Tíminn - 08.03.1983, Page 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skritstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiislustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrimsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 1S, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasimi f 8300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 15.00, en 18.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 180.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Tíminn í sókn
■ Fyrir helgina var svonefnd fjölmiðiakönnun birt, ef það er þá
rétta orðið yfir þá sérkennilegu aðferð sem notuð hefur verið við
að koma á framfæri upplýsingum á stangli úr þeirri könnun. Þegar
niðurstöður hennar, að svo miklu leyti sem þær liggja fyrir
opinberlega, eru bornar saman við síðustu könnun af sama tagi,
sem birt var árið 1981, kemur ýmislegt athyglisvert í ljós.
I fyrsta lagi er Ijóst, að þótt sameining Dagblaðsins og Vísis í
eitt blað hafi skilað tiltölulega góðum árangri, þá er hlutur
síðdegismarkaðarins í heildarblaðamarkaðinum mun minni en
áður var. í könnuninni árið 1981 kom t.d. í Ijós, að samtals
86.03% aðspurðra lásu annað hvort Dagblaðið eða Vísi. í þessari
könnun eru það rúm 64% sem lesa DV. Samkvæmt þessu lesa nú
mun færri síðdegisblað en áður var eða sem nemur um 22% þeirra
sem þátt taka í könnuninni. En þótt hluti síðdegisins í
markaðinum hafi þannig minnkað, þá er ljóst að DV hefur náð
góðri stöðu sem cina síðdegisblaðið. Það er sýnilega mikið keypt
sem annað blað á heimili, þar sem fram kemur að meira en
helmingur þeirra sem eru áskrifendur að DV eru líka áskrifendur
að Morgunblaðinu. Það er því að verulegu leyti sami hópur
landsmanna sem kaupir bæði blöðin.
Afmorgunblöðunum hefur lestur bæði Morgunblaðsins og
Tímans aukist en Þjóðviljinn, Alþýðublaðið og Helgarpósturinn
hafa tapað lesendum.
Samkvæmt könnuninni nú lesa 29.03% þeirra, sem þátt tóku,
Tímann, en sambærileg tala úrsíðustu könnun var27.87%.Tíminn
hefur því verið í sókn þctta tímabil, þótt sú hreyfing sé auðvitað
mun minni en þyrfti að vera. Þessi aukning kemur einnig fram í
lestri helgarútgáfu blaðanna, þar sem 32.28% lesa nú Tímann um
helgar en voru áður 30.18%. Hefur 7'íminn þar komist upp fyrir
Helgarpóstinn.
Tíminn er í sókn samkvæmt þessari könnun þrátt fyrir að hún
hafi verið gerð áður en áskrifendagetraun Tímans komst í fullan
gang, en hún hefur skilað á annað þúsund nýjum áskrifendum
síðustu mánuðina.
y Könnunin staðfestir einnig enn yfirburðastöðu Tímans í
dreifbýlinu, þar sem blaðið er enn sem fyrr lang mest lesna blaðið.
Þar lesa 53.11% Tímann, en aðeins 24.84% Morgunblaðið. Hin
styrka staða Tímans í dreifbýlinu gerir Tímann að sjálfsögðu
sjálfkjörið blað fyrir þá, sem vilja ná til íbúa dreifbýlisins og
þeirra, sem landbúnað stunda.
Þótt niðurstöður fjölmiðlakönnunarinnar sýni að Tíminn er í
sókn, er jafnframt ljóst að enn frekar þarl að styrkja og efla
blaðið, því þau fjármálaöfl, sem gefa út Morgunblaðið og DV,
ráða alltof miklu af blaðamarkaðinum. /V þv. þarf að verða
breyting á næstu árum, því annars er hætta á að fjármagnsöflin
verði allsráðandi um skoðanamyndun í landinu.
Kosid á móti
Kosningaúrslit bárust frá þremur þjóðlöndum um helgina. Þótt
aðstæður séu að mörgu leyti mjög ólíkar í þessum þremur löndum
- Vestur-Þýskalandi, Frakklandi og Ástralíu - þá einkenndi þó
eitt öðru l'remur öll úrslitin. Það var að kjósendur létu óánægju
sína með ástand efnahags- og atvinnumála bitna á þeim, sem farið
hafa með stjórnvöldin undanfarin ár - og skipti þar engu máli
hvort það voru hægri eða vinstri stjórnir.
