Tíminn - 29.08.1982, Qupperneq 6

6___________
fólk T listum
SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982
■ Sigurður Pálsson sendir nú frá sér
þriðju ljóðabók sína....
■ ...en Ijóðabók Guðrúnar Svövu
Svavarsdóttur er hin fyrsta frá hennar
hendi.
■ Ingólfur Margeirsson skrífar um
sérstæðar persónur sem orðið hafa á
vegi hans erlendis...
■ ... en Flosi Ólafsson heldur sér við
Kvosina í Reykjavík.
■ Elisabeth Taylor höfðaði mál til að
reyna að stöðva útgáfu þeirrar ævisögu
hennar sem Iðunn gefur nú út.
Risinn í íslenskri útgáfustarfsemi:
IBUNN HEÐ A ANN-
AÐ HUNDRAÐ BÆKUR
■ Iðunn, risinn í íslenskum útgáfu-
bransa, verður með á annað hundruð
bókatitla í ár, og er það svipað og á
síðasta ári. Kennir þar að sjálfsögðu
margra grasa eins og fyrri daginn, en
eftirfarandi upptalning er byggð á
upplýsingum Jóhanns Páls Valdimars-
sonar hjá Iðunni og tekur hann fram að
aðeins sé stiklað á stóru, og aukinheldur
að enn sé óljóst hvort nokkrar bækur nái
útgáfu á þessu ári og er þcirra ekki getið.
Frumsamin skáldrit
Anton Helgi Jónsson sendir frá sér
sína fyrstu skáldsögu sem nefnist Vinur
vors og blóma, eins og við höfum þegar
sagt frá. Þetta er saga um ástir og örlög
og fjallar um nokkra mánuði í lífi ungs
manns í Reykjavík. Eftir Anton hafa
áður komið út tvær ljóðabækur sem
vakið hafa verðskuldaða athygli. Hann
vann einnig til fyrstu verðlauna í
smásagnasamkeppni Vikunnar.
Frá Auði llaralds kemur þriðja
hókin: Ævintýri fyrir rosknar von-
sviknar konur og eldrí menn eða Hlustið
þér á Mo/art? Fjallar hún um 37 ára
konu sem vaknar upp við það einn
morgun að maðurinn cr farinn í vinnuna
og börnin í skólann og hún getur
ráðstafað deginum fullkomlega eins og
hana langar til. Fyrri bækur Auðar hafa
komið út í mörgum útgáfum og selst í
stórum upplögum.
Njörður P. Njarðvík sendir frá sér
sögulega skáldsögu: Dauðamenn. Hún
er byggð á atburðum á sautjándu öld en
tveir feðgar. Jónas á Kirkjubóli í
Skutulsfirði, voru brenndir á báli fyrir
galdra vegna ásakana séra Jóns Magnús-
sonar þumlungs, en kunn er Píslarsaga
hans þar sem hann lýsir galdraofsóknum
feðganna á hendur sér.
Haliærisplanið er fyrsta bók ungs
höfundar, Páls Pálssonar. Hún segir frá
lífi unglinga í Reykjavík samtímans.
Það mun teljast til bókmennta-
viðburðar að ný Ijóðabók er væntanleg
frá hcndi Þorsteins frá Hamri. Nefnist
hún Spjótalög á spegil. Kveður hér við
nokkuð annan tón en í fyrri Ijóðabókum
höfundar, Ijóðin ef til vill persónulegri,
að sögn Jóhanns Páls.
Guðrún Svava Svavarsdóttir mynd-
listarmaður sendir frá sér sína fyrstu
Ijóðabók: Þegar þú ert ekki. Hún ku
segja, á hreinskilinn og einlægan hátt frá
sambandi sínu og Þorsteins frá Hamri.
Bókin er prýdd myndum eftir hana
sjálfa.
Eftir Sigurð Pálsson kemur út Ljóð
vega gerð. Þetta er þriðja ljóðabókin í
trílógíunni um Ijóðvegina. Hinar fyrri
voru: Ljóð vega salt og Ljóð vega menn.
Báðar hlutu þær góðar móttökur og lof
gagnrýnenda. Sigurður er jafnframt vel
kunnur fyrir leikrit sín og þýðingar.
Ennfremur kemur út Ljóðasafn
Hannesar Sigfússonar. Þetta er heildar-
útgáfa á Ijóðum Hanr.esar. Kjartan
Guðjónsson myndskreiytir bókina.
