Tíminn - 07.07.1982, Blaðsíða 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. Ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Tímans:
lllugi Jökulsson. Ðlaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur
Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir.lngólfur
Hannesson (iþróttir), Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristín
Leifsdóttir, Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttir. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir:
Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300.
Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð í lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 120.00.
Setning: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Stefnubreyting
í utanríkismálum
■ Rúmum mánuði eftir að Rússar beittu skriðdrek-
um gegn kröfugöngumönnum í Austur-Berlín, eða 1.
ágúst 1953, voru undirritaðir í Moskvu viðskiptasamn-
ingar milli íslands og Sovétríkjanna.
I tilefni af þessu flutti Bjarni Benediktsson,
þáverandi utanríkisráðherra ræðu í útvarpinu daginn
eftir og sagði m.a.:
„Þetta eru mikil tíðindi og góð, því að engin þjóð
er jafnháð utanríkisverzlun um afkomu sína og við
íslendingar. Með samningum þeim, sem nú hafa
náðst, hefir verið seldur 1/3 freðfiskframleiðslu
landsins á þessu ári og svipaður hluti af væntanlegri
framleiðslu næsta árs. Einnig hefir selzt 1/3 hluti af
áætluðu saltsíldarmagni Norður- og Austurlands í
sumar, og að minnsta kosti helmingur af væntanlegu
saltsíldarmagni Suð-Vesturlands í sumar og haust og
verulegt magn af freðsíld þaðan. í staðinn fyrir þessar
afurðir fáum við nauðsynjavörur, svo sem brennsluolí-
ur, benzín, kornvörur, sement og járnvörur. Mega
þetta teljast hagstæð skipti.
Með samningum þessum fæst ekki aðeins aukinn
útflutningur heldur einnig sú trygging, sem er í því að
selja framleiðslu okkar til sem flestra landa. Það hefur
ætíð verið skoðun mín, sem ég hefi marglýst og
stöðugt fylgt í framkvæmd, að fyrir land, sem hefur
jafn einhæfa framleiðslu og ísland sé nauðsynlegt að
tryggja markaði sem víðast, svo að það verði engum
einum aðilja um of háð í viðskiptum.“
Hér var mörkuð glögglega sú stefna, sem
Islendingar hafa fylgt síðan og fólgin er í því að blanda
ekki saman viðskiptum og stjórnmálum og vinna að
því á þeim grundvelli, að íslenzkum afurðum væri
aflað markaða sem víðast.
Illu heilli hafa síðustu árin komizt til áhrifa innan
Sjálfstæðisflokksins öfl, sem af pólitískri þröngsýni
vilja hverfa frá þessari stefnu, hafna að mestu eða
öllu viðskiptum við Austur-Evrópu og einbinda
viðskipti okkar við Bandaríkin og Vestur-Evrópu.
Vegur þessara afla innan Sjálfstæðisflokksins virðist
hafa aukizt við stjórnarskiptin, sem nýlega urðu í
Bandaríkjunum.
Þetta hefur sézt greinilega í Morgunblaðinu
undanfarna daga í skrifum blaðsins um hinn nýja
samning við Sovétríkin sem í grundvallaratriðum
byggist á fyrri viðskiptum við Sovétríkin.
Halldór Ásgrímsson vék nýlega í viðtali við
Tímann, að áhrifum sem þessi ároður Morgunblaðsins
hefði haft á viðskiptamál landsins.Halldór Ásgríms-
son sagði:
„Það gerðist fyrir nokkrum árum, þegar olíuverð
hækkaði hvað mest, að upp ruku aðilar hér á landi og
töldu olíuviðskipti okkar við Sovétríkin vera mjög
óhagstæð og kröfðust þess, að fram færi athugun á
því, hvort við ættum ekki að beina þessum viðskiptum
okkar eitthvað annað. Það var gert vegna þrýstings
frá sjálfstæðismönnum. Mér er hins vegar kunnugt
um, að olíuverð er hér nokkru hærra í dag en það
væri, ef við hefðum haldið áfram þeim olíuviðskipt-
um, sem við höfðum, á sama grundvelli. Olíufélögin
hér gerðu samninga við aðra aðila og útkoman varð
sú, að hagsmunir landsins biðu nokkurn hnekki.
Það verða sjálfstæðismenn að hafa í huga, þegar
þeir eru að blanda saman viðskiptahagsmunum
Islands og Sovétríkjanna við almenna heimspólitík,
að þeir gæti sín á að skaða ekki hagsmuni landsins í
einhverri áróðursherferð.“ Þ.Þ.
borgarmál
MIÐVIKUDAGUR 7. JÚLÍ 1982.
Könnun Borgarskipulags á
verslunarháttum við sex stór-
markaði á Reykjavíkursvæðinu:
Hlutur
Hagkaupa er
langstærstur
— með nærri helmingi fleiri
viðskiptavini á könnunartím-
anum en Glæsibær, sem er
næstur í röðinni
■ Hlutur Hagkaupa er lang stærstur
með nærri helmingi fleiri viðskiptavini á
könnunartimanum en Glæsibær, sem er
næstur í röðinni, samkvæmt könnun
Borgarskipulags á verslunarháttum við
sex stórmarkaði á Reykjavíkursvæðinu,
en niðurstöður hennar hafa nýlega verið
birtar. Könnunin fór fram við eftirfar-
andi stórmarkaði: Austurver, Glæsibæ,
Hagkaup, J.L. húsið, stórmarkað
KRON í Kópavogi, og Vörumarkaðinn.
Könnunin fór fram í september á sl.
ári, þ.e. miðvikudaginn 16. sept. milli
kl. 15 og 18, föstudaginn 18. september
milli kl. 15 og 19, og laugardaginn 19.
september milli kl. 10 og 12. Fram-
kvæmd könnunarinnar var á þann veg,
að 2-3 háskólanemar stóðu utan við
aðalinngang hvers verslunarstaðar og
fengu viðskiptavini er út gengu til að
svara spurningalistum. Á sama tima
taldi einhver úr spyrlahópnum fjölda
þeirra er gengu inn um aðalinngánginn,
bæði börn og fullorðna. Fjöldi þeirra er
svöruðu spurningarlistanum á miðviku-
daginn var 490 og 557 á föstudaginn, þ.e.
að meðaltali 82 og 93 viðskiptavinir í
hverri stórverslun hvorn daginn. Hlut-
fall þátttakenda i könnuninni var um
11% viðskiptavina á könnunartíma á
miðvikudag og 7% á föstudag.
Fjöldi viðskiptavina
Samkvæmt niðurstöðum könnunar-
innar hafa rúmlega 20 þús. manns
gengið inn um aðalinngang allra sex
stórverslananna alla þrjá dagana á
könnunartímanum. Á þessum níu
klukkustundum gengu að meðaltali 380
manns inn i hverja stórverslun á hverri
klukkustund. Rétt er að taka skýrt fram
að þessar tölur eiga við alla einstaklinga,
böm og fullorðna og er þvi eiginleg tala
viðskiptavina lægri.
Á einni viku gætu því gróft áætlað
60-100 þús. manns heimsótt þessar sex
stórverslanir á verslunartíma, þ.e. flestir
íbúar höfuðborgarsvæðisins miðað við
fjölda, en margir versla aldrei í þessum
verslunum og aðrir oftar en einu sinni i
hverri viku.
Eins og fyrr segir er hlutur Hagkaupa
lang stærstur með nærri helmingi fleiri
viðskiptavini á könnunartimanum en
Glæsibær, sem er næstur i röðinni.
Austurver og í minna mæli Glæsibær og
JL-húsið virðast byggja viðskipti sín að
stórum hluta á daglegri verslun hverfis-
búa því aukning viðskiptavina föstudag
og laugardag (stór helgarinnkaup) er
ekki jafn mikil og hjá flestum hinna
stórverslananna.
Fjöldi viðskiptavina eykst eftir þvi
sem nær dregur lokunartima. Þannig
komu um 160 viðskiptavinir á hverjum
stundarfjórðungi til Hagkaupa milli kl.
15-16 á föstudaginn, en um 300 milli kl.
18 og 19.
Hve oft verslað?
Rúmur helmingur aðspurðra taldi sig
versla i viðkomandi stórverslun einu
sinni i viku eða oftar, en þriðjungur
aðeins tilfallandi einu sinni í mánuði eða
sjaldnar. Nokkuð fleiri þeirra sem
spurðir voru á föstudegi en miðvikudegi
töldu sig versla einu sinni í viku í
viðkomandi verslun (helgarinnkaup).
Hagkaup og Stórmarkaður KRON hafa
lang hæst hlutfali þeirra sem versla einu
sinni í viku eða hálfsmánaðarlega, en
tiltölulega fáa viðskiptavini sem versla
tvisvar eða oftar í viku. í samræmi
svo við spurningu um hlut matvöruinn-
kaupa er Austurver með hátt hlutfall
þeirra sem versla tvisvar eða oftar i viku
og Glæsibær og Vörumarkaðurinn með
hæst hlutfall viðskiptavina er koma
sjaldan í verslunina (tilfallandi).
