Tíminn - 02.09.1982, Blaðsíða 9

„Ung hjón, sem fá íbúð í
verkamannabústöðum fá 80-
90% íbúðarinnar að láni til 42
ára, en ung hjón sem basla sjálf
við að byggja, fá um 17% af
byggingarkostnaði lánað til 26
ára. Hér er auðvitað um feiknar-
legan mun að ræða.“
júlímánaðar höfðu þó aðeins komið inn um 108 m. kr.
Byggingarsjóðimir hafa orðið að treysta á þetta fé. Vanhöld
þrengja eðlilega hag sjóðanna mjög.
Skylduspamaður er talinn munu skila 25 m. kr. í
Byggingarsjóð ríkisins á þessu ári. Nauðsynlegt er að kynna
ungu fólki þau góðu ávöxtunarkjör og skattfríðindi,
sem skylduspamaðinum fylgja.
í efnahagsaðgerðum ríkisstjómarinnar nú er ákveðið að
hluti hins hækkaða vörugjalds renni til Byggingarsjóðs
ríkisins, eða um 85 m. kr. Er það auðvitað mikil bót fyrir
sjóðinn. Jafnframt er í efnahagsáætluninni ákveðið að
ríkisstjórnin hefji viðræður við bankakerfið um útlán til
húsnæðismála.
Félagsmálaráðherra hefur sett á laggirnar starfshóp, sem
nú vinnur við úttekt á stöðu húsnæðismála og mun gera
tilllögur til úrbóta.
Athugunarefni
Fjölmargt kemur í hugann þegar fjallað er um húsnæðismál
en ekki em tök á að drepa á nema fáein atriði í stuttri
blaðagrein.
Getur það til dæmis gengið til lengdar að Byggingarsjóðirnir
taki lán hjá lífeyrissjóðunum og láni það fé út með 1% lægri
vöxtum en þeir verða sjálfir að borga og til lengri tíma en
þeir fá féð sjálfir?
Er það rétt að neita mönnum um húsnæðismálalán, ef þeir
eiga íbúð fyrir með tilliti til þess mikla skorts á leiguhúsnæði
sem nú ríkir?
Er eðlilegt að lánakjör Byggingarsjóðs ríkisins og
Byggingarsjóðs verkamanna séu svo gífurlega mismunandi?
Er ekki nauðsynlegt að stórhækka lán til þeirra sem byggja
eða kaupa í fyrsta sinn?
Er unnt að lækka byggingarkostnað með lækkun
aðflutningsgjalda, lækkun launaskatts og aðstöðugjalds?
Er unnt að auka sparnað í landinu, t.d. með
skattfríðindum? Aukinn sparnaður hefur margháttaða
þýðingu. Hann myndi draga úr ýmsri óþarfa eyðslu og þannig
draga úr halla á viðskiptum við útlönd. Jafnframt mundi hann
draga úr þörfinni fyrir erlendar lántökur.
Það er þess virði að velta því fyrir sér hvort t.d. ætti að
gefa Byggingarsjóði ríkisins heimild til að taka við sparifé og
ávaxta það. Innlagt fé gæti veitt rétt til hærra láns, en jafnframt
fylgdu sparnaðinum skattfríðindi. Reyndar er vísir að þessu
með skyldusparnaðinum og kjörin varðandi hann þarf að
kynna miklu betur.
Þannig mætti lengi telja, og um hverja þessara spurninga,
sem hér er varpað fram að framan, mætti rita langt mál.
Hvernig sem á málin er litið er ljóst, að í óefni getur stefnt
í húsnæðismálum okkar ef ekki er gripið í taumana í tíma.
■ Joseph Haydn (1732-1809).
verið hafði samnefnari fyrir klassíska
fyrirmynd. - Góðlátur Haydn pabbi,
þótt hann væri sköpuður klassískrar
symfóníu og strokkvartetts, hélt nú
eingöngu sínu gildi sem brautryðjandi
og fyrirrennari mikilsvirtra sona sinna,
Mozarts og Beethovens.
