Fréttablaðið - 03.01.2009, Blaðsíða 22

22 3. janúar 2009 LAUGARDAGUR
G
eorge Walker Bush var kjör-
inn árið 2000 með lægsta
meirihluta sem um getur í
forsetakosningum: einu
atkvæði hæstaréttardóm-
ara.
Hæstiréttur Bandaríkjanna úrskurðaði,
þvert ofan í Hæstarétt Flórídafylkis, að
ekki skyldi endurtelja vafaatkvæði í kosn-
ingunum. Bush sigraði því demókratann Al
Gore í Flórída með 537 atkvæða mun, en
alls voru sex milljón atkvæði talin í fylk-
inu. Þannig fékk Bush fleiri kjörmenn en
Gore, en reyndar færri atkvæði í heildina á
landsvísu. Rúmlega hálf milljón Banda-
ríkjamanna kaus Gore frekar en Bush.
Strax í byrjun ferilsins var því byrjað að
tala um nýjan forseta sem pabbastrák, sem
hefði „stolið“ kosningunum og rifjað upp
að þessi dómari eða hinn í Hæstarétti BNA
hefði verið skipaður af föður Bush og
vinum hans, en George Bush eldri var for-
seti á árunum 1989 til 1993 og varaforseti á
átta ár á undan.
Fyrra kjörtímabilið
En almenningur og demókratar í Banda-
ríkjunum veltu Bush ekki upp úr þessu,
heldur horfðu fram á veginn. Fyrra kjör-
tímabilið var stórslysalaust og Bush var
ekki óvinsæll. Hann var helst gagnrýndur
fyrir að vera illa máli farinn en kannski var
það styrkleiki; hann þótti alþýðlegur, þótt
hann væri kominn af einni mestu valdafjöl-
skyldu í Bandaríkjunum.
Búist var við að Bush myndi reyna að
vera átakalítill forseti, þar sem hann var
kosinn með minnihluta atkvæða og með
aðstoð dómara. En svo vildi til að Repúblik-
anaflokkurinn stjórnaði báðum deildum
þingsins. Því gat Bush látið sem hann hefði
pólitískt umboð til að stýra eins og hann
væri vinsæll forseti sem hefði verið valinn
með miklum meirihluta atkvæða.
Eitt fyrsta verk forsetans var að lækka
skatta fyrir um 1,3 trilljónir dollara. Lækk-
unin kom hinum tekjuhæstu best. Hann
gerði trúarbrögð, íhaldssama og evangel-
íska kristni, að meginþema bæði í innan-
lands- og utanríkisstefnu sinni. Bush lýsti
yfir að hann leitaði ekki ráða hjá föður
sínum, heldur hjá alföðurnum á himnum.
World Trade Center
Þegar Tvíburaturnarnir voru felldir þóttu
fyrstu viðbrögð forsetans ekki til fyrir-
myndar. Hann var þá að lesa sögu fyrir
skólabörn og hvarf svo í nokkra tíma og var
sagður á flótta. Þegar hann sneri til baka
hafði hann í farteskinu áætlun sem er köll-
uð stríðið gegn hryðjuverkum, einnig kallað
„langa stríðið“ því erfitt er að sjá að því
ljúki nokkurn tíma. Alræmdur þáttur þessa
stríðs eru föðurlandsvinarlögin, eða Patriot
Act, sem gáfu alríkisyfirvöldum meðal ann-
ars mun víðtækari heimildir til að njósna
um almenna borgara. Nú mátti hlera alla
síma og skoða tölvupóst.
Stríðsforsetinn
Eftir 11. september nutu Bandaríkin sam-
úðar flestra valdhafa í heimi. Jafnvel Íran-
ar buðu fram aðstoð sína. Bush og varafor-
setinn Dick Cheney, sem áður var
varnarmálaráðherra Bush eldri, og yfir-
maður olíuþjónustufyrirtækisins Halliburt-
on, ákváðu hins vegar að standa að mestu
einir að hefndaraðgerðum sínum. Þeir réð-
ust inn í Afganistan með Bretum í október
2001, enda hefðu talibanar skýlt Osama bin
Laden, sem er talinn hafa skipulagt árásirn-
ar þann 11. september.
Í miðju kafi í Afganistan, í október 2003,
réðst forsetinn svo inn í Írak. Innrásin
þangað var réttlætt með lygum um hættu
þá sem stafaði af meintri vopnaeign Sadd-
ams Hussein, nema forseti Bandaríkjanna
hafi einfaldlega gert herfileg mistök. Í það
minnsta fundust aldrei hin frægu gereyð-
ingarvopn utan einu sinni á forsíðu Morg-
unblaðsins.