I bæjar- og sveitastjórnarkosningunum í Frakklandi fengu
andstæðingar vinstri flokkanna, sem fara með stjórn landsins
undir forystu Mitterands, meirihluta. I Vestur-Þýskalandi fengu
Kristilegir demókratar og bandamenn þeirra hreinan meirihluta.
Jafnaðarmenn, sem farið hafa með stjórn landsins í nokkuð á
annan áratug, biðu mikinn ósigur. Og í Ástralíu var aðdáanda
Margareth Thatchers vikið úr valdastóli í miklumkosn-
ingasigri vinstrimanna.
Kjósendur hafa í öllum þcssum tilvikum látið óánægju sína með
þróun efnahags- og atvinnumálanna skýrt í Ijósi. Hvort þær
stjórnir, séni taka við í Ástralíu og Vestur-Þýskalandk gera svo
betur skal ósagt látið. Þegar aðeins er kosið á móti má oft búast
við því að kjósendur verði fyrir vonbrigðum. Þeir. sem yfirbjóða
í stjórnarandstöðu, eru yfirleitt ekki líklegir til að standa við
hástemmd loforö þegar taka þarf á málum af ábyrgð og festu. Það
mætti vera íslenskum kjósendum til umhugsunar- fyrjr kosningar.
-ESJ
ÞRIÐJUDAGUR 8. MARS 1983
skrifad og skrafad
Mikið skáld
■ „Mikið skáld er Símon“
voru andlátsorð göfug-
mennisins Guðmundar
Árnasonar, sem á sínum tíma
framdi performansa og happ-
eninga, og kallaði dúll af
lítillæri sínu. Símon var vinur
og meistari Guðmundar, og
einn mestur afkastamaður í
samanlagðri mennjngarsögu
íslendinga, orti tugi vísna á
degi hverjum á langri ævi.
Margir samtímamanna skálds-
ins þóttust hafa efni á að
kasta að honum steini og
kalla vísur hans og rímur
leirburð, og enn lifa menn á
meðal vor sem leggja það á
sig að taka krók til að hnýta
í Símon Dalaskáld.
Menn eru náttúrlega frjáls-
ir að því að hafa skoðun á
skáldskapargildi andlegra
afurða Símonar og kæta skap
sitt með því að rifja upp
skringisögur af heilsufari
hans þegar hann átti um sárt
að binda. En marga fótnetta
mey og uppburðarlítinn pilt
gladdi Símon með liprum
vísum sínum þar sem hann
dró fram allt hið besta í fari
hvers og eins og spáði bjartri
framtíð. Og þeir sem tóku
vel við skáldinu þáðu að
gistilaunum hjartahlý um-
mæli í bundnu máli, sem
hvergi geymdust nema í minni
þeirra sem viku góðu að
skáldmæltum umrenningi
með höfðingjafas. Fáir
þekktu Símon betur en
Guðmundur, vinur hans, og
efast enginn um að andláts-
orðin séu runnin undan
innstu hjartans rótum.
Málgagn sósíalisma hóf um
helgina að hefja upprifjun á
ævi og störfum Karls Marx,
en öld er líðin frá dauða
hans. Ekki dugði minna en
ummæli eins nánasta sam-
starfsmanns hugsuðarins, er
hann skýrði frá dauða hans, í
fyrirsögn: „Mestur heili Evr-
ópu er hættur að hugsa“. Úti
í hinum stóra heimi cru þessi
eftirmæli álíka fræg og and-
látsorð Guðmundar dúllara.
En sá er munur á að á meðal
sanntrúaðra eru ummæli
Engels um Marx kórrétt
guðspjall, en glott var að
síðustu kveðju dúllarans.
