Tíminn - 18.08.1983, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 18. ÁGÚST 1983
lltgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurósson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjori: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Eiias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv. Hermannsson, Guðmundur .
Magnússon, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni Kristjánsson,
Jón Olafsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (íþróttlr), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasími
18300. Kvöldsímar: 86387 og 86306.
Verð í lausasölu 18.00, en 20.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 230.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent hf.
Vilja launþegar
endurreisa þetta
vísitölukerfi?
■ Á vegum launþegasamtakanna hafa nýlega birzt tölur, sem
eiga að sýna að launþegar hafi tapað um 80% af eins mánaðar
launum síðan bráðabirgðalög ríkisstjórnarinnar um efnahagsað-
gerðir voru sett í maílok.
Samkvæmt þessari útkomu á maður með 10 þús. kr. mánaðar-
laun að hafa tapað kr. 8.040.00
Maður með 15. þús. kr. mánaðarlaun á að hafa tapað kr.
12.060.00
Maður með 20. þús. kr. mánaðarlaun á að hafa tapað kr.
16.080.00
Maður með 30. þús. kr. mánaðarlaun á að hafa tapað kr.
24.120.00
Maður með 4Ö. þús kr. mánaðarlaun á að hafa tapað kr. 32.
160.00
Maður með 50. þús kr. mánaðarlaun á að hafa tapað kr.
40.200.00
Hér skulu ekki gerðar neinar athugasemdir við það hvernig
þessar tölur eru fundnar út. Þær skulu ekki vera neitt vefengdar.
Hins vegar þykir rétt að vekja athygli á nokkrum staðreyndum,
sem þær gefa glöggt til kynna.
í fyrsta lagi er það Ijóst af þessum tölum, að bráðbirgðalög
ríkisstjórnarinnar leggja mestar bvrðar á þá, sem hafa mesta
getuna. Maðurinn, sem hefur 50 þús. kr. mánaðarlaun, tapar kr.
40.200.00, en maðurinn, sem hefur 10 þús. kr. mánaðarlaun kr.
8.040.00. Tap hins fyrrnefnda er fimm sinnum meira.
í öðru lagi sýna þessar tölur, hversu ranglátt það vísitölukerfi
er, sem hefur verið í gildi og launþegasamtökin hafa haldið í
dauðahaldi. Það hefur veitt hátekjumanninum fjórfalt og fimmfalt
hærri bætur en láglaunamanninum. Það er ekki óeðlilegt, þótt
spurt sé: Er það enn stefna launþegasamtakanna að berjast fyrir
þessu vitlausa og rangláta vísitölukerfi og jafnvel efna til verkfalla
til þess að fá það endurreist? Er það enn krafan eins og 1978 að
fá samningana í gildi?
í þriðja lagi sýna umræddartölur hvílík fölsun það er, þegar
Alþýðubandalagið og Alþýðuflokkurinn segjast bera hagsmuni
láglaunafólks fyrir brjósti, en báðir þessir flokkar hafa eftir megni
reynt að halda í umrætt vísitölukerfi.
I fjórða lagi skal því ekki trúað, að forráðamenn launþega geri
sér ekki ljóst, að þótt launþegar hefðu fengið fleiri krónur í kaup,
ef vísitölukerfið hefði haldizt óbreytt, hefði það ekki verið græddur
eyrir. Á tímum eins og þeim, sem nú eru, þegar framleiðslan
dregst saman, hefði ekki verið hægt að . fullnægja þessum
krónuhækkunum launa með öðrum hætti en að láta þær fara út í
verðlagið. Fyrri reynsla bendir vissulega til þess,að þærhefðu fljótt
farið út í veður og vind.
Uppskeran hefði orðið meiri verðbólga og aukið atvinnuleysi,
því að mörg atvinnufyrirtæki hefðu stöðvazt að mestu eða öllu.
Hvorugt hefði orðið launþegum til hagsbóta.
Rigningarnar og sálarlífið
Hin mikla rigningartíð, sem haldizt hefur að undanförnu, hefur
með mörgum hætti reynt á sálarlífið.
Margir kvarta meira en endranær undan þreytu, þunglyndi,
órólegum skapsmunum, leti og hvers konar andlegri óáran. Þetta
er rakið meira og minna til rigninganna og sólarleysisins.
Verst hafa rigningarnar leikið þá, sem eru haldnir ofnæmi. Það
mun hafa aukizt stórlega hjá mörgum síðan þessar sírigningar
hófust.
Ristjórar Mbl. eru átakanlegt dæmi um þetta. Þeir hafa alltaf
veriö haldnir ofnæmi, þegar samvinnuhreyfingin hefur verið annars
vegar. Þetta ofnæmi hefur bersýnilega stóraukizt af völdum
rigninