Fréttablaðið - 03.01.2009, Blaðsíða 20

20 3. janúar 2009 LAUGARDAGUR
V
íkingur Heiðar
Ólafsson er íslensk-
um tónlistaráhuga-
mönnum vel kunnur,
hann hefur haldið
fjölda tónleika hér á
landi ýmist einn eða með öðrum,
en hann vakti athygli ungur að
árum fyrir einstaka hæfileika í
píanóleik.
Hann hóf nám í píanóleik við
hinn virta háskóla Juilliard átján
ára gamall en síðastliðið vor lauk
sex ára ströngu námi þaðan. Síðan
hefur Víkingur haft í nógu að snú-
ast, farið í tónleikaferð til Kína,
frætt nemendur um tónlist, tekið
upp plötu og spilað á tónleikum.
„Ég hef haft mjög mikið að gera
í haust, sem var eiginlega það
haust sem ég hafði mestar áhyggj-
ur af,“ segir Víkingur. Hann segir
kennarana í Juilliard hafa verið
duglega að minna nemendur á að
árin sem tækju við að loknu námi
væru þau erfiðustu á ferlinum, þá
lægi á að ná fótfestu í heimi tón-
listarinnar.
„Maður byrjar svolítið aftur frá
byrjun, en ég er sáttur,“ segir Vík-
ingur Heiðar sem kann vel að
meta breytingarnar eftir námsár-
in í New York þar sem vinnudeg-
inum lauk yfirleitt um miðnætti.
„Það er uppgötvun ársins 2008
fyrir mig að fá nokkra auka tíma í
sólarhringinn til þess að gera það
sem ég sjálfur vil,“ segir Víkingur
Heiðar sem notaði tækifærið að
námi loknu og flutti til Oxford í
Bretlandi.
„Kærastan mín, Halla Oddný
Magnúsdóttir, er þar að læra,“
segir Víkingur sem er ánægður
með vistaskiptin. „Evrópa er
meira heimili mitt en Bandaríkin,
fyrir því eru margar ástæður. Þar
er meiri og víðari kúltúrsena til
dæmis. Í Bandaríkjunum eru bara
sex til sjö borgir sem standa undir
því að vera menningarborgir á
alþjóðlegan mælikvarða. Ég er
auðvitað svolítið að alhæfa, en
þetta er samt ástæðan fyrir því að
ég lít meira á mig sem Evrópubúa
en Bandaríkjamann.“
Gefandi að losna úr skóla
Á sínum tíma sótti Víkingur Heið-
ar um að komast að í Juilliard því
að hann vissi að hann vildi vera
píanóleikari og hann vildi spreyta
sig í skóla þar sem þeir bestu mæt-
ast. „Mér fannst mikilvægt að fá
viðmið, Ísland er svo lítið. Að stíga
þangað inn var því risaskref.“
Og það var sannarlega frábær
tími segir Víkingur Heiðar sem
lofar kennarana sína og tímann í
Bandaríkjunum upp í hástert. „En
veistu ég hef sjaldan tekið jafn-
miklum framförum og vikurnar
eftir að ég kláraði skólann. Það er
gefandi að þurfa að hugsa hlutina
sjálfur, ákveða túlkun á verkum
sjálfur án þess að hafa kennara til
þess að halla sér að.“
Það er ýmislegt á döfinni hjá
Víkingi árið 2009. Í febrúar kemur
hann til Íslands til að spila píanó-
konsert eftir Daníel Bjarnason
með Sinfóníuhljómsveit Íslands
en hann hefur gert töluvert af því
að flytja samtímaverk, þar á meðal
eftir föður sinn, Ólaf Axelsson
arkitekt og tónskáld. „Ég hlusta
meira á nútímaverk nú en áður, og
þori að segja hvað mér þykir gott.
Áður hafði ég ekki nægilegt sjálfs-
traust til þess, ég hafði ekki hlust-
að nægilega mikið. Ég held líka að
spennandi tímar séu fram undan í
henni. Gallinn við flutning þessar-
ar tónlistar er að hann er oft ekki
nógu djúpur. Mér finnst mikil-
vægt að tónlistarmenn spili hana
ekki nema þeir samsami sig tón-
listinni og finni að hún talar frá
hjartanu. Fyrsti flutningur á verk-
unum er mjög mikilvægur fyrir
möguleika þeirra á endurspilun.“
Æðri list gefur manni meira
Hlustarðu á popptónlist?