Lauslátir
lærisveinar
Vel má vera að mat Engels
hafa verið rétt þótt ávallt sé
erfitt að leggja mælikvarða á
gáfur manna. En dálítið er
undarlegt að þeir sem
hafa tekið Karl Marx upp á
sína arma sem frelsara mann-
kyns og telja sér trú um að
þeir hafi kenningar hans að
leiðarljósi skuli láta það líð-
ast að óhlutvandir menn lagi
þær í hendi sér eins og þeim
passar hverju sinni. Alþjóða-,
hyggja verkalýðsins og al-
ræði öreiganna eru enn fjar-
tægari markmið nú en hug-
tökin voru a dögum Marx.
En þetta er nokkuð sem
allir trúarbragðahöfundar
verða fyrir. Lærisveinarnir
túlka kenningar þeirra og
skoðanir eftir eigin höfði og
aðlaga þær eigin þörfum.
Eitthvað er til sem kallað er
marxlenínismi. Hann varð
ekki til fyrr en löngu eftir
dauða Leníns, og að sjálf-
sögðu ekki fyrr en Stalín var
allur, því þá þurfti að breyta
ásjónu kommúnismans til að
breiða yfir glæpaferil Stalíns.
Þar kom, að þeir sem eitt
sinn hældu sjálfum sér upp í
hástert fyrir að vera kom-
múnistar, urðu einn góðan
veðurdag að marxistum og
sumir að marx-leninistum.
Á valdatíma Stalís þótti það
bera vott um manngæsku og
menningarlega og vitsmuna-
lega yfirburði að vera kom-
múnisti. í hinum vestræna
heimi eru það ekki nema
sérvitringar í smáflokkum,
sem bera slíkt á borð. Nú eru
menn marxistar, firiðarsinnnar,
allaballar og frjálslyndir sér-
hagsmunastreðarar og vesal-
ings höfundur Auðmagnsins
liggur undir því að vera kennt
um allar þessar sundurleitu
skoðanir og þær heimfærðar
undir kenningar hans.
Leiðarljósið
Árin sem Marx gleymdist
var Jósef Stalín hafinn til
vegs og mikillar virðingar
meðal róttæklinga sem elska
mannkynið. Maðurinn sem
mat manngildið öllu ofar,
eins og honum var lýst af
einlægum aðdáanda.
Höfundur Reykjavíkur-
bréfs Mogga fer nokkrum
orðum um Stalírisdýrkun sl.
sunnudag og af kurteisi við
þjóðfrelsishetjurnar skal
ekki tíundað hér hvað æðstu
prestar þeirra höfðu um
manninn að segja þá, né
leiðari málgagnsins á útfarar-
degi öreigaforingjans, en get-
ið örfárra lýsinga á mann-
kostunum sem teknar eru úr
franska vikuritinu l’Express;
sem kommúnistar viðhöfðu
á meðan manngildishugsjón-
in stóð í hvað mestum blóma:
Ódauðlegur leiðbeinandi
mannkyns.
Ljós vort.
Stórhuga upphafsmaður
kommúnismans.
Hinn snjalli sporgöngu-
maður Marx, Engels og
Leníns.
Mesta ofurmenni allra
tíma
Jöfur í anda og verki.
Óviðjafnanlegur snillingur
marxískra vísinda.
Öflugasti heili vorra daga.
Uppspretta ljóss vors og
afls.
Besti vinur gyðinga.
Viska, heiður og samviska
vorra daga
Leiðarljósið.
Heilinn sem brýtur öll
vandamáF samtímans til
mergjar.
Hinn fágæti heili þar sem
safnast hefur öll byltingar-
reynslan sem öreigastéttin
hefur öðlast á hundrað
árum.
Sólin og sannleikurinn.
Regnbogi hins framsækna
mannkvns.
Von er að slíkir mannkost-
ir fái verðug eftirmæli.
En minningargreinin um
„mesta heila Evrópu“ er öllu
blendnari. í stuttu máli er
dregið fram það sem tína má
til honum til kosta og lasta.
Gáfur hans tíundaðar og síð-
an þær fréttir sagðar helstar
að hann hafi verið nautna-
sjúkur,drykkfelldurhórkarl.
