Tíminn - 06.02.1983, Síða 8

8
SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gislason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Siguriur Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrimsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadottir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriöason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skatti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasími 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 11.00, en 125.00 um helgar. Áskritt á mánuði kr. 150.00.
Setning: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Hvalveiöum hætt við
ísland frá árinn 1986
■ Meirihluti hefur samþykkt á Alþingi íslendinga, aö vísu
aðeins með eins atkvæðis mun, að hvalveiðum skuli hætt
hér við land frá og með árinu 1986. Þar með mun þessi um
það bil eitt hundrað ára atvinnugrein landsmanna leggjast
niður.
v Allir þingflokkarnir klofnuðu í afstöðu sinni til þessa
máls, enda ekki um flokksmál að ræða nema hjá
Alþýðubandalaginu, en af þeim sökum lét einn ráðherra
Aiþýðubandalagsins sig vanta við atkvæðagreiðsluna.
Mikið hefur verið rætt manna á meðal um þá skyndilegu
kúvendingu, sem kunnugir telja að orðið hafi á afstöðu
þingmanna til þessa máls á örfáum dögum, og þann
hræðsluáróður, sem af ýmsum erlendum aðilum var rekinn
gagnvart fslendingum. Sá áróður, sem var uppfullur af
hótunum, var ósæmilegur, en augljóst, að hann hefur ráðið
afstöðu margra þingmanna, enda játuðu sumir þeirra það
hreinskilnislega er þeir gerðu grein fyrir afstöð’ ánni í
þinginu.
Hversu mikið hefur verið að marka þennan appblásna
áróður má svo ráða af athyglisverðu viðtali, sem Tíminn
birti á föstudaginn við Guðjón B. Ólafsson, forstjóra
Iceland Seafood í Bandaríkjunum, en hann sagði m.a.:
„Ég held að ég geti fullyrt það, að enginn einasti maður
hér í Bandaríkjunum viti af þessari miklu öldu, sem gengið
hefur yfir Isiand undanfarna daga. Allur þessi hávaði er að
mínu viti alveg alíslenskur stormur í tebolla".
Vonandi verður þetta alþingismönnum til nokkurrar
umhugsunar. Kjörnir forustumenn þjóðarinnar verða
ávallt að sýna hugrekki þegar sótt er að íslenskum
hagsmunum með hótunum frá erlendum þrýstihópum.
Hins vegar þýðir lítið að ræða um það liðna í þessu efni.
Alþingi hefur tekið þá ákvörðun að hætta hér hvalveiðum,
og það verður ekki aftur tekið.
Það er því skylda alþingismanna, og þá auðvitað ekki
síst þeirra sem að ákvörðuninni stóðu, að láta kanna það
í fullri alvöru, með hvaða hætti megi bæta fyrir þessa
ákvörðun gagnvart þeim, sem verða fyrir beinum búsifjum
af hennar völdum; það er að segja íbúunum í nágrenni
hvalstöðvarinnar í Hvalfirði og þeirra manna, sem atvinnu
hafa haft af hvalveiðum. Það er ástæðulaust að líta framhjá
því að þegar þessi atvinnugrein er lögð niður með þessum
hætti missa nokkur hundruð manns fasta og ábatasama
sumaratvinnu. Þá eru að sjálfsögðu umtalsverð mannvirki í
Hvalstöðinni, sem ótækt er að láta ónýtt eftir að
hvalveiðunum lýkur. Auðvitað verður að kanna, hvaða
atvinnustarfsemi gæti þar tekið við. Það verður vafalaust
gert, hver svo sem niðurstaðan af þeim athugunum verður.
Og úr því sem komið er skiptir það mestu máli að þeir
landsmenn, sem mest hafa verið háðir hvalveiðunum, verði
ekki fyrir búsifjum vegna þessarar ákvörðunar Alþingis.
Hvað dvelur tillögur um
nýtt viðmiðunarkerfi?
Með samkomulagi því, sem gert var í ríkisstjórninni í
ágúst síðastliðnum og gerð var grein fyrir í sérstakri
yfirlýsingu, sagði m.a., að ríkisstjórnin hafði „ákveðið að
standa að“ endurskoðun á núgildandi vísitölukerfi. í
samþykkt ríkisstjórnarinnar var þetta mjög afdráttarlaust,
eða sem hér segir:
„Að undangengnum frekari viðræðum við aðila vinnu-
markaðarins verði tekið upp nýtt viðmiðunarkerfi fyrir
laun, með hliðsjón af hugmyndum viðræðunefndarumivís-
itölumál, þannig að verðbætur á laun verði greiddar
samkvæmt nýju viðmiðunarkerfi eftir 1. desember 1982.“
Langt er síðan vísitölunefndin skilaði áliti sínu, en enn
bólar ekki á tillögum ríkisstjórnarinnar í þessu efni.
