Tíminn - 19.06.1982, Blaðsíða 7

"
■ „En eftir næstu aldamót getur
verið, að eitthvert skáldið fái ógeð á
okkar skáldakynslóð og felli sig ekki
við þrálátan ljóðadraum ungs manns
um að naga brjóstin af unnustunni.
Framtíðarmenmrnir vega þá og meta
ljóð aldamótaskáldanna, atómljóð
okkar tíma, kveðskap bubbanna og
dóma matsmannanna - en einna sízt
vildi ég þá vera í þeirra sporum“.
kom ekki fyrir almenningssjónir. En
samtök þessi hafa einnig, segir frúin,
• knúið eina af stærstu auglýsingaskrif-
stofunum til að afturkalla 50 sjónvarps-
auglýsingar. Og enn segir Löðurleik-
konan: „Dapurlegast af öllu er þó, að
þögli meirihlutinn i Bandarikjunum sem
er á móti siðferðispostulunum - lyftir þó
ekki litla fingri“. Leikkonan á þó hauk
í homi: Hún fullyrðir, að bæði Gerald
Ford og Lady-Bird-Johnson skilji, að
„þessa þróun verði að stöðva“.
Ekki hefur heyrzt, að Löðurvinir hér
á landi eigi svona hátt setta sálufélaga.
Konur eru sums staðar farnar að
afsegja subbulegt orðbragð og þær
dillirassamyndir, sem þær segja, að hafi
listina sem skálkaskjól en þjóni peninga-
græðgi.
„Hispurslausu raunsæismennimir",
sem hafa miklar áhyggjur af þvi, að börn
kynnist of mörgu „góðu fólki“ í máli og
myndum, hafa minni áhyggjur af
ofbeldismyndunum, sem þau sjá flesta
daga. Uppeldisfræðingur, sem fjúkandi
reiður kvartar um, að sjónvarpið sinni
ekki þörfum bama, minnist ekki á
glæpamyndir. (H.B. í Þj. 26/10. r79)
Hann segir:
„Þau geta notið með þeim (fullorðnu)
allra sætu fræðslumyndanna um fiska,
skordýr, fugla, fjallatinda og eyðieyja,
spennandi amerískra bíómynda og
enskra framhaldsmyndaþátta, alls þessa
snurfusaða afþreyingarefnis -. Það er
ekki mikil hætta á, að börn fái að sjá
eðlilega, trúverðuga mynd af sjálfum
sér-.“ En fræðslumyndimar kallar hann
að „svæfa og gefa nammi“.
Maðurinn fer kringum afbrotakennsl-
una eins og köttur í kringum heitt soð,
en ræðst á fræðslumyndimar með
háðsglósum. En myndimar af dýralífi,
gróðri og óbyggðum, utan lands og
innan, er það sjónvarpsefni, sem ég er
þakklátust fyrir.
Raunsæismaður vill ekki, að bömin
sjái blóm og fugla. Það á að vera
andstætt veruleikanum. En fræðslu-
myndimar sýna okkur líka oft myndir af
mannlifi, ekki sizt af fátæku fólki og
vansælum bömum. En það er víst bara
„nammi“, fyrst „kaldir karlar“ fá ekki
neitt við sitt hæfi.
Geðshræring mannsins er af sama
toga spunnin og áróðurinn gegn Sléttu-
húsinu. Blóm og fuglar! Þetta er of
væmið handa okkur „köldu körlunum“.
Uppalandinn læðist hikandi í áttina að
ósómanum, þegar hann nefnir „spenn-
andi, ameriskar bíómyndir", en hann
brestur einurð til að ganga beint fram
og benda á ósómann, „afbrotaskóla
ríkisins“, eins og hreinskilinn maður
kallaði sjónvarpið nýlega.
Eflaust er vandlifað fyrir Sjónvarpið.
Það hefur engan frið fyrir hneykslunar-
gjörnu fólki, sem ærist út af öllu, sem
okkur er ætlað til fróðleiks og hugleið-
inga. Jafnvel glaðir og sniðugir skemmti-
menn fá að heyra dylgjur:
„Þótt Svavar Gests, Jónas Jónasson
og Jón Múli, sem manni skilst, að eigi
að koma í staðinn (fyrir poppþáttinn)
séu góðir til síns brúks, þá held ég, að
hvorki þeir né aðrir álíti þá fulltrúa
pönks og nýbylgju, sem nú em ríkjandi
stefnur í alþýðulist“, segir einn þessara
matsmanna (Andrea Jónsd. Þjóðv.) sem
dagblöðin afhenda áhrifavald i mannfé-
laginu.
Ekki er tekið fram í greininni, hvar
þessir menn, sem eru „góðir til sins
brúks“ mega láta til sin heyra, ef
„alþýðan" (þjóðin?) vill ekkert nema
„ræflarokk“ svokallað.