Menn virtu Haydn til hnjóðs, að hann
hefði verið skósveinn fursta og létu sér
þá yfirsjást, að ungum músíkant, sem
þolað hafði hungur og örbirgð, var að
því upphefð að vera fastráðinn hljóm-
sveitarstjóri í furstaþjónustu. Menn
mátu það ekki sem skyldi, hve til þess
þarf mikla iðjusemi, sjálfsögun og
kunnáttu að sinna margskonar verkefn-
um og skyldustörfum og ávinna jafn-
framt hirðinni og sjálfum sér mikla
frægð út um alla Evrópu, eins og Haydn
gerði. Mönnum láðist að veita því
athygli, hvernig Haydn í áranna rás
tókst að losa um þjónustuböndin og,
sakir mannlegs mikilleika síns, að varpa
af sér hvers kyns Gleipnisfjötrum
listrænna einstefnumiða.
Menn álösuðu Haydn fyrir að vera
kænn kaupsýslumaður, sem kynni að
gera tónverk sín að peningum, en
gleymdu þeirri staðreynd, að allt frá
árinu 1780 lögðu forleggjarar í Evrópu
ofurkapp á að hljóta útgáfurétt að
verkum hans. Þessar miklu vinsældir
ollu því, að urmull tónsmíða voru
prentaðar með fölsuðu nafni hans, svo
að enn í dag reynist mörgum sérfræðingi
torvelt að greina sauði frá höfrum.
Haydn er frumfaðir klassísks strok-
kvartetts. Þessi formgerð þróaðist í
höndum hans. Á þeirri þróunarbraut átti
Haydn marga kosta völ. Öllum mögu-
leikum varð hann að kynnast, velja
síðan og hafna.
í fyrsta lagi var í Vínarborg tíðkanlegt
svonefnt kvartett-devertimento, þar
sem margslunginn kontrapunktur vék
fyrir einfaldri og fagursveigðri laglínu. í
öðru lagi var til ítalskt quadro, sem að
áhöfn og kaflaskipti gat verið með ýmsu
móti. Og í þriðja lagi mátti ekki
sniðganga þá stefnu, sem kennd hefur
verið við „stomi-og-streitu“ (Sturm and
Drang); einna bezt var hún -kjalfest í
píanósónötum eftir Philipp Emanuel
Bach, sem talsverð áhrif hafði á Haydn.
Aðal þessarar stefnu var hugtækt
tónmál í stað hluttæks (subjektiv,
objektiv), sem í tónum túlkar persónu-
legar tilfinningar, sálarorku, ástríður og
stundum jafnvel innri vanstillingu. Öll
þessi geðhrif voru sveigð undir lögmál
stefjabundinnar vinnu. Þessa tækni
tematískrar úrvinnslu þáði Haydn þakk-
samlega úr höndum þessa sonar meist-
ara Bachs, fágaði hana og fullkomnaði.
Haydn tileinkaði sér þessa nýju
strauma, þó með vissum „afslætti."
Hann útilokaði alla ýkjuhneigð, að-
hylltist jafnvægi milli forms og innihalds,
gullinn meðalveg, klassískt samræmi
formeininga. Hann gerði sér far um að
vera alþýðlegur en ekki frumstæður,
einfaldur en ekki einfeldningslegur,
tjáningarríkur en ekki ákaflyndur,
hispurslaus en ekki frekjublandinn.
f strokkvartettum sínum og symfóní-
um tekst Haydn jafnan að leiða til lykta
samruna andstæðra krafta og vísa til
öndvegis samræmdri velhljóman. Þar
með vakir þó ekki fyrir honum nein
óraunsönn fegrun fyrirbæra, engin
blekking, ekkert skrum í þá veru, að
heimurinn sé heill og sannur og
mótsagnalaus; heldur vill hann færa
sönnur á það, að hlutverk. sérhvers
manns sé að stjórna sínu eigin sálarlífi
og leysa vandkvæði þess til eigin og
annarra heilla, að sérhver maður geti
skapað sér heim hamingjuríkrar sam-
stillingar, með því að sigrast á andstæð-
um öflum í eigin brjósti.
landfari
Vilmundur Gylfason
Friðjón Guðröðarson
Undarlegur
ertu?