„Popptónlist sem byggir minna
á endurtekningu og meira á fram-
vindu hrífur mig. Ég held mest
upp á Björk, hún er alltaf að gera
fallega og skapandi hluti og end-
urtekur sig ekki. Það er alls konar
tónlist sem hrífur mig, svo lengi
sem hún er ekki fjórir eða átta
taktar af endurteknum hljóma-
gangi, ég held það ekki út. Þú
getur ímyndað þér ef að þú læsir
skáldsögu þar sem fyrstu fjórar
línurnar væru endurteknar nær
óbreyttar út heilan kafla, það væri
ekki skemmtilegt,“ segir Víkingur
sem er ekki í vafa um að það sé
hægt að tala um æðri list.
„Æðri list er sú list sem krefst
mikils af manni en gefur manni
líka meira til baka í beinu hlutfalli
við það sem maður leggur á móti
og hún lifir. Skáldsögur sem láta
mann langa til að lesa þær aftur,
tónverk sem krefjast þess að á
þau sé hlustað á ný hljóta að lifa,
hitt hverfur. Stundum er hressandi
að hugsa á þessum nótum, mér
leiðist pólitísk rétthugsuð umræða
um að allt sé jafn gott, til þess að
styggja engan.“
Og talandi um skáldsögur þá
segist Víkingur Heiðar njóta þess
mjög að hafa tíma til þessa að lesa
bækur nú að loknu námi. „Mér
finnst gaman að nálgast þær eins
og ég myndi nálgast tónverk, ég
heyri tónverk á þrívíðan hátt,
hlusta eftir strúktúr og formi og á
sama tíma er ég að spá í hvað
verkið sé að segja mér. Á sama
hátt þykir mér gaman að pæla í
bókum, og líka í því hvað er sam-
eiginlegt með tónlist og skáldsög-
um, til dæmis forminu, uppbygg-
ingu og hlutföllum – hvernig
rithöfundar leika sér að tilfinning-
um okkar eins og tónskáld gera.“
Fékk þörf til að semja
Stærsta verkefnið fram undan hjá
Víkingi Heiðari núna eru einleiks-
tónleikar á Listahátíð Reykjavík-
ur næsta vor, þar mun hann meðal
annars flytja eigin útsetningar á
íslenskum sönglögum. „Ég hef
verið að taka okkar fallegustu
sönglög og setja í annan búning
þannig að ég spila bæði söngrödd-
ina og undirleikinn. Það er svo
gaman að hafa allt í einu tíma til
að vera að útsetja og semja,“ segir
Víkingur Heiðar. „Ég hef allt í einu
fundið hjá mér þörf til að semja
tónlist, ég gerði mikið af því þegar
ég var lítill en svo hætti ég alveg
að semja. Nú er löngunin komin
aftur og ég vil sjá hvert hún leiðir
mig. Mér finnst það líka dýpka
skilning minn á tónlist að sjá hana
með augum tónskáldsins.“
Á dagskránni hjá Víkingi er líka
að koma sér upp umboðsmanni
sem er nauðsynlegur milliliður í
hörðum heimi klassískrar tónlist-
ar. Hann hefur líka áhuga á því að
koma sér inn í breska tónlistar-
heiminn en þar hefur hann lítið
spilað enn enda dvalið stutt þar.
Nóg þó til að verða handgenginn
breska ríkisútvarpinu, BBC.
„Þeir taka svo mikla afstöðu
með menningunni, til dæmis er oft
sjónvarpað beint frá klassískum
tónleikum, svo eru kannski pall-
borðsumræður á eftir. Þetta er
mjög skemmtilegt sjónvarpsefni
með miklu áhorfi. Á sama hátt
væri hægt að framleiða menning-
arefni hér á landi,“ segir Víkingur
sem er sannfærður um að áhugi
væri fyrir slíku. „Það væri mjög
ódýrt í framleiðslu, sinfóníutón-
leikar eru til dæmis teknir upp í
hljóðupptöku hvort eð er. Hér
vinnur fjöldi manns við eina
umferð íþróttagreinum. Það er
fínt. En hins vegar þykir mér það
hrópandi ósamræmi hversu lítið
er dokumenterað af listalífinu
fyrir ríkissjónvarpið. Ríkisútvarp-
ið er að sama skapi uppáhaldsfjöl-
miðillinn minn, þar sem frábært
starf er unnið fyrir menninguna.