Hætt er við, að svona matsmenn, sem
stöðugt em að tala í nafni almennings,
viti ekki eins gjörla ofan í almenning og
þeir halda. Sjálfir em þeir eflaust „góðir
til síns brúks“, en ekki nógu góðir - nógu
fróðir - til að tala borginmannlega í
umboði þjóðarinnar.
Kvikmyndarinnar Brennunjálssögu,
(sem Sjónvarpið hafnaði), er minnzt í
Visi 25. september. E.R. segir þar, að
hún „deili á þann innantóma hátiðleika,
sem hefur fram að þessu umlokið
fombókmenntimar. “
Ef E.R. kallar það „innantóman
hátíðleika“, sem Sigurður Nordal, Jón
Helgason og Einar Ól. Sveinsson hafa
ritað, og hún hefur ekki fundið neitt við
sitt hæfi, fyrr en Brennunjálsmyndin
kom, þá veitir vist ekki af að fara að
matreiða fombókmenntimar eftir nýj-
um uppskriftum handa nýrri langskóla-
kynslóð, sem finnur hjá sér getu til að
betmmbæta þær.
Það er ekki einsdæmi, að seinheppnir
skopiðjumenn gamna sér við að klúðra
saman eftirhermum, sem breyta blá-
kaldri alvöru látinna kynslóða í létt hjal.
Sú uppsuða getur með sanni kallast
„innantóm". Hún er hvorki fugl né
fiskur, heldur afstirmi og örþrifaráð
manna, sem halda, að hver sem er geti
framleitt fyndni í tímavinnu. Þannig er
til komið blaðamannabölvið og blaða-
manna- „hispursleysið“, sem er sú eina,
sanna væmni blekiðjunnar.
Það er ekki einungis „gott fólk“ og
tilfinningar þess, sem em illa séðar í
bókmenntunum. Sumum matsmönnum
er meinilla við, að höfundamir hafi
einhverjar skoðanir:
„Svo voru kaflar, sem voru dálítið
slæmir, af því að höfundamir vom svo
ákafir að troða upp á okkur skoðunum,
kafli úr Atómstöðinni og úr Lifandi
vatninu,“ segir Sverrir Hólmarsson (ÞJ:
maí, 79) um unglingaskemmtun.
Hrósar hann mjög textum eftir Pétur
Gunnarsson. „En svo vom lika skelfing
þynnkulegir og væmnir textar eftir Úlf
Ragnarsson, Sig. Júl. Jóhannesson og
Örn Arnarson
Þá vitum við það, að hægt er að bera
Pétur Gunnarsson og Örn Arnarson
saman, þannig, að Örn láti í minni
pokann.
Hér er annars visa eftir P.G.:
í húsinu á móti
hefur hún hengt út um gluggann
brjóstahaldið sitt og nærbuxurnar
það flaksast pínulitið
fyrir næstum engum vindi
- ég vildi að ég mætti
bita i brjóstin hennar.“
Það er ekki á eina bókina lært, sem
skáldum getur dottið í hug utan við
glugga. Mér verður að rifja upp i
huganum kvæði Tómasar „Frá liðnu
vori.“
Hver kynslóð slær á sina strengi og
syngur með sinu nefi. Skáldin líka.
„Fékk ógeð á nítjándu aldar skáldun-
um,“ segir Stefán Snævar i viðtali við
Morgunblaðið 9/11.‘80.
En eftir næstu aldamót getur verið, að
eitthvert skáldið fái ógeð á okkar
skáldakynslóð og felli sig ekki við
þrálátan ljóðadraum ungs manns um að
naga brjóstin af unnustunni.
Framtíðarmennirnir vega þá og meta
ljóð aldamótaskáldanna, atómljóð okk-
ar tima, kveðskap bubbanna og dóma
matsmannanna - en einna sízt vildi ég
þá vera í þeirra sporum.
Oddný Guðmundsdóttir.
menningarmál
■ Gamalt málverk cftir Óla G. Jóhannsson
Sýning hjá
Flugleiðum
ÓLI G. JÓHANNSSON
GALLERI AIRPORT
Reykjavíkurflugvclli
Mötuncyti Flugleiða
Málverkasýning
Menningarviðleitni
í matmálstímum
Á vorum dögum þykir öll sú
menningarviðleitni, sem fólgin er
í þvi að fara með sannleikann og
listina í skóla og á vinnustaði, vera
af hinu góða. Þjóðleikhúsið er
með skólasýningar, Alþýðuleik-
húsið fór á vinnustaði með
fagnaðarerindið, og svo er um
fleiri, og menn leggja frá sér vinnu
sína um stund, meðan listafólkið
hefur viðdvöl.