Það eru fáir dagar til stefnu ef nýja viðmiðunarkerfið á
að gilda við næstu vísitöluútreikninga. Það er því
nauðsynlegt að tillögur ríkisstjórnarinnar sjái dagsins ljós
sem allra fyrst. -ESJ.
skuggsjá
Nýjar bækur á bandarískum
bókamarkaði næstu mánuðina
s
I BANDARÍKJUNUM ER VORIÐ EKKI SÍÐUR
BÓKAFLÓÐSTÍMIEN SÍÐUSTU MÁNUÐIRNIR FYRIR
JÓL. Bókaforlögin sendu út bókalista um þær bækur, sem
koma á markaðinn næstu mánuðina, í upphafi ársins, og að
venju kennir þar margra grasa. Bandarísk bókmenntatímarit
hafa að undanförnu gert nokkra grein fyrir ýmsum þeim nýju
bókum, sem gefnar verða út þar vestra á næstunni, og skal
hér minnst á sumar þeirra.
Fyrst cru það æfisögurnar, en margar slíkar eru væntanlegar
og sumar lofa góðu. Nokkrar þeirrar eru tengdar merkisafmæl-
um þeirra, sem um er fjallað. Þannig eru til dæmis hundrað
ár liðin frá því að smávaxinn en eftirminnilegur borgarstjóri
í New York fæddist. Það var Fiorello H. LaGuardia (sem
flugvöllur með sama nafni í New York er kenndur við), en
sumir telja hann besta borgarstjóra sem þessi heimsborg hafi
nokkru sinni átt. í tilefni afmælisins kemur út æfisaga
LaGuardia eftir Lawrence Elliott. Nefnist hún „Little
Flower" (Litla blóm).
Það eiga fleiri merkisafmæli. Alkunnugt er að hundrað ár
eru liðin á þessu ári frá því Richard Wagner, tónskáldið
þekkta, fæddist, og hefur margt verið áætlað af því tilefni
víða um lönd. Vestanhafs koma út þrjár bækur á
afmælisárinu: „Richard Wagner: His Life, His Work, His
Century" eftir Martin Gregor-Dellin, „Richard Wagner“ eftir
Derek Watson og svo bréfasafnið „Letters of Richard
Wagner“, sem John N. Burk hefur ritstýrt.
Afmæli af öðru tagi er tilefni tvcggja nýrra bóka. Það verða
sem sagt í sumar (19. júní) liðin þrjátíu ár síðan Ethel og
Julius Rosenberg voru tekin af lífi fyrir kjarnorkunjósnir í
þágu Sovétríkjanna. Um það efni fjallar Ronald Radosh og
Joyce Milton í „The Rosenberg File“, og Walter og Miriam
Shneir í endurskoðaðri útgáfu af bók sinni „Invitation to an
Inquest“, sem fyrst kom út árið 1965.
Og svo nokkrar æfisögur skálda og rithöfunda. Dashiell
Hammett, bandaríski leynilögreglusagnahöfundurinn, er
viðfangsefnið í tveimur nýjum bókum - annars vegar
„Hammctt: A Life at the Edge“ cftir William F.Nnlan, og
„Dashicll Ilainmctt: A Life“ eftir Diane Johnson. Síðarnefnda-
bókin er skrifuð í -samvinnu við lcikritaskáldið Lillian
Hcllman, sem bjó með Hammett á sínum tíma.
W.H. Auden, sem mörgurn er hérlendis að góðu kunnur,
færum sig tvær bækur: „Auden-A Carnival of Intellect" eftir
Edward Callan og „Auden: An American Friendship“ eftir
Charles H. Miller.
Og þá má nefna „Samuel Beckett1' eftir Charles Lyons, en það
er æfisaga þessa merka rithöfundar, sem reyndar er með nýja
bók á Bandaríkjamarkaði með vorinu: „Worstword Ho“
heitir hún.
Stjórnmálamenn fá sinn skerf af æfisögum. John Adams-
fjölskyldan, sem um langt árabil var ein sú áhrifamesta í
bandarískum stjórnmálum, er viðfangsefni Paul C. Nagels í
„Descent from Glory“. William Manchestcr, sem frægur varð
fyrir umdeilda æfisögu John F. Kennedys, skrifar um Winston
S. Churchill í „The Last Lion: Visions of Glory 1874-1932“.
Herbert Hoover, sem sumir telja með lélegustu forsetum
Bandaríkjanna, er tekinn til meðferðar í „The Engineer“,
sem er fyrsta bindið af mörgum eftir George H. Nash um æfi
Hoovers.
Roy Mcdvedev, sá þekkti sovéski andófsmaður og
sagnfræðingur, er höfundur æfisögunnar „Khrushchev“, sem
að sjálfsögðu fjallar um þennan að ýmsu leyti sérstæða
sovéska forsætisráðherra. Og tveir af látnum forystumönnum
Israelsríkis fá einnig um sig bækur. Annars vegar Ben Gurion
í „Prophet of Fire“ eftir Dan Kurzman, og hins vegar Golda
Meir í „Remembering Mama" eftir Menahen Meir, son
Goldu.