Þetta er fjórða bók í flokki IÐUNNAR
með Ijóðasöfnum meiriháttar samtíðar-
skálda. Áður eru komin út söfn eftir
Hannes Pétursson, Stefán Hörð Gríms-
son og Sigfús Daðason. Hannes er talinn
með fremstu skáldum sinnar kynslóðar
og var mjög áberandi í hópi atóm-
skáldanna svonefndu.
Það telst til tíðinda að væntanleg er
ný bók frá Svövu Jakobsdóttur sem
hefur að geyma nýjar áður óbirtar
smásögur, en Svava hefur vakið mikla
athygli fyrir ritstörf sín, ekki síst á sviði
smásagnagerðar. Bókin hefur ekki
hlotið nafn.
Eftir Birgi Engilberts koma út þrír
þættir sem væntanlega munu bera
titilinn Andvökuskýrslumar. Birgir sem
er lærður leikmyndateiknari, hefur m.a.
skrifað nokkur leikrit sem sýnd hafa
verið í sjónvarpi og á sviði.
Önnur rit frumsamin
Eftir Hannes Pétursson koma út
heimildaþættir sem ekki hafa enn hlotið
nafn. Meðal efnis má nefna þátt um
síðustu ævidaga Bólu-Hjálmars og
annan um móður hans. Hannes er löngu
kunnur sem einhver fremsti höfundur
þjóðarinnar og ekki að efa að unnendum
þjóðlegra fræða og góðrar frásagnar-
listar mun þykja fengurað þessari bók.
Ingólfur Margeirsson vakti mikla
athygli í fyrra þegar út komu endurminn-
ingar Guðmundu Elíasdóttur, Lífsjátn-
ing, sem hann skráði. Hún hefur nú
verið prentuð í þrem útgáfum og
tilnefnd til bókmenntaverðlauna Norð-
urlandaráðs. Ingólfur er nú á ferðinni
með nýja bók sem hann kallar Erlend
andlit og ber undirtitilinn Mynd af
mannfólki. Þetta eru frásögur af sér-
stæðum persónum sem orðið hafa á vegi
höfundar á ferðalögum erlendis.
Þeir settu svip á öldina cr titill á stóru
verki sem fjallar um helstu stjórnmála-
skörunga þjóðarinnar á þessari öld. í
henni er fjallað um sextán menn og eru
höfundar jafn margir. Sigurður A.
Magnússon ritstýrir verkinu, ritar for-
mála og skrifar jafnframt um Hannes
Hafstein.
Fjórða bindi af Mánasilfri, úrvali
endurminninga sem Gils Guðmundsson
hefur tekið saman, kemur út í ár. Gils
hefur tínt saman fjölbreytt efni eftir fólk
úr öllum stéttum, konur og karla frá
ýmsum tímum.
Eftir Einar Braga kemur út Hrakfalla-
bálkurinn -viðtöl við Plum kaupmann í
Ólafsvík.
Einn af síðustu verslunarstjórum
konungsverslunarinnar er söguhetja
þessarar bókar. Þegar verslun í landinu
var gefin frjáls árið 1786, bauðst honum
að kaupa vörur og verslunarhús í
Ólafsvík, þar sem hann var síðan
kaupmaður um árabil. Plum ritaði
bækur, sem enn eru til í handriti, meðal
annars verslunarsaga hans, sem Einar
Bragi reisir frásögn sína á.
Flosi Ólafsson mun vafalaust vekja
athygli með bók sinni: I kvosinni -
æskuminningar og bersöglismál. Bókin
er minningabrot og hugleiðingar um
lífið og tilveruna. Sögusviðið er kvosin
í Reykjavík. Hér eru m.a. barnæsku-
minningar úr miðbænum og vestan úr
bæ. „Þetta er hetjusaga manns" segir
Jóhann Páll „sem er að berjast við að
vera eins og hann er en ekki eins og hann
á að vera, og greinir m.a. frá því hvernig
Flosi breyttist úr bóhem í borgara.“
Óvenjulegar endurminningar koma
út eftir Róbert Maitsland og er þetta
hans fyrsta bók. Róbert er svokallað
ástandsbarn, fæddur á stríðsárunum,
móðir hans íslensk en faðir hans
bandarískur hermaður sem hvarf af
landi brott mánuði eftir að Róbert
fæddist 1943. Óhætt er að segja að hann
hafi ekki farið troðnar slóðir í lífinu.
