Tíminn - 29.08.1982, Qupperneq 9

SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982
9
Aumasta stjórnarandstadan
i stjornmalasögu Islands
Reynt að afstýra öðru
verra
Gengisfelling og frávik frá kjarasamn-
ingum, eru ekki neitt fagnaðarefni.
Samt geta slíkar ráðstafanir reynzt
óhjákvæmilegar til að afstýra öðru
verra og eru því til hagsbóta, ef miðað
er við það, sem ella myndi verða.
Bráðabirgðalögin, sem voru gefin út
laugardaginn 21. þ.m., falla undir
slíkar ráðstafanir. Öilum var orðið
ljóst, að ættu atvinnuvegirnir ekki að
stöðvast, var veruleg gengisfelling
óhjákvæmileg. Jafn nauðsynlegt var
að láta verðhækkunaráhrif hennar
ekki ná til kaupgjaldsvísitölunnar.
Ef það hefði verið gert, hefði
kaupgjaldsvísitalan hækkað um 16-
20% 1. desember næstkomandi. Hún
hefði svo tekið álíka stökk eftir þrjá
eða fjóra mánuði.
Þetta hefði orðið atvinnuvegunum
algerlega ofvaxið. Mörg fyrirtæki
hefðu stöðvast, framleiðslan dregizt
saman og í kjölfar þess fylgt mikið
atvinnuleysi og stórfelld kjaraskerð-
ing.
Með þeirri skerðingu verðbóta, sem
verður 1. desember samkvæmt bráða-
birgðalögunum, er reynt að koma í veg
fyrir þessar afleiðingar, sem hefðu haft
í för með sér margfalt meiri kjara-
skerðingu en þá, sem menn verða að
þola 1. desember.
Veltur á skilníngi
þjóðarínnar
Til eru þeir, sem telja þessa aðgerð 1.
desember, ekki nægjanlega. Samt
muni verðbólgan haldast alltof mikil
og afkoma atvinnuveganna reynast
ótrygg. Þetta er rétt.
Þess er hins vegar að gæta, að meiri
skerðing nú hefði reynst mörgum
ofvaxin og getað leitt til svo mikils
samdráttar í viðskiptum og fram-
kvæmdum, að hér hefði skapazt svipað
atvinnuleysi og í Bretlandi og Banda-
ríkjunum, þar sem leiftursóknarstefnu
er fylgt.
Enginn heldur því fram, að með
þessum ráðstöfunum, sem nú hafa
verið gerðar, sé fengin einhver
varanleg lausn. Því takmarki verður
seint náð. Hér hafa hins vegar verið
gerðar viðnámsráðstafanir, sem skapa
ráðrúm til að halda f horfinu um stund
og undirbúa frekari ráðstafanir síðar.
Út úr ógöngum verðbólgu og efnahags-
áfalla verður ekki komizt nema í
áföngum.
Rétt er svo að leggja áherzlu á, að
þvf aðeins munu bráðabirgðalögin
afstýra öðru verra, að þjóðin taki þeim
með skilningi og láti ekki blekkjast af
þeim áróðri stjórnarandstæðinga, að
hún hafi aðeins orðið fyrir óverulegum
áföllum.
Dæmalaus ósvífni
Af hálfu stjómarandstæðinga í
Sjálfstæðisflokknum og Alþýðu-
flokknum hefur að undanfömu verið
haldið uppi áróðri, sem gengur öllu
lengra í ósannindum en áður em dæmi
um í hérlendri stjómmálabaráttu.
Blekkingar þessar fjalla um það, að
efnahagsvandinn, sem nú er fengizt
við, stafi ekki nema að örlitlu leyti af
ytri ástæðum eða aflabresti, heldur sé
hann fyrst og fremst afleiðing stjórnar-
stefnunnar.
Með þessum ósvífna áróðri á að
draga athygli almennings frá eftir-
greindum staðreyndum:
í fyrsta lagi að mikil efnahagskreppa
ríkir nú hvarvetna í heiminum. í
■ Geir Hallgrímsson
flestum löndum hefur hún leitt til
stórfellds atvinnuleysis og meiri háttar
kjaraskerðingar. Þessi alþjóðlega
kreppa þrengir nú að íslenzkum
atvinnuvegum á þann hátt, að markað-
ir hafa dregizt saman og verðlag á
útflutningsvöram lækkað.
í öðra lagi hefur orðið stórfelldur
aflabrestur. Loðnuveiðamar hafa
alveg stöðvazt og þorskafli orðið miklu
minni en áður.
Það er fyrst og fremst þetta tvennt,
sem veldur því, að efnahagsvandinn er
miklu meiri en ella.
Um síðustu áramót bentu þjóðhags-
horfur til þess, að vænta mætti
svipaðra þjóðartekna á árinu 1982 og
á síðasta ári, ef framleiðsla og
útflutningsverðlag héldist Iíkt og þá.
Síðan um áramótin hefur margt
snúizt á verri veg. Nú benda þjóðhags-
spár til þess, að þjóðartekjumar rýrni
um allt að 7% á árinu.
Nær ekkert af því, sem veldur
þessari rýrnun þjóðartekna, verður
rakið til stefnu eða aðgerða ríkisstjórn-
arinnar. Þar er nær eingöngu um
óviðráðanlegar orsakir að ræða.
Þetta sýnir bezt, hve ósannur og
ósvífinn þessi áróður stjórnarandstæð-
inga er.
Sfldarbresturínn 1967
Það er ekki úr vegi í framhaldi af
þessu að rifja það upp, að núverandi
stjómarandstæðingar hafa farið með
völd, þegar svipaðan vanda bar að
höndum, og hvemig þeir bragðust þá
við.
í greinargerð um efnahagsmál, sem
borizt hefur frá Verzlunarráði íslands,
segir á þessa leið:
„Vandamálumí sjávarútvegi, ásamt’
aflabresti, sölutregðu og verðfalli á
mörgum fiskafurðum má líkja við
síldarbrestinn árið 1967.“
Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins, sem kallaði sig
viðreisnarstjórn, fór með völd á
þessum tíma. Það skorti ekki að hún
reyndi að glíma við vandann og grípa
til róttækra aðgerða. En hverjar urðu
afleiðingamar?
í fyrsta lagi leiddu þær til svo mikils
atvinnuleysis á áranum 1968 og 1969
að íslendingar settu heimsmet í
atvinnuleysi á þessum áram samkvæmt
alþjóðlegum skýrslum.
í öðra lagi leiddu þær til svo mikillar
rýrnunar á lífskjöram, að verkalýðs-
samtökin urðu að heyja löng verkföll.
Á þessum áram töpuðust hér hlutfalls-
lega fleiri vinnudagar vegna verkfalla
en í nokkra öðru landi á þessum
tveimur áram, einnig samkvæmt al-
þjóðlegum skýrslum.
Þetta ættu núverandi stjórnarand-
stæðingar að rifja upp áður en þeir
gera lítið úr þeim vanda, sem nú er
glímt við.
Máttur blekkinganna
Jafnhliða þeim málflutningi, að
efnahagserfiðleikarnir stafi ekki nema
að örlitlu leyti af óvæntum áföllum,
kappkosta stjómarandstæðingar þann
áróður, að núverandi ríkisstjórn hafi
mistekizt allt. Þeir reyna að innræta
þetta fylgismönnum sínum og fá þá til
að bergmáia það. Þannig var þessu
smeygt inn í ályktun, sem nýlega var
gerð á fundi samtaka Sjálfstæðisflokks-
ins á Vestfjörðum, en þar segir á þessa
leið:
„Það hefur komið óhrekjandi í ljós
á síðustu misseram, að efnahagsstefna
ríkisstjórnarinnar hefur ekki í neinu
skilað þeim árangri sem að var stefnt.“
Slíkur áróður getur ekki stafað af
misskilningi eða fáfræði, því að
hverjum manni, sem eitthvað fýlgist
með stjómmálum, ætti að vera það vel
kunnugt, að meðal höfuðmarkmiða,
sem ríkisstjórnin stefndi að í upphafi
og stefnir að enn, er að tryggja næga
atvinnu og sem stöðugastan kaupmátt
launa.
Þetta hvort tveggja hefur tekizt í tíð
núverandi ríkisstjórnar á sama tíma og
■ Kjartan Jóhannsson
stórfellt atvinnuleysi hefur komið til
sögu í nær öllum öðram löndum og
kaupmáttur launa rýrnað. Þess vegna
hafa íslendingar búið við betri kjör en
flestar aðrar þjóðir á þessum tíma og
era a.m.k. margir hverjir betur undir
það búnir nú en ella að taka á sig
nokkrar byrðar vegna áfallanna, sem
þjóðarbúið hefur orðið fyrir á þessu
ári.
En það er ótrúlegt en satt, að takast
skuli að blekkja svo greinda og góða
menn, eins og margir Sjálfstæðis-
flokksmenn á Vestfjörðum era, að
þeir skuli taka sér í munn aðrar eins
fjarstæður og þær, að sú ríkisstjórn,
sem tryggt hefur næga atvinnu og
nokkum veginn stöðugan kaupmátt
launa, hafi ekki skilað í neinu þeim
árangri, sem stefnt var að.
Slíkur er máttur blekkinganna,
þegar þær era endurteknar nógu oft af
óbilgjömum áróðursmönnum.
Mannalæti
Þingflokkar Sjálfstæðisflokksins og
Alþýðuflokksins vora kvaddir saman
síðastl. mánudag t' tilefni af setningu
bráðabirgðalaganna.
Á fundi þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins var samþykkt að krefjast
þess, að Alþingi kæmi tafarlaust
saman. Þingflokkur Alþýðuflokksins
krafðist hins vegar þess, að ríkisstjórn-
in segði strax af sér, en tók ekki undir
þá kröfu Sjálfstæðisflokksins, að
Alþingi yrði kvatt saman þegar í stað.
Þessar kröfur umræddra þingflokka
sýna, að þeir reyna að bera sig
mannalega. En minna verður úr,
þegar málið er krafið tl mergjar.
Krafan um að Alþingi verði kvatt
saman rúmum mánuði fyrr en ákveðið
hefur verið, er ekki studd neinum
frambærilegum rökum. Einu rökin,
sem hægt væri að færa fýrir slíkri kröfu
væra þau, að nú þegar þyrfti að
afgreiða eitthvert brýnt málefni eða
ráðstafanir, sem ekki þyldu bið
þangað til í byrjun október, þegar þing
á að koma saman. Meirihluti þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins hefur ekki
neitt slíkt mál fram að færa.
Vegna bráðabirgðalaganna þarf
þingið ekki að koma saman, því að
höfuðatriði þeirra taka ekki gildi fyrr
en 1. desember. Alþingi sem kemur
saman 10. október, gefst nægur tími
til að fjalla um þau áður en til
framkvæmda kemur.
Krafan um að ríkisstjórnin segi af
sér er á álíka sandi byggð og krafan
um tafarlaust þinghald. Þessi krafa
væri því aðeins eðlileg, að fyrir lægi
möguleiki til myndunar nýrrar ríkis-
stjórnar, sem gæti tekið fastar á málum
en núverandi ríkisstjórn. Enginn
slíkur möguleiki virðist sjáanlegur og
engin rök era heldur færð fýrir því af
hálfu Alþýðuflokksins.
Marklaust bull
Bersýnilegt er af því, sem nú er
rakið, að umræddar kröfur þingflokks
Alþýðuflokksins og meirihluta þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins era ein-
göngu mannalæti, sem höfð era í
frammi til að draga athygli frá þeirri
staðreynd, að þessir stjómmálahópar
hafa engar tillögur fram að færa til
lausnar efnahagsvandanum. Þeir þykj-
ast hins vegar þurfa að bera eitthvað
fram til að blekkja almenning og leiða
athyglina frá ráðaleysi og getuleysi
þeirra sjálfra til að bregðast við
vandanum á raunhæfan hátt.
Menn skulu líka veita því athygli,
þegar leiðtogar umræddra stjórnmála-
hópa reyna að svara spurningum um,
hvað þeir vilji gera til að mæta
vandanum, sem fengizt er við. Svörin
era undantekningarlaust marklaust
bull, þar sem forðast er að minnast á
nokkrar beinar aðgerðir en rætt óljóst
um ýmsar breytingar, sem gætu verið
til bóta, en era margra ára verkefni og
leysa því ekki á neinn hátt þann vanda,
sem bregðast verður við tafarlaust.
Svona aum hefur stjórnarandstaða
ekki verið fyrr á íslandi.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri. skrifar