Fréttablaðið - 03.01.2009, Blaðsíða 16

16 3. janúar 2009 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson bih@markadurinn.is og Óli Kr. Ármannsson olikr@markadurinn.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is
ALLT OG SÉRBLÖÐ: Emilía Örlygsdóttir emilia@frettabladid.is og Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf.
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal jk@frettabladid.is og Þorsteinn Pálsson thorsteinn@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI:
Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili
á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Á nýju ári verða Íslendingar að bretta upp ermar, og
notfæra sér þá einstöku stöðu,
að þrátt fyrir djúpa heims-
kreppu, og bankahrun á heima-
slóð eiga fáar þjóðir jafnmikla
möguleika og við til að vinna sig
hratt út úr kreppunni. Tækifæri
okkar liggja í einstökum
náttúruauðlindum, sterkum
innviðum, öflugu velferðarkerfi
og velmenntuðum mannafla.
Þetta er undirstaða þess að á
árinu 2009 geta Íslendingar
snúið vörn í sókn – ef þjóðin er
samstillt og samhent. Vílið og
bölmóðurinn mega ekki verða
að sjálfstæðu efnahagsvanda-
máli.
Við þurfum að efla atvinnu-
greinar sem skapa gjaldeyri,
ráðast í stórframkvæmdir og
aðrar aðgerðir sem skapa störf
meðan dýpsta lægðin gengur
yfir. Samhliða vinnum við í
iðnaðarráðuneytinu hörðum
höndum að því að leggja grunn
að nýju og fjölbreyttu atvinnu-
lífi í framtíðinni, þar sem
náttúra, þekkingarframleiðsla,
afþreying og nýsköpun verða
sterkar stoðir í atvinnulífi
hinnar dreifðu áhættu.
Sprotar morgundagsins
Bætt umhverfi sprotafyrir-
tækja er í forgangi í iðnaðar-
ráðuneytinu. Það birtist í að
þrátt fyrir erfiðan niðurskurð í
ríkisfjármálum er fjármagn til
að efla sprota morgundagsins
aukið umtalsvert.
Tækniþróunarsjóður hefur
meira fjármagn en nokkru
sinni. Hann verður nú opnaður
nýjum greinum einsog ferða-
þjónustu og sérstakar marká-
ætlanir unnar til að ryðja nýjum
sviðum braut. Nýsköpunarsjóð-
ur er á mun traustari grunni en
áður. Þýðingarmikil hraðbraut í
frumkvöðlafræðum á háskóla-
stigi er tekin til starfa. Fjögur
öndvegissetur í völdum framtíð-
argreinum verða sett á laggir á
næstu mánuðum. Mestu skiptir
þó, að uppúr bankahruninu var
Frumtak, sjóður sem mun hafa
á fimmta milljarð til að sinna
sóknarfjárfestingum í sprota-
fyrirtækjum, reistur til nýs lífs.
Varðandi sköpun starfa er
þýðingarmikið að iðnaðarráðu-
neytið náði samkomulagi við
atvinnuleysistryggingasjóð,
sem mun gera sprotunum kleift
að ráða til sín þjálfað starfsfólk
úr röðum atvinnulausra.
Sprotasamtökin telja að þegar
við staðfestingu reglugerðar um
málið muni fast að 300 manns
þannig fá nýtt starf. Séu afleidd
störf talin, þá er mat samtak-
anna að með þessum hætti verði
senn til þúsund ný störf. Ég tel
að þessi störf geti orðið miklu
fleiri strax á þessu ári.
Ótaldir eru þá möguleikar á
að skapa fjölmörg störf strax á
næstu misserum fyrir skapandi
greinar með því að markaðs-
setja kvikmyndalandið Ísland,
bæði á sviði auglýsingagerðar
og listrænnar afþreyingar.
Hærri endurgreiðslustyrkir,
frjálsara regluverk og lagaá-
kvæði sem láta stafræna
eftirvinnslu njóta sama stuðn-
ings og sjálfa framleiðsluna
gætu skipt sköpum. Svipaða
möguleika þarf að kanna
varðandi íslenskan tónlistariðn-
að.