Milljónir manna um allan heim mót-
mæltu þessu stríði, og ólöglegri innrásinni.
Íslendingar, það er forsætis- og utanríkis-
ráðherra, studdu innrásina, en nýr utanrík-
isráðherra, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
hefur síðan „harmað“ Íraksstríðið og kall-
að stuðninginn verstu mistök þáverandi
ráðherra, Halldórs Ásgrímssonar.
Hinn 1. maí 2003 lýsti Bush því yfir að
allar umfangsmiklar hernaðaraðgerðir
væru að baki í Írak og að þeir Bretar hefðu
haft betur. Fimm árum síðar hefur hvorki
verið haft uppi á bin Laden né vopnum
Saddams. Óvíst er hvenær og hvernig her-
lið hinna viljugu mun yfirgefa landið.
Víst er að bandarískir hergagnafram-
leiðendur og einkaherir, fyrirtæki sem
studdu Bush fjárhagslega í kosningabar-
áttum, hafa aldrei haft það jafn gott og síð-
ustu ár.
Ísrael og Palestína
Þegar Bush var endurkjörinn í nóvember
2004 sagðist hann hafa fengið umboð þjóð-
arinnar til að halda stefnu sinni í Írak til
streitu. Hann hefur oft reynt að sýna sig
sem boðbera frelsis og lýðræðis í heiminum
og nú upp á síðkastið verið áhugasamur um
frið í Mið-Austurlöndum. Hann ákvað hins
vegar, með forseta Ísraels, Ehud Olmert, að
sniðganga lýðræðislega kjörna þjóðstjórn í
Palestínu, enda höfðu Hamas-samtökin
gripið til vopna og hryðjuverka gegn her-
námi Ísraelsmanna. Blaðið Vanity Fair
hefur síðan upplýst að Bush og Condoleezza
Rice utanríkisráðherra, með liðsinni
Olmerts, hafi fengið Fatah-samtökin til að
sprengja þjóðstjórnina. Þessu lauk með
blóðugu borgarastríði í Palestínu í júní 2007.
Eftir það voru Hamas-liðar einráðir á Gaza-
svæðinu og traustari í sessi en nokkru sinni
fyrr.
Seinna kjörtímabilið
Bush naut mikilla vinsælda eftir árásirnar
á Tvíburaturnana, en fljótlega á seinna
kjörtímabilinu fór að halla undan fæti.
Skoðanakannanir endurspegluðu margvís-
leg hneykslismál, svo sem fangabúðirnar í
Guantánamo, pyntingar CIA og ómann-
eskjulega meðferð á föngum í Abu Graib-
fangelsinu, ásamt tilvist ýmissa leynifang-
elsa. Þetta komst þó ekki í hálfkvisti við
fellibylinn Katrínu, sem barst að ströndum
landsins í ágúst 2005.
Þegar náttúruhamfarirnar lögðu New
Orleans í eyði neitaði forsetinn að snúa úr
sumarfríi sínu og virtist síðan ekki ætla að
skipta sér mikið af hamfarasvæðinu. Þessi
viðbrögð sannfærðu stóran hluta almenn-
ings um að forsetinn væri vanhæfur. Þús-
undir misstu heimili sín og eyðileggingin
sýndi fram á að í Bandaríkjunum væri ekki
endilega hægt að reikna með neyðarþjón-
ustu ríkisins.
Forsetinn, sem hafði lengi predikað gegn
of miklum ríkisafskiptum, taldi ekki að þau
ættu við í þessu tilfelli. Fólk átti að koma
sér sjálft í burtu undan flóðunum, í eigin
einkabíl, og finna sér sitt eigið hótelher-
bergi.
Einkafyrirtæki áttu svo að leiða björgun-
arstarfið í hagnaðarskyni, ekki stofnanir
ríkissins. Þetta var kallað að einkavæða
þjóðarneyðina, almannaheill.
Óeirðir brutust út á svæðunum og lög-
regluþjónar hættu að halda uppi lögum og
reglu; þeir sáust fylla kerrur sínar í yfir-
gefnum stórmörkuðum eins og aðrir.
Stór hluti fólksins sem varð fyrir barðinu
á fellibylnum var af lágstétt blökkumanna.
Þetta var notað til að skýra áhugaleysi for-
setans; hann væri bara rasisti. Nærri tvö
þúsund létust.
Endalokin
Forsetatíð George Bush yngri lýkur með
mestu efnahagskreppu okkar tíma og hann
skilur eftir sig ógrynni erlendra skulda.