Svona er þetta á fleiri stöðum,
bókabilar aka um göturnar með
þýfi og bókin er send mönnum
heim í bæli með sérstökum
hraðboða, ef ekki vill betur. Og
svo eru það þeir i myndlistinni sem
nú orðið sýna myndir á ýmsum
stöðum, sem áður voru ekki
ætlaðir myndlistarsýningum.
Þessa starfsemi ber að með
ýmsum hætti. Yfirvöld verja fé til
leiksýninga á vinnustöðum og til
að láta menn i úlpum lesa í
skólum. Myndlistarmenn munu á
hinn bóginn treysta fremur á að
ein og ein mynd seljist. Og þeir
eiga yfirleitt ekki frumkvæði að
vinnustaðasýningum, heldur
áhugasamir starfsmenn, sem vilja
sinna menningu á sinum vinnu-
stað, auk þess sem þeir stunda sín
venjulegu störf.
Einn slíkur staður er matsalur
starfsmanna Flugleiða við af-
greiðsluna og flugstöðina við
Skerjafjörð, eða Skildinganes. Þar
hefur verið innréttað vel búið
mötuneyti og eldhús i eldra húsi,
og þar hafa frá því að mötuneytið
tók þarna til starfa, verið haldnar
allnokkrar sýningar, og margar af
betra taginu, a.m.k. þær sem
undirritaður hefur séð.
Þeir Flugleiðamenn hafa sam-
bönd um allt land og kunna að
nota þau hóflega. Og nú stendur
yfir sýning á verkum Óla G.
Jóhannssonar frá Akureyri, en
þarna sýnir hann 14 myndir
gjörðar með blandaðri tækni.
Aðstaðan er þarna allgóð fyrir
myndir, þótt auðvitað séu svona
staðir meira upp á soðninguna en
aðra kúnst.
Óli G. Jóhannsson
Óli G. Jóhannsson er einn af
kunnari myndlistarmönnum Akur-
eyrar, bæði hefur hann fengist við
myndlist alllengi og eins rak hann
ýmsa listastarfsemi, bæjarfélagi
sinu til hagsbóta. Stóð fyrir
merkum sýningum, ásamt félög-
um sinum og fengu þeir m.a.
myndir eftir Þorvald Skúlason
norður; heila sýningu, áður en
Öxnadalsheiðin opnaðist alveg
fyrir sunnlenskri og evrópskri list.
Þá rak hann Galleri Háhól í
nokkur ár og stóð fyrir fjölda
málverkasýninga á Akureyri, en
varð frá að hverfa, vegna þess að
ekki er svo auðvelt að láta
myndlistarsali standa undir sér,
hvorki í stórborgum, né þar sem
færra er um fólk.
Á hinu er á hinn bóginn enginn
efi, að Óli G. og félagar hans
opnuðu myndlistinni vissa leið
norður, og er nú myndlistarlif
auðugra við Eyjafjörð en það var
fyrir áratug siðan.
Óli G. Jóhannsson hefur haldið
nokkrar sýningar og m.a. hefur
hann sýnt i Reykjavik. Var í hópi
ungra vaskra manna er komu hér
i byrjun seinasta áratugsins og
sýndu í Norræna húsinu og
heimtuðu sig dæmda. Verkin voru
misjöfn að gæðum.
Á þessum árum sem liðin eru,
hefur myndlist þeirra félaga breyst
mikið, og hún hefur færst nær
þeirri sneið heimslistarinnar sem á
íslandi telur heila köku.
Myndir Óla G. Jóhannssonar
hafa líka breyst til muna. Hann
teiknar betur, en þó hafa myndir
hans haldið sérkennum sinum, en
þó einkum i lit, en lit i málurum
er víst örðugra að breyta en
teikningum þeirra. Litur er svo
fastgróinn við menn.
Á sýningunni á flugvellinum eru
aðeins 14 myndir, sem er ósköp
hæfilegur fjöldi, ef miðað er við
veggplássið. Myndirnar snúast um
Eyjafjörð, útgerð, fugla og eilífð-
ina, sem hvergi er að finna nema
á ströndinni. Bráðum kemur vor,
I dokkinni, Fata i fjöru og Útstím
eru meðal myndefna, og fara
menn þá nærri um viðfangsefnin.
Um margt hefur Óli G. Jóhanns-
son farið sina eigin leið i myndlist.
Allt frá byrjun. Og við greinum
ánægjulega framför og biðjumst
velvirðingar á þeirri tíu ára gömlu
mynd, sem þessu greinarkorni
fylgir.
Ég veit ekki hvaða umboð þarf
til að bjóða fólki að skoða þessar
myndir, ef það hefur ekki matar-
miða Flugleiða, eða á þar vísan
kost.
En um myndir er frjálst að skrifa
og menningarviðleitni Flugleiða-
manna ber að fagna. Hún er til
eftirbreytni. j