Sóknarfæri í ferðaþjónustu
Ein fljótvirkasta leiðin til að
skapa störf og dýrmætan
gjaldeyri er að efla ferðaþjón-
ustu. Iðnaðarráðuneytið er nú á
fullum skriði við að bæta
innviði greinarinnar með auknu
fjármagni til markaðssóknar,
bættu aðgengi og uppbyggingu
ferðamannastaða, eflingu
rannsókna og betra skipulagi á
markaðsmálum.
Verulegir fjármunir hafa
þannig runnið til að styðja
efnilega sprota í ferðaþjónustu
á landsbyggðinni. Sérstök
fjárveiting var jafnframt
samþykkt til markaðsmála í
landshlutunum. Nýlega ákvað
svo iðnaðarráðuneytið að veita
nýjum fjármunum til að styrkja
innviði fjölsóttra ferðamanna-
staða á næsta ári, og bæta
móttöku ferðamanna. Einnig er
nýhafið gæðaátak sem er
forsenda tekjuaukningar í
greininni. Sérstakt rannsóknar-
setur fyrir ferðaþjónustu er í
undirbúningi í samvinnu við
háskólann á Hólum.
Gagnger uppstokkun á
markaðsmálum greinarinnar er
líka hafin þar sem ný og náin
samvinna utanríkis- og iðnaðar-
ráðuneyta verður sóknarfleyg-
urinn. Sérhvert sendiráð á að
verða að markaðsstofu fyrir
ferðaþjónustuna. Um leið hafa
sérstakar fjárveitingar ráðu-
neytisins til markaðssóknar
erlendis fimmfaldast frá 2008 –
þrátt fyrir niðurskurð í ríkis-
fjármálum.
Stórframkvæmdir
Skjótvirk leið til að draga úr
tímabundnu atvinnuleysi er
arðsamar stórframkvæmdir
sem skapa störf fyrir fjölmarga
iðnaðarmenn, byggingaverka-
fólk, verkfræðinga og arkitekta.
Undir lok árs tók ég því ákvörð-
un um að láta staðfesta fjárfest-
ingarsamning vegna allt að 360
þúsund tonna álvers í Helguvík.
Hann er forsenda þess að fimm
erlendir bankar veiti lán til
framkvæmda þar. Þær munu
skapa atvinnu fyrir ríflega 2.500
manns á byggingartíma, sem
fellur saman við dýpstu efna-
hagslægðina, og mesta atvinnu-
leysið. Í fullreistu veri munu
650 manns starfa, og afleidd
störf verða ríflega 1000. Ekki
verður þörf á virkjun Neðri-
Þjórsár vegna Helguvíkur, og
framleiðslan rúmast innan
Kýótó-sáttmálans.
Landsvirkjun er jafnframt að
ljúka samningum um aukna
orkusölu frá Búðarhálsi til
Straumsvíkur. Hún tryggir
endurbætur á álverinu sem
hefjast á næsta ári, og skapa
störf fyrir 350-400 iðnaðar-
menn, verkfræðinga og arki-
tekta. Öll leyfi liggja fyrir
vegna virkjunar Búðarháls. Um
hana gildir hins vegar sama og
aðrar virkjanir að lánsfjárlínur
eru helfrosnar í bili. Sama gildir
um fjármagn til að þróa
jarðhitasvæði sunnanlands og
norðan.
Skapandi lausnir
Við þurfum því skapandi lausnir
til að bægja frá fjármagnsskorti
svo hægt sé að halda áfram
skynsamlegri og umhverfis-
vænni orkunýtingu. Í þröngri
stöðu verður að skoða allar leiðir.
Ein er að freista samninga við
eigendur jöklabréfa um að leggja
fjármagn í arðvæn orkuvirki,
sem myndi jafnhliða létta
þrýstingi af gengi krónunnar.