Hans verður minnst ekki bara fyrir stríð-
in, andstöðu við fóstureyðingar og við vís-
indalegar rannsóknir á stofnfrumum en
áhuga á dauðarefsingum. Hann barðist
gegn því að dregið yrði úr loftmengun í
heiminum og málaði heiminn svart/hvítan
fyrir þjóð sinni; þeir sem eru með okkur í
liði og þeir sem eru hinir illu. Hann var í
ýmsum skoðanakönnunum talinn hættuleg-
asti maður heims.
Nánast hvert sem hann fór í opinberar
heimsóknir tóku fjöldamótmæli á móti
honum, nú síðast þegar hann fór í kveðjuför
sína til Íraks. Þá fleygði blaðamaður nokkur
skó sínum að honum. Flestir virðast anda
léttar, yfir því að þessi óvinsæli forseti
hætti brátt. Hann hefur verið púaður niður
af heiminum og af eigin þjóð.
Í kosningabaráttunni síðustu reyndu
frambjóðendurnir Obama og McCain sem
mest þeir máttu að stinga upp á öðrum leið-
um en Bush hafði gert. Hvorugur vildi láta
sjá sig nálægt honum. Bandaríkjamenn
völdu síðan þann frambjóðanda sem var
ólíkari Bush.
Heimildir
Guardian.co.uk, Wikipedia.org, Vanityfair.
com, Ríkisútvarpið og fleiri.
Forsetinn sem var púaður niður
George Walker Bush er 43. forseti Bandaríkjanna og víkur fyrir Barack Hussein Obama hinn 20. janúar. Klemens Ólafur Þrastar-
son fer yfir forsetatíð þessa umdeilda manns, sem hefur svo sannarlega tryggt sér sess á spjöldum sögunnar.
OLÍUBRUNNUR ALELDA Í ÍRAK Bush skilur eftir sig
sviðna jörð í Írak en farið er að tala um stríðið þar
sem enn meiri hrakfarir en Víetnamstríði.
BUSH BANDARÍKJAFORSETI DANSAR MEÐ DIXÍBANDI Á FUNDI BANDARÍSKA VIÐSKIPTARÁÐSINS Í APRÍL George W. Bush er ófeiminn við að bregða á leik eins og
sjá má á fjölda ljósmynda sem hafa verið teknar af honum við ýmis tækifæri. FRÉTTABLAÐIÐ/NORDICPHOTOS
NOKKUR ÁHUGAVERÐ UMMÆLI FORSETANS
■ „Ég hef horfið frá kennisetningum frjáls
markaðs, til að bjarga frjálsu markaðskerfi.“
– 16. des.
■ „Ég hef verið í Biblíunni á hverjum degi
síðan ég hef verið forsetinn.“ – 12. nóv.
„Hann var frábær faðir fyrir stjórnmál, frábær
faðir á meðan á stjórnmálum stóð og frábær
faðir eftir stjórnmál.“ – Um föður sinn, 12. nóv.
■ „Í gær minntistu á... litla hæfileika mína
þegar kemur að dansi. En samt sem áður, ég
vil að þú vitir að ég dansaði af gleði. Og engin
spurning að Líbería hefur átt við afar mikla
erfiðleika að stríða.“ – Við forseta Líberíu, 22.
okt.
■ „Mig langar að deila með ykkur áhugaverðri
áætlun út af tveimur ástæðum. Eitt: hún er
áhugaverð. Tvö: kona mín fann upp á henni,
eða hefur í raun og veru haft afskipti af henni;
hún fann ekki upp á henni. En henni varð
hugsað til hennar fyrir þessa ræðu.“ – 21. okt.
■ „Þessi þiðnun... tók langan tíma til að þiðna,
það mun taka langan tíma að afþiðna.“ – Um
lánsfjárþurrðina, 20. okt.
■ „Allir sem taka þátt í ólöglegum fjármagns-
flutningum verða gómaðir og ofsóttir.“ – 19.
sept.
■ „Í fyrsta lagi sé ég ekki að Bandaríkin eigi
við vandamál að stríða.“ – 10. ágúst.
■ Árið 2000 þótti Bush sérlega óheppinn
þegar hann sagði: „Sjaldan er spurt: Er börnin
okkar lærandi?“ Sama ár hélt hann því fram
að hann hefði verið „óvanmetinn“ og að hann
væri þess fullviss að fiskar og mannverur gætu
lifað í sátt og samlyndi.
Heimild: http://politicalhumor.about.com/
library/blbushisms.htm