Það er svo sem af nógu að taka hvað æfisögur og
endurminningar varðar, en rétt er að ljúka þeirri upptalningu
með því að minnast á „Memory Babe" sem er gagnrýnin
æfisaga bíthöfundarins Jack Kerouac, „Road to Tara“ eftir
Anne Edwards, en það er æfisaga Margaret Mitchell, sem
samdi þá frægu skáldsögu „Á liverfanda hveli“, og „The
Roots of Treason" eftir E. Fuller Torrey, en þar er fjallað
um Ijóðskáldið Ezra Pound, sem snérist á sveif með ítölskum
fasistum, og ástæðurnar sem þar lágu að baki.
M ARGIR HÖFUNDAR VESTRA GETA NÁNAST
SJÁLFKRAFA GENGIÐ ÚT FRÁ ÞVÍ SEM VÍSU AÐ
NÝ BÓK FRÁ ÞEIRRA HENDI SELJIST í RISAUPP-
LÖGUM. Þetta eru metsöluhöfundarnir, sem flestir skrifa
þrillera og afþreyingarbókmenntir, en þó eru þar inn á milli
rithöfundar sem skrifa viðurkennd skáldverk af öðru sauðahúsi.
Margir þekktir rithöfundar, bæði af hinu léttara og
alvarlegra tagi, eiga nýjar bækur á bandaríska bókamarkað-
inum nú síðari hluta veturs og fram á vorið. Hér skulu nokkrir
þeirra nefndir samkvæmt upplýsingum hinna bandarísku
bhtða.
Norman Mailer, sá skemmtilegi höfundur, er með nýja
skáldsögu, sem stingur nokkuð í stúf við fyrri bækur hans.
Þessi nefnist „Ancient Evenings“ og gerist í Egyptalandi
1200-1100 fyrir Krist. Meðal fjölmargra sögupersóna er
athyglisverður kvennabúrsstjóri.
Doris Lessing heldur áfram Argos-frásögnum sínum. Sú
fimmta í röðinni nefnist „Conopus in Argos: Archives -
Documents Relationg to the Sentimental Agents in the
Volyen Ernpire". Gore Vidal fjallar um poppmenningu og
popppólitík í skáldsögunni „Duluth" (sú ætti víst erindi
hingað), og Iris Murdoch er með nýjabók: „The Philosopher’s
Pupil“. D.M. Thomas, sem sló í gegn fyrir fáeinum árum,
heldur áfram sérkennilegum frásögnum sínum „Ararat", sem
gerist jalnt á 19. öldinni í Rússlandi og í Manhattan nútímans.
Sloan Wilson fjallar enn um gráklædda manninn sinn í „The
Little Drummer Girl“, og Alistair MacLean segir frá afrekum
í síðari heimsstyrjöldinni í „Partisans". Annar góðkunningi
fslendinga á þrillerasviðinu, Hammond Innes, er með bökina
„The Black Tide“ og fjallar þar urn hefnd. Joseph Wambaugh
heldur áfram lögreglusögum sínum frá Los Angeles með „The
Delta Star“. Morris L. West fékk innblásur úr sjálfsæfisögu
sálfræðingsins Jung ogskrifaði „The World Is Made of Glass“.
Og Margarct Truman heldur áfram að segja frá morðum í
frægum byggingum í Washington: að þessu sinni er það
„Murdcr at the Smithsonian".
Það er alltaf nokkuð um það að erlendis skáldsagnahöfund-
ar séu gefnir út í Bandaríkjunum, þótt það sé yfirleitt talinn
erfiðasti markaðurinn fyrir útlenda höfunda að komast inná.
Nóbelsvcrðlaunahafinn Gabriel Garcia Marquez er þar að
sjálfsögðu efstur á blaði að þessu sinni með skáldsöguna um
morðið margboðaða, sem kom út hérlendis fyrir jólin.
Franska skáldkonan Francoise Sagan er með nýja skáldsögu,
scm reyndar cr þegar komin út vestra og hefur vakið verulega
athygli. „The Painted Lady“ heitir hún og þykir marka
nokkur tímamót á höfundaferli Sagan, sem hefur verið í
mikilli lægð síðustu árin.
Tvær bækur um bókmenntir munu vafalaust vekja athygli
ýmissa. Önnur þeirra er eftir pólska Nóbelsskáldið Czeslaw
Milosz og fjallar um pólskar bókmenntir. „Thc History of
Polish Literature". Hin er eftir Vladimir Nabokov og fjallar
um söguhetju Cervantesar; „Lectures on Don Quixote" heitir
hún og er byggð á fyrirlestrum Nabokovs, en hann var sem
kunnugt er háskólakennari í bókmenntum um árabil.
Vart er hægt að Ijúka þessu stutta yfirliti án þess að minnast
á eina bók um stjórnmál síðustu ára, sem væntanlega mun
vekja nokkurt umtal og deilur. Það er bók blaðamannsins
Seymour Hersh um Kissinger fyrrum utanríkisráðherra
Bandaríkjanna. Bókin heitir. „The Price of Power: Kissinger
in the Nixon White House“ og er gagnrýnin úttekt á störfum
Kissingers og er þar íjallað um þau á annan hátt en í
viðamikilli sjálfsæfisögu Kissingers.
Elías Snæland
Jónsson skrifar