Önnur er að fela einkamarkaðn-
um, eða hreinlega eigendum stór-
iðjuvera, að taka að sér þróun
einstakra orkusvæða, svo fremi
þau geti sýnt fram á öflun
fjármagns. Þetta er kleift í krafti
nýrra orkulaga, sem hið fram-
sýna Viðskiptablað kallaði tæran
sósíalisma, en tryggir að
orkulindir í eigu hins opinbera
fara aldrei úr höndum þess þótt
fyrirtæki á markaði fái tíma-
bundinn rétt til orkuvinnslu.
Þriðja gæti falist í samvinnu
opinberra og einkafyrirtækja um
öflun orku. Fleiri en eitt
umhverfisvænt hátækniver
hefur enn áhuga á að reisa
starfsstöðvar á Íslandi fáist orka.
Við eigum ekki að láta víl og
bölmóð glepja okkur sýn á þau
mörgu og öflugu tækifæri sem
við eigum til að vinna okkur út úr
erfiðleikunum.
Höfundur er iðnaðarráðherra.
Sókn til nýrra starfa
Skjótvirk leið til að draga úr
tímabundnu atvinnuleysi er
arðsamar stórframkvæmdir
sem skapa störf fyrir fjölmarga
iðnaðarmenn, byggingaverka-
fólk, verkfræðinga og arki-
tekta. Undir lok árs tók ég því
ákvörðun um að láta staðfesta
fjárfestingasaming vegna allt
að 360 þúsund tonna álvers í
Helguvík.
ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Í DAG | Atvinnumál
Menn ársins
Rás tvö stóð að venju fyrir vali á
Manni ársins á gamlársdag. Hvorki
kom á óvart að Hörður Torfason
stæði með pálmann í höndunum né
að karlalandsliðið í handbolta fylgdi
á hæla hans í öðru sæti. Það kom
aftur á móti óneitanlega á óvart að í
tíu efstu sætunum voru menn á borð
við Ólaf F. Magnússon, Jón Ásgeir
Jóhannesson, Davíð Oddsson og
Björgólf Thor Björgólfsson. Þá sætir
líka furðu hverjr voru ekki meðal
efstu mann, sér í lagi sjónvarps-
maðurinn Egill Helgason, sem
sópað hefur að sér verðlaun-
um í ár. Egill fékk ekki nema
sex atkvæði – en honum var
spáð yfirburðasigri í ófáum
heitum pottum.
Váfugl snuðaður
Hallur Hallsson, fyrrverandi fréttmað-
ur, kvartar yfir því á vefnum AMX að
skáldsaga sín, Váfugl, sem fjallar um
Ísland og Evrópusambandið, hafi
verið sniðgengin af Fréttablaðinu,
Stöð 2, Morgunblaðinu og
Ríkisútvarpinu. Skýringin
sé sú að þetta séu evr-
ópusinnaðir fjölmiðlar og
þeim hafi þótt umræðu-
efnið of eld-
fimt. Váfugl
Halls var
reyndar rit-
rýndur í Morgun-
blaðinu í stuttum
dómi, álíka löngum
og nýjasta bók Hallgríms
Helgasonar fékk.
Konan í Hagkaupum
Niðurstaða gagnrýnanda Moggans,
um Váfugl var þessi: „Sagan byggist
að miklu á tafskenndum samtölum
og endursögn á mannkynssögunni
á milli þess sem flakkað er fram
og aftur í tíma. Persónur eru ýmist
algóðar eða alvondar og aldrei
sannfærandi.“ Hallur telur að Váfugl
hafi greinilega komið við kaunin
á Árna Matthíassyni, ritrýni Mogg-
ans, og kallar dóminn „skilaboð til
innvígðra“, „tilræði við mannorð“ og
„skítkast“. Hallur upplýsir að hann
hafði nefnilega fengið óyggjandi
staðfestingu á gæðum bókarinn-
ar: „„Hallur, þetta er besta bók
ársins,“ sagði kona í Hagkaup-
um.“
bergsteinn@frettabladid.is
H
ér er talað um að hörmungar ríði yfir í efnahagslíf-
inu og má til sanns vegar færa að hrun gjaldmiðils
og bankakerfis boði þrengingar fyrir land og þjóð.
Í samfélagi þjóðanna getum við tæpast vænst mik-
illar samúðar vegna þessa. Verri hlutir hafa verið
og eru enn látnir afskiptalausir. Nú horfir hinn vestræni heimur
enn eina ferðina í hina áttina meðan Ísraelar drepa fólk á Gaza
í Palestínu. Fregnir herma að fyrstu daga ársins séu börn um
helmingur þeirra sem hafa verið drepnir. Á um viku hafa nálægt
430 Palestínuarabar verið drepnir. Sárir eru yfir 2.100, venju-
legt fólk, konur og börn.
Við hæfi er að við Íslendingar, sem vorum með fyrstu ríkjum
til að viðurkenna Ísraelsríki, göngum fram með góðu fordæmi
og slítum stjórnmálasambandi við landið og krefjumst þess að
herveldið láti af ofríki sínu og aðskilnaðarstefnu. Ísraelar eiga
að fara að alþjóðalögum og samþykktum Sameinuðu þjóðanna.
Þótt fjármálakerfi okkar hafi beðið skipbrot vegna andvara-
leysis íslenskra stjórnmála- og embættismanna þá þýðir það ekki
að við eigum að draga okkur inn í skel einangrunar og skömm-
ustu. Íslendingar drógu vagninn þegar að því kom að viðurkenna
sjálfstæði Eystrasaltsríkjanna og við höfum sýnt í verki að við
getum látið að okkur kveða. Með því að standa upp til varnar
fólki sem níðst hefur verið á áratugum saman myndum við sýna
dug sem vonandi nægði til að auka þjóðinni trúverðugleika og
reka af henni slyðruorð sem undirlægja Bandaríkjanna í heims-
pólitíkinni. Væri þar með að hluta bætt fyrir niðurlæginguna
þegar Ísland slóst í hóp „viljugra þjóða“ sem studdu innrás
Bandaríkjanna í Írak. Með því að sýna dálítinn manndóm gæti
jafnvel fengist önnur niðurstaða yrði síðar gerð önnur tilraun til
að afla okkur sætis í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna.
Búa þarf svo um hnúta að gyðingar, sem ekki geta hugsað sér
sambýli við araba þar sem allir nytu jafnra réttinda, geti fengið
inni í hverju því ríki sem þeir áttu áður ættir að rekja til, hvort
heldur þeir komu frá Evrópu eftir stríð eða öðrum löndum á
seinni árum. Vandséð er annað en knýja verði Ísraela til að láta
af aðskilnaðarstefnu. Eðlilegast væri að fólk sem þarna deilir
heimilisfesti búi í einu og sama landi og sé jafnrétthátt þegar
kemur að kosningum og almannaþjónustu. Vonin er kannski veik
um að ríkjum Ísraels og Palestínu verði slegið saman í friðar-
ríkið „Peace-rael“. Við núverandi ástand verður hins vegar ekki
unað.
Til eru sértrúarhópar sem vilja hlaða undir endurreisn Ísra-
elsríkis því þar með færist heimurinn skrefi nær hinsta degi
þar sem drottinn allsherjar fari um dæmandi lifendur og dauða.
Og ofsatrúarhópar gyðinga réttlæta landnám sitt með vísunum
í Gamla testamentið. Stuðningur Bandaríkjanna við Ísrael á þó
líkast til ekki rætur í trúarofstæki, heldur baráttu um auð, völd
og áhrif í heiminum. Olíupólitík lætur sig mannslíf engu skipta.
Hér aukast skuldir og margir lenda í vandræðum.
Blessunarlega rignir þó ekki sprengjum.
Hryllingur í ríki
Davíðs konungs
ÓLI KRISTJÁN ÁRMANNSSON SKRIFAR