Ferðamáti við innkaup
Um 80% þátttakenda kom akandi á
einkabíl til verslunarinnar báða dagana,
áberandi fleiri á föstudegi en miðviku-
degi. Næst stærsti hópurinn kom
gangandi, 14% að meðaltali báða
dagana, mun fleiri á miðvikudaginn.
Hverfatengdu stórverslanirnar, Austur-
ver, Glæsibær, og Vörumarkaðurinn
höfðu hátt hlutfall gangandi viðskipta-
vina, sérstaklega á miðvikudeginum.
Um 4% þátttakenda báða dagana komu
hjólandi til innkaupanna og aðeins 3%
með strætisvagni. Notkun leigubíla við
innkaupin var mjög lítil (innan við 1%
þátttakenda) enda var veður gott báða
könnunardagana.
Um 63% þátttakenda verslaði beint
frá heimili báða dagana og var lítill
munur milli könnunardaganna, hvað
það varðar. Hagkaup er með hæst
hlutfall þeirra sem versla beint frá
heimili, þótt ótrúlegt megi virðast, mun
hærra hlutfall en hverfatengdu mið-
stöðvarnar Austurver og Glæsibær, sem
hafa næst hæsta hlutfall þeirra er versla
beint frá heimili.
Samkvæmt þessu eru stórinnkaup eins
og i Hagkaupum, gerð akandi frá
heimili, og einnig er augljóst að allar
þessar stórverslanir njóta tilfallandi
viðskipta þeirra, sem versla frá vinnu-
stað. JL-húsið, Vörumarkaðurinn og
Stórmarkaður KRON hafa nokkuð
hærra hlutfall þeirra sem versla frá
vinnustað en hinar miðstöðvamar, enda
allar staðsettar í eða við stór athafna-
hverfi.
Markaðssvið stórverslana
Nærþjónusta er stór þáttur í verslun-
arviðskiptum i Austurveri, er sjá má af
því að þriðjungur af úrtakinu báða
dagana kom frá innan við 500 metra
fjarlægð frá versluninni, miðað við 18%,
sem er meðaltal allra stórverslananna.
Tiltölulega fáir sem búa í Norðurbænum
og í úthverfum Árbæ og Breiðholti
versla i Austurveri, miðað við önnur
hverfi. Einnig em viðskiptavinir frá
grannsveitarfélögunum tiltölulega fáir,
13% af úrtaki, nema helst frá Kópavogi.
Þeir sem versla frá vinnustað, koma
flestir úr gamla bænum á leið til heimilis
austar í borginni. Einnig verslar tiltölu-
lega margt af starfsfólki Borgarspítalans
í Austurveri.
Mun stærri hiuti viðskiptavina Glæsi-
bæjar á föstudeginum kemur úr fjarlæg-
um hverfum en á miðvikudeginum, þ.e.
Glæsibær er meiri helgarinnkaupa versl-
unarstaður en Austurver. Stór hluti
viðskiptavina kemur úr norðurbænum,
þ.e. Langholts-, Voga- og Heimahverf-
um, innan 500 metra fjarlægðar,
sérstaklega á þetta við um úrtakið á
miðvikudeginum. Glæsibær er ekki meir
■ Austurver: Nær-
þjónusta er stór þátt-
ur í verslunarviðskipt-
um þessa stórmarkað-
ar, er sjá má af því að
þriðjungur af úrtak-
inu báða dagana kom
frá innan við 500
metra fjarlægð frá
versluninni.
■ Glæsibær: er
meiri helgarinnkaupa-
verslunarstaður en
Austurver.
■ Hagkaup: er hinn
dæmigerði stórmark-
aður með mjög vítt
markaðssvið, og því
tiltölulega fáa við-
skiptavini frá næstu
íbúðarhverfum
■ JL-húsið: stærsti
hluti viðskiptavinanna
koma úr Vesturbæn-
um og Gamlabænum,
og ótrúlega margir
sem búa í Arbæjar- og
Breiðholtshverfum
versla þar.
■ Stórmarkaður
KRON: stærsti hluti
viðskiptavina kemur
frá austur- og mið-
hluta Kópavogs og úr
Breiðholtshverfum.
■ Vörumarkaður-
inn: hefur tiltölulega
jafna dreifingu við-
skiptavina og marga
úr fjarlægum hverf-
um.