Tíminn - 29.08.1982, Page 26

Tíminn - 29.08.1982, Page 26
26 SUNNUDAGUR 29. ÁGÚST 1982 Hafi arfur John F. Kennedys legið þungt á Robert, þá liggur arfur beggja bræðranna eins og farg ofan á yngsta bróðurnum, Edward Kennedy. Hann er að ýmsu leyti líkur þeim, en að öðru leyti ótrúlega ólíkur. Það er enginn vafi á að Edward Kennedy er afskaplega hæfur öldungardeildarþingmaður, raun- ar þykir hann einhver sá starfsamasti og samviskusamasti á Bandaríkjaþingi. Ed- ward hefur líka fylgt í fótspor Roberts að því leyti að hann hefur barist fyrir réttindum og umbótum til handa mörgum þjáðum minnihlutahópum, fá- tæklingum og fleiri, en aðferðir hans eru gerólíkar. John og sérstaklega Robert voru eins konar uppreisnarmenn gegn „kerfinu“ en Edward Kennedy þrífst ágætlega innan þess. Raunar er ekki hægt að ímynda sér að hann gæti þrifist utan þess. Hann lætur sér hvunndaginn vel líka í stað þess að vera í ævintýraleit eins og John eða uppreisnarhug eins og Robert og hann er hinn eini þeirra sem hefur kunnað reglulega vel við sig í þingsölunum. Hann gekk til liðs við „kerfið“ og gárar ekki yfirborð nema að mjög takmörkuðu leyti. Hann geystist heldur ekki á toppinn eins og þeir gerðu eða reyndu að gera, hann vann sig smátt og smátt upp á við og fylgdi settum leikreglum. Og baráttumál hans eru líka önnur en bræðra hans, eða réttara sagt, hann berst öðruvísi. Nú er Kennedy síðasti „New Ðeal“ demókrat- inn á Bandaríkjaþingi en bræður hans höfðu jafnan hamast gegn New Deal stefnu Franklins Roosewelts sem hafði í för með sér stóraukið skrifræði og pappírsflóð, sem þeir vildu sneiða hjá. Ef hann héti Edward Smith væri sjálfsagt allt í himnalagi, en hann heitir bara ekki Edward Smith. Hann heitir Edward Kennedy og mun aldrei sleppa undan því, hvort sem hann vill eða ekki. Kennedy er á flestan hátt giska venjulegur maður, penn og kurteis, greindur vel og duglegur. Það eru líka til mörg dæmi um það úr ræðu hans og riti að helst vildi hann bara vera hver annar venjulegur maður og láta líta á sig sem slíkan. En úr því hann er Kennedy verður hann jafnframt að reyna að skara fram úr, vegna þess að svoleiðis eiga’ Kennedyar að vera. Þeir eiga að vera fremstir í öllu sem þeir taka sér fyrir hendur. Kennedy-ljóminn lætur ekki að sér hæða og nú þegar henn er tekinn að fölna er allri skuldinni skellt á Edward, sem ætlast var til að stæði við þær vonir sem bræður hans vöktu. Pöpullinn vill sinn aðal, það er satt og rétt, en Edward Kennedy er enginn aristókrat. Samt er hann fangi þessarar lífseigu ímyndar, og getur ekki Iosnað undan henni. Rétt eins og heppnin virtist stundum elta John Kennedy þá virðist óheppnin elta Edward. Hann er hrakfallabálkur. í háskóla var hann gripinn við að svindla á prófi, hann hefur verið tekinn fyrir ölvun við akstur og of hraðan akstur hann lét góma sig í furðulegum blekkingarvef eftir slysið við Chappaqui- dick- Hvað þar gerðist vita menn auðvitað ekki nákvæmlega en það sem mestu máli skiptir er að eitthvað gerðist, stúlkan drukknaði, og í stað þess að fara og tilkynna slysið hljóp Kennedy í felur og kallaði út fjölmennt lið aðstoðar- manna og ráðgjafa til að hjálpa honum að hylma yfir. Það lýsti auðvitað veikum karakter en einnig Kennedy sem á að njóta sérréttinda af því einu að vera Kennedy. Allir þessir aðstoðarmenn og ráðgjafar sem allir Kennedy-bræðumir hafa haft í kringum sig eru reyndar sér fyrirbæri út af fyrir sig. Þeir eru sumir hverjir kallaðir „heiðurs-Kennedyar“ og þykir, eða þótti að minnsta kosti, upphefð að þeirri nafnbót. Margir mikils metnir Bandarfkjamenn hafa látið sig hafa það að vera eins og tryggir hundar í bandi Kennedy-fjölskyldunnar. Hér verður ekki rætt utn Chappaquid- dick-slysið, nóg hefur verið rætt og ritað um þann atburð. En einbeitum okkur þess í stað að þeirri stund þegar Kennedy ákvað loks að láta verða af því að bjóða sig fram til forseta, sem sé árið 1980. Jimmy Carter hafði verið við völd í fjögur ár og Jimmy Carter var fjarskalega vondur forseti. Allir gerðu ráð fyrir því að hann myndi tapa fyrir næstum hvaöa repúblikana sem væri og því vildu demókratar helst ekki að hann yrði þeirra frambjóðandi. Kennedy var beittur miklum þrýstingi og loks lét hann undan og bauð sig fram gegn Carter. Hann tapaði sem kunnugt er. Annars vegar kom Khomeini, æjatolla í íran, forsetanum til hjálpar með töku sendi- ráðsins í Teheran sem þjappaði þjóðinni saman að baki forsetanum, og hins vegar þótti Kennedy standa sig hraksmánar- lega illa í kosningabaráttunni. Það var reyndar eins og hann færi út í þessa baráttu með hálfum huga; annaðhvort að hann langaði ekki nægilega til að leggja sig allan fram, eða þá að hann gerði hreint og beint ráð fyrir því að fyrir hann, sem Kennedy, væri nóg að lýsa yfir framboði sínu, þá kæmi hitt sjálfkrafa. En Edward þurfti líka að heyja baráttu sína í skugga bræðra sinna. Þeir höfðu verið snillingar í kosningabaráttu og til dæmis veist létt að afla sér stuðnings blaðamanna og ritstjóra, sem náftur- lega er mjög mikilvægt. Blaðamenn voru farnir að átta sig á því að John og Robert höfðu notað þá miskunnarlaust, og þeim sveið það svo sárt að þeir voru ákveðnir í að láta söguna ekki endurtaka sig í þriðja sinn. Veslings Teddy þurfti því að glíma við pressu sem fyrirfram var honum andstæð fremur en hitt, og þaö var ný reynsla fyrir Kennedy. Hann kunni ekki að bregðast við þessum nýju aðstæðum. Á sama hátt gerðu allir ráð fyrir að hann væri snilldarræðumaður, fullur af eldmóði og hugsjónum, en flestar ræður Kennedys voru heldur tilþrifalitlar og fluttar næstum stamandi röddu. Það kom mörgum á óvart vegna þess að Kennedy hefur oft sýnt að þegar hann vill getur hann flutt skörulegri ræður en nokkur annar pólitíkus í Bandaríkjunum. í þessari kosningabaráttu var hann klaufa- legur og svolítið ídjótískur á stundum, alls ólíkur bræðrum sínum. Hann hafði smátt og smátt unnið sér það álit að vera besti stjómmálamaðurinn í fjölskyld- unni, en árið 1980 eyðilagði hann það álit algerlega, í bili að minnsta kosti. Daginn eftir að hafa tapað baráttunni við Carter flutti hann hins vegar þrumuræðu sem vakti gífurlegan fögnuð á flokksþingi demókrata. Líklegt má telja að honum hafi beinlínis létt við tapið, dálítla stund gat hann gleymt bræðmm sínum og verið hann sjálfur, öldungadeildarþingmaðurinn, sem hann er innst inni - fremur en forseti. Edward Kennedy er samviskusamur frjálslyndur stjómmálamaður en hann er ekki, eins og Robert, róttæklingur (einhvers konar) að eðli og upplagi. Hann getur verið hugrakkur þegar hann velur sér markmið að berjast fyrir (og hann hefur oft tekið mjög óvinsæl mál upp á sína arma) en hann fylgir gamalgrónum forskriftum í sjálfri bar- áttunni. Og það er einhvern veginn ekki „stæll“ Kennedyanna, svo það er einhver tvískinnungur í fari hans. Bræður hans em honum bæði fordæmi og víti til vamaðar, henn hefur ekki getað gert upp við sig hvort heldur er. Þetta virðist Iiggja nokkuð ljóst fyrir. Edward Kennedy er upp á sitt besta þegar hann er ekki að heyja kosningar- baráttu, en hið þveröfuga má segja um bræður hans. Hann stendur sig best þegar hann sýnir og sannar hvað það er sem hefúr gert honum kleift að komast af og vera enn á ferli eftir öll þessi ár. Þegar frægðin, frægð ættamafnsins, bræðra hans og hans eigin, beinir honum "nauðugum eða viljugum inn í baráttu fyrir forsetaembættinu þá er eins og hann stirðni upp. Þess á milli slappar hann af. Það er ekki uppgjöf, segir Garry Willis. Hann hefur enn hlutverki að gegna en það er vafasamt hvort hann á nokkra raunvemlega möguleika á að vera forseti lengur. Nú í haust þarf hann meira að segja að berjast harðri baráttu fyrir áframhaldandi vem sinni á Banda- rtkjaþingi en hægri sinnar hafa svarið þess dýran eið að reyna að losna við hann, fella hann í kosningunum. Reyndar er óvíst hvernig þeirri baráttu lyktar en sennilega mun hann berjast harðar fyrir þingsæti sínu en forseta- embættinu árið 1980. Hann hefur nú gengið fram fyrir skjöldu í baráttunni fyrir svokallaðri „frystingu" kjarnorku- vopna en Kennedy hefur barist fyrir takmörkunum á vígbúnaðarkapphlaup- inu í fimmtán ár eða meira. í öldungardeildinni er hann heilsteyptur þó utan hennar eigi hann erfitt með að ákveða í hvorn fótinn skuli stíga. Staða hans innan Kennedy-fjölskyld- unnar er einnig mótuð af tvískinnungi. Annars vegar er hann ennþá „strákur- inn“, yngsti bróðirinn i familíunni, en hins vegar er hann nú höfuð fjölskyld- unnar, eldri en bræður hans þegar þeir vom myrtir, og ber ábyrgð á að allt gangi sinn vanagang í Kennedy-landi. Ólíkt John og Robert þolir Edward áfengi sæmilega, sem aftur l*tðir til þess að hann hefur verið staðinn að því að misnota það. Hann hefur heldur ekki sama lag á því og John að fela kvennafarið, sem hann virðist stundum lfta á næstum eins og hverja aðra skyldu sem Kennedy verður að gegna vegna þess að hann er Kennedy. Það er erfitt að vera amerískur prins. Það er verst að þetta slekti allt skyldi ekki hafa verið uppi á Englandi fyrir svo sem eins og fimm sex hundmð ámm. Um það leyti var þar uppi maður sem bjó til tragidíur úr fólki og ef einhverjir bera í sér tragidíuna nútildags em það Kennedyamir. ‘Oskabörn þjóðar- innar.Bandaríska þjóðin gleypti við þeim en nú, þegar farið er að slá í gömlu ímyndina, er eins og hún skammist sín fyrir það. Engir eru nú fordæmdir jafn harkalega, levnt eða Ijóst, og Kennedy-bræðurnir, samt lifir draumur- inn enn. Nýjasta bók- in um þá bræður er eftir Garry nokkurn Wills, við tökum brot uppúrskrifum hans.

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.