sem flestir hafa gleymt.
Sama má segja um sigurvegarann
1962, The Given Word eftir
Duarte frá Brasilíu. En 1963 fékk
Visconti svo Gullpálmann fyrir
Hlébarðann, og Demy árið eftir
fyrir Regnhlífarnar í Cherbourg.
Bretar voru á toppnum árið eftir
með Thc Knack eftir Dick
Lester, en tvær myndir skiptu
verðlaunumum 1966: A Man and
a Woman eftir Lelouch og
Signore e Signori eftir Germi.
1967 kom svo röðin að Antonioni
loksins fyrir Blow-Up, en árið
eftir var hátíðinni aflýst vegna
mótmælaaðgerðanna þá um vor-
ið.
Rymis vegna skal farið fljótt
yfir sögu siðustu árin: 1969 fékk
If eftir Lindsay Anderson Gull-
pálmann, 1970 MASH Altmans,
1971 The Go-Between eftir
Losey, 1972 The Working Class
Goes to Paradise eftir Petri frá
ítaliu og The Mattei Affair eftir
Rosi, einn besta leikstjóra ítala.
1973 fengu tvær myndir, sem
enginn man lengur eftir, Gull-
pálmann - Scarecrow eftir
Schatzberg og The Hireling eftir
Bridges, en 1974 fékk Coppola
fyrri Gullpálmann sinn fyrir The
Conversation. Alsirsk mynd sigr-
aði 1975, en Taxi Driver eftir
Scorsese 1976, Padre Padrone
eftir Taviani 1977, The Tree of
Wooden Clogs eftir Olmi árið
1978, og svo Coppola í annað
sinn árið 1979 og nú fyrir
Apocalypse Now, en að vísu
ásamt Tintrommu Schlöendorffs.
1980 fékk japanski meistarinn
Kurosawa loks Gullpálma, fyrir
Kagemusha, og þá ásamt All
That Jazz eftir Bob Fosse. í fyrra
var svo komin röðin að Wajda
fyrir „Járnmanninn“.
Þetta stutta yfirlit sýnir, að
dómnefndir í Cannes eru mis-
tækar og þótt margt frábærra
kvikmynda sé meðal Gullpálma-
hafa, eru þar einnig margar
myndir sem allir hafa gleymt og
heyra aðeins sögunni til.
Elías
Snæland
Jónsson,
skrifar
Forsetaránið
Með hnúum og hnefum
Ránið á týndu örkinni
Gereyðandinn
Lögreglustöðin í Bronx
Fram í sviðsljósið
Eyðimerkurlj ónið
Stjörnugjöf Tímans
★ ★ * + frábær ■ ★ ★ ★ mjög góö ■ ★ ★ göö ■ ★ sæmileg • O léleg