Hann segir af hreinskilni frá lífi sínu og
uppvexti, kynnum sínum af öðru fólki,
búskap í Flóanum og brokkgengu lífi í
Reykjavík. Róbert er nú búsettur í
Kaupmannahöfn.
A leið til annarra manna nefnist sönn
frásögn um stúlku er fæddist mikið
fötluð og var úrskurðuð vangefin. Eftir
nær áratugsvistun á Kópavogshælinu
kemur í Ijós að í viðjum fatlaðs líkama
bjó þroskaður hugur. Var það fyrst og
fremst fyrir þrautseigju og þolinmæði
skrásetjara bókarinnar, Trausta Ólafs-
sonar kennara, að það uppgötvast að
stúlkan var alls ekki vangefin. Þetta mun
vera áhrifamikil og átakanleg frásögn en
borin upp af bjartsýni.
Brian Pilkington og Þórarinn Eldjárn
senda frá sér óvenjulega bók um
íslensku jólasveinana. Þetta er gaman-
söm lýsing á lífi þeirra í nútímanum.
Meðal efnis er viðtal við jólaköttinn,
meðmæli frá nokkrum atvinnuveit-
endum Gluggagægis, sjúkdómsgreining
frá sálfræðingi Hurðaskellis, auk þess
vísur og kvæði, endurminningaþættir,
lögregluskýrslur, sakaskrá o.m.fl. Þórar-
inn Eldjárn annast textahliðina en
myndirnar gerir Brian Pilkington.
Þýddar bækur, skáldsögur
og fleira
Frásögn um margboðað morð heitir
nýjastabókGabriel Garcia Marquezer
kemur út í haust, eins og þegar hefur
verið skýrt frá í Helgar-Tímanum. Bók
þessi kom fyrst út á frummálinu nú í ár
en Guðbergur Bergsson þýddi bókina úr
spænsku eins og fyrri bækur höfundarins
sem út hafa komið á íslensku. Þetta er
óvenjuleg morðsaga, rituð af þeirri
leikni semMarquez einum er lagið, enda
einn þekktasti núlifandi höfundur í
Suður-Ameríku. Bókin hefur hlotið
mikið lof og selst í meira en milljón
eintökum á spænsku og kemur nú út nær
samtímis í 32 löndum.
Önnur bók eftir suður-amerískan
höfund kemur út í haust: Hinn ósýnilegi
eftir Manuel Scorza en Iðunn hefur áður
gefið út eftir sama höfund Rancas-þorp
á heljarþröm. Þessi bók fjallar um
baráttu indíána í Perú fyrir tilveru sinni
og blóðbaðið sem því fylgir. Bókin
greinir frá sönnum atburðum. Manuel
Scorza er fæddur í Lima, höfuðborg
Perú. Hann er nú brottrækur úr
heimalandi sínu vegna andstöðu við
yfirvöld og býr í París. Hann hefur
skrifað fimm binda skáldsagnaröð um
þessa átakanlegu baráttu indíánanna við
yfirboðara sína. Hinn ósýnilegri er
annað bindið af þessum heimildaskáld-
sögum og hefur hlotið mikið lof um allan
heim. Hvert bindi er sjálfstætt en saman
mynda þau eina heild. Ingibjörg Har-
aldsdóttir þýddi bókina úr spænsku.
Lausnarorð er fyrsta bók Marie
Cardinal sem út kemur á íslensku. Hún
er fædd í Alsír en stundaði nám í París
og lagði síðan stund á háskólakennslu í
heimspeki. Á fertugsaldri tekur hún að
þjást af sálsýki og þar kemur að hún
gengst undir sálgreiningu sem m.a.
greinir frá í þessari bók. Hún segir frá
uppvcxti sínum í siðavöndu kaþólsku
umhverfi betri borgara og lýsir af
vægðarleysi samskiptum þeirra mæðgna
sem hafa gagnger áhrif á líf dótturinnar.
Bókin hefur verið þýdd á mörg
tungumál og vakið mikla athygli.
Snjólaug Sveinsdóttir þýddi.
Fyrsta bók bandarísku skáldkon-
unnar Anais Nin á íslensku kallast
Unaðsreitur og hefur að geyma þrettán
gleðisögur. „Hér er lýst kynnautn
kvenna og ýmsum tilbrigðum kynlífs-
reynslunnar af mikilli list og ’hispurs-
leysi“ að sögn útgáfunnar. Sögur Anais
Nin hafa verið þýddar á fjölda tungu-
mála og hvarvetna vakið athygli og
aðdáun, ekki síst Dagbækur hennar í
nokkrum bindum. Guðrún Bachmann
þýddi sögurnar.
Endurminningar frægra leikara eru
fyrirferðamiklar á erlendum bóka-
markaði. Fáar hafa þó vakið slíka
athygli sem ævisaga Elizabeth Taylor
sem væntanleg er á íslensku í haust.
Höfundurinn, Killy Kelley,fer óvægum
höndum um líf leikkonunnar, ástir
hennar og hjónabönd og greinir frá
ýmsum hliðum sem umheiminum voru
áður ókunnar. Hún segir frá kvikmynda-
ferli hennar, sjö hjónaböndum, ótelj-
andi ástarævintýrum, veikindum, sorg
og gleði. Elizabeth Taylor höfðaði mál
til þess að stöðva útgáfu bókarinnar en
án árangurs. Ingibjörg Jónsdóttir þýddi.
Á síðasta ári kom út hjá Iðunni
Ástarsaga aldarinnar eftir Mártu Tikk»
en. Hún fjallaði eins og kunnugt er um
hjónaband hennar og Henriks Tikkanen
og ekki síst um drykkjuskap eiginmanns-
ins. Henrik Tikkanen er kunnur höfund-
ur í Finnlandi og jafnframt þekktur
myndlistarmaður. Hann hefur ritað
endurminningar sínar í nokkrum bind-
um og kemur fyrsta bókin út á íslensku
í haust í þýðingu Olafs Jónssonar. Hún
ber titilinn Brenna og fjallar um
„hórdóm og drykkjuskap, ólán og
bráðan dauða, lýsir gæfulausri fjöl-
skyldu og baráttu hennar við ógæfuna.
Það er hún sem gefur lífinu gildi og
ógildir það um leið“ svo notuð séu orð
höfundar í upphafi bókarinnar.
Hrollvekjur er úrval þýddra hryllings-
sagna eftir nafntogaða höfunda. Alfreð
Flóki myndskreytir bókina.
Barna- og unglingabækur
Að venju gefur Iðunn út fjölmargar
bækur fyrir börn og unglinga. Hér skal
getið nokkurra.
Mesta athygli mun vafalaust rekja
Gilitrutt,þjóðsagan kunna, í mynd-
búningi Brians Pilkington sem vakti
athygli fyrir myndir sínar í Ástarsaga úr
fjöllunum eftir Guðrúnu Helgadóttur.
Hún kom út í fyrra og seldist í mjög
stóru upplagi og hefur nú komið út á
nokkrum erlendum tungumálum. Gili -
trutt er prýdd fjölda mynda, öllum í
litum, og er hin vandaðasta að allri gerð.
Frumsamdar bækur eftir Magneu frá
Kieifum, Kára Tryggvason og Ragn-
heiði Jónsdóttur koma einnig út.
Út koma tvö ævintýri H.C. Andersen
með litmyndum Ulf Löfgren, bók eftir
Svend Otto S., Oie Lund Kirkegaard og
margar fleiri. Meðal höfunda unglinga-
bóka má nefna Jan Terlouw, Bo
Carpelan, Anke de Vries, E.W. Hildick
og Erik Christian Haugaard.
Handbækur, námsbækur
og fleira
Bók um ljósmyndun kemur út: Taktu
betri myndir eftir Michael Langford.
Bókin er í stóru broti, prýdd geysilegum
fjölda litmynda og skýringarteikninga.
Hún er sniðin við hæfi byrjenda jafnt
sem lengra komna og er sögð vera
besta bók sinnar tegundar sem út hefur
komið um þetta efni. Hverju svarar
læknirinn? í þýðingu Guðsteins Þengils-
sonar er nýkomin út en upplagið á
þrotum. Ný útgáfa er væntanleg fyrir jól.
Ungbarnið — um þroska og umönnun
barna fyrstu tvö æviárin er handhægt
leiðbeiningarrit með myndum eftir
hjúkrunarfræðingana Maríu Heiðdal og
Önnu Ólafsdóttur.
Aðhlynning aldraðra eftir Solveigu Jó-
hannsdóttur er nýkomin út.
Bíllinn eftir Guðna Karlsson er komin
út í fjórðu útgáfu, mikið breytt og aukin.
Meðal nýrra námsbóka eru Dönsk
málfræði, Ritgerðabókin, Hreyfingar-
fræði, íþróttasálfræði og mikið cndur-
skoðuð útgáfa af Straumar og stefnur í
íslenskum bókmenntm frá 1550 eftir
Heimi Pálsson.