Ég vona að sjónvarpsmenn sjái
möguleikana í menningunni, það
efni hlyti jafnframt að vera hag-
kvæmt miðað við flest annað á
tímum efnahagsþrenginga.“
Fyrsti diskurinn á leiðinni
Fyrsti diskur Víkings Heiðars
kemur væntanlega út í maí. Upp-
tökur fóru fram í október í hinu
virta tónlistarhúsi Gewandhaus í
Þýskalandi á fantasíum og völs-
um eftir Brahms auk Eroica til-
brigða Beethovens. „Þetta var
ótrúlega erfið vika, það er allt
öðruvísi að spila á sviði með hljóð-
nemum og reyna að ná fullkom-
inni túlkun, taka aftur og aftur
upp í stað þess að spila í gegn eins
og á tónleikum. Þetta eru í raun
ólík listform. Það var því mjög
stressandi að fá diskinn í hend-
urnar og hlusta á hann. Ótrúlegt
en satt þá held ég að ég sé bara
nokkuð ánægður. Diskurinn end-
urspeglar að ég held allavega
hvernig ég heyri og upplifi þessi
verk.“
Víkingur Heiðar hefur fengið
afbragðsdóma fyrir alla tónleika
sem hann hefur haldið hér á landi
og sjálfur segist hann orðinn vel
sjóaður í tónleikahaldi þó að eðli-
leg spenna geri vart við sig áður
en hann stígur á svið.
Hann hefur þegar náð að
„sigra“ tónverk sem voru alltaf á
dagskránni hjá honum, til dæmis
þegar hann spilaði konsert Rach-
maninovs númer þrjú á síðasta
ári. „Mig dreymdi alltaf um að
spila hann, svo þegar því var lokið
þá var það ekki jafnmikill endir
og ég kannski hélt. Um leið og
maður er búinn að ná einhverri
færni þá tekur maður henni sem
gefnum hlut, jafnvel þó að hún
hafi verið fjarlægur draumur í
mörg ár. Þannig heldur maður
alltaf áfram. Og nú er ég ekki
jafnmikið að pæla í tónlist út frá
því hversu erfitt er tæknilega að
spila hana,“ segir Víkingur Heið-
ar. „Ég hef lært svo mikið undan-
farin ár, núna er ég að púsla
saman brotunum og vinna úr því
sem ég hef lært.“
Endurtekning er leiðinleg
Víkingur Heiðar Ólafsson píanóleikari er farinn að semja tónlist á nýjan leik eftir langt hlé á þeirri iðju. Tónsmíðar dýpka
skilning á tónlist sagði hann Sigríði Björgu Tómasdóttur í spjalli yfir kaffibolla þar sem rætt var um æðri list og endurtekningar.
VÍKINGUR HEIÐAR ÓLAFSSON Saknar menningarumfjöllunar í ríkissjónvarpinu og segir alltof mikinn mun á því sem lagt er í
íþróttaumfjöllun og umfjöllun um menningu. FRÉTTABLAÐIÐ/GVA
Uppáhaldsliturinn: Djúpblár en ég er reyndar með smávott af litblindu svo
ég þori ekki alveg að fullyrða um það …
Bækurnar á náttborðinu: Fyrst og fremst Kommúnistaávarpið. Og fullt af
íslenskum bókum en upp úr stendur Ofsi eftir Einar Kárason.
Besti diskurinn 2008: Kanadíski píanistinn Glenn Gould átti geisladiska-
árið heima hjá mér þó hann hafi nú verið látinn í rúman aldarfjórðung.
Flutningur hans á tíu intermezzoum eftir Johannes Brahms var óvæntasti og
fallegasti diskurinn á árinu.
Uppáhaldskvikmynd: Les Enfants du Paradis eftir Carné. En svo fékk ég mér
Kubrick-safnið og nokkrar góðar eftir Bergman sem settu svip sinn á árið.
Hvenær varðstu stressaður: Við það að fylgjast með íslenskum stjórnmála-
mönnum á árinu.
Fyrirmyndirnar: Afi minn Víkingur Heiðar Arnórsson, og svo foreldrar mínir,
Ólafur Axelsson og Svana Víkingsdóttir. Ég er hlýðinn strákur og vel upp
alinn.
➜ Í HNOTSKURN