Það er skammt öfganna á
milli. Mikið ósköp er geð-
felldara andvarp Guðmundar
dúllara um vin sinn, en há-
timbraðar yfirlýsingar og of-
lof þeirra sem aðhyllast sam-
eignarhagkerfi um sína pre-
láta. OÓ
starkadur skrifar
Ríkisstjórnin
og naudsyn
adgerda í
efnahags-
málum
■ ALÞINGI það, scm nú situr, fer að Ijúka störfum. Stefnt
er að þvi að afgreiðslu inála verði lokið á föstudaginn, en þá
cru rúmar sex vikur til kjördags.
Kkkert bcndir til þess að Alþingi muni taka á ncinum þætti
efnahagsmálanna þessa daga sem eftir eru til þingloka.
Alþýðuhandalagið og Sjállstæðisflokkurinn munu í samein-
ingu koma i veg fyrir að gerðar verði endurbætur á
vísitölukerfinu. Sumir leiða getum að því að það muni hafa í
för incð sér, að ný ríkisstjórn muni síðar á þessu ári taka á
vísitölumálinu mcð viðreisnarlaginu - þ.e. afnema vísitölu-
kerfið. Fari svo munu vafalaust ýmsir sjá, að betra hefði veriö
að fara að vilja meirihluta ríkisstjórnarinnar og breyta þessu
kerfi til betri vegar. En það er of seint að iðrast eftir dauðann.
Ljóst er að ríkisstjórnin mun ekki geta setiö aðgerðarlaus í
efnahags- og at vinnumáluin Iram til kjördags. I viðtali viö Olaf
Jóhanncsson. utanríkisráðhcrra, sein birtist í Tíinanum fyrir
rúmri viku, kom fram það álit hans, að ríkisstjornin yrði að
grípa til lágmarksaðgerða gegn veröbólgu og atvinnuleysi.
Gunnar Thoroddsen, forsætisraðherra, tók í saina streng
þegar liann svaraði spurningum á fundi með unguni framsókn-
árniönnuni í síðustu viku. Þar sagði hann m.a., samkvæmt
fréttafrásögn í Tímanum:,,Eg geri ráð fyrir því að ríkisstjórnin
silji fram yfir kosningar og það er mín skoðun, að ekki komi
til mála aö hún silji aðgerðarlaus. Auðvitað á að gera
efnahagsráðstafanir vegna þeirrar geigvænlegu þróunar, sem
orðið liefur í verðlagsmáluni nú upp á síökastið, sumanber
miklar launa- og fiskvcrðshækkanir“. -
Það er því Ijóslega vilji meðal framsóknarmanna og
sjálfstæðismanna í ríkisstjórn að taka á þessum málum til að
koma í veg fyrir atvinnuleysi og hemja veröbólguna eitthvað.
Forvitnilegt verður að vita hvernig alþýðubandalagsmenn
bregðast við, hvort þeir vilja sitja aðgerðarlausir þar til
atvinnuleysi hellist yfir eða vera með í því að taka á málum.
HINS vegar er svo auðvitað Ijóst, aö markvissar aðgerðir
sem duga til frambúðar verða ekki gerðar fyrr en eftir
kosningar, þegar nýr og starfhæfur meirihluti hefur myndast
á Alþingi. Strax að kosningum loknum hljóta forystumenn
stjórimiálaflokkanna að hefja viðræður um niyndun slíks
meirihluta, og nýrrar ríkisstjórnar, sem gæti tckið á málum.
Engu skal spáð um það hér, hvernig slíkar viðræður munu
fara, þótt margt bendi til þess að erfitt kunni að reynast að
mynda næstu ríkisstjórn. Það auðveldar auðvitað ekki þær
viðræður ef suniir af foringjum Sjállstæðisflokks og Alþýðu
bandalags verða vegna ósigra sinna í prófkjörum utan þings
og liugsa því um það eitt að láta kjósa sem fyrst aftur til að
komast á þing á nýjan leik.
Þaö hlýtur hins vegar að vera krala landsinanna að
þjóðarhagsmunir séu settir ofar pcrsónuhagsmunúm og
flokkshagsmimum, og að reynt verði til þrautar strax aö
loknum aprílkosningunum aö mynda nýja ríkisstjórn sem
getur tckið á efnahags- og atvinnumálum þjóðarinnar. Allt
annað væri ábyrgðarleysi.
Starkaður