Vilmundur
Þegar ég fyrir nokkrum dögum var
að koma vestan af Snæfellsnesi, barst
mér á heimleiðinni fregn af því, að
Vilmundur Gylfason hefði ráðist
harkalega með offorsi miklu að
Friðjóni Guðröðarsyni sýslumanni á
Höfn í Hornafirði. Þetta þótti mér
þá þegar leitt, og þó verra síðar, því
til beggja mannanna hefi ég taugar,
þótt af ólíkum toga séu.
Á sínum tíma þegar Vilmundur óð
hvað fjörugastan berserksgang gegn
„kerfiskörlum" og „möppudýrum“ -
og síður en svo að ástæðulausu - var
mér tíðum hugsað til þess, að vissi
þó a.m.k. af einum, sem sannarlcga
félli ekki að óhrjálegri lýsingu
Vilmundar á embættismannakerfi
dómsmálanna. Friðjóni Guðröðar -
syni, sýslumanni þeirra Austur-Skaft
fellinga. Ég hafði um alllangan tíma
kynnst þeim manni svo vel, að ég
vissi að fullkomnari andstæða við
andskota Vilmundar yrði vart
fundin.
Eftir að hafa svo sjálfur lesið
hrottafengna og gífuryrta árásargrein
Vilmundar á Friðjón, fannst mér
þessi uppákoma hatröm, og skil
hvorki upp né niður í þankagangiog
ósvífni þingmannsins og dómsmála-
ráðhcrrans fyrrverandi. Orð hans um
framkomu sýslumanns í tilteknu
máli, ná ekki nokkurri átt og eru
upp- og útblástur einn, greinarhöf.
til vansæmdar, enda stríða þau gegn
þegar framkomnum opinberum
viðurkenningarorðum til Friðjóns af
einmitt sama umrædda tilefni, sbr.
„Þakkir og stuðning" við hann frá
pstjóm Blaðamannafélags lslands,
frá 26.þ.m. Fjölmiólaviðtölin í
Skaftafelli vöktu athygli almcnnings
vegna blátt áfram, hreinskilinna og
manneskjulegra tilsvara sýslumanns.
Hér kvað sem sagt við nýjan tón.
Þcir, sem þekkja Friðjón Guð-
röðarson, vita best hversu órafjarri
öllum sannleika dylgjur og getgátur
Vilmundar í garð hans eru. Friðjón
myndi aldrei vilja gera öðrum rangt
til að særa, hvorki innlenda menn
né erlenda. Sá maður hefur hjartað
á réttum stað og næga góðvild,
dómgreind og vitsmundi til þess að
hlýða rödd þess.
Friðjón er ósvikinn mannvinur.
Það er því mála sannast, hvernig
sem á er litið ef Vilmundi skánar ekki
æðiskastið - að háttvirtir alþingis-
menn - hafi öðrum og þarfari
hnöppum að hneppa, er þing kemur
loksins saman, en að athuga
möguleika á því að losa þjóðina við
stjórnarformann Sýslumannafélags
lslands. Og er Vilmundur minn þess
umkominn að kasta fyrsta stein-
inum? Baldvin Þ.Kristjánsson
Þarf að
auglýsa
á ensku?
■ Mjólkurframleiðendur í Noregi
langar að vonum til þess að mjólk sé
drukkin í landi þeirra. Nú í sumar er
reynt að gera mjólkurdrykki vinsæla
meðal unglinga.
Hitt vekur athygli og má vera
umhugsunarefni nær og fjær, að í
þessu unglingastríði grípa mjólkur-
búin norsku til enskunnar. Þau
auglýsa „milk drink“ og vígorð
þeirra er: „Milk is a better drink.“
Mjólkin er bragðbætt á ýmsan
hátt, kakómjólk, berjamjólk o.s.frv.
Öll rök virðast mæla með því að
mjólkurdrykkirnir geti keppt við
gosdrykki og annað það sem selt er
til svölunar. Það eru auglýsingamar
sem miklu hafa ráðið um smekk og
neyslu unglinganna. Nú ætla Norð-
menn að mæta kóka kóla auglýsing-
um og öðm slíku í sjónvarpinu
jafnfætis á enskri tungu.
Það verður fróðlegt að frétta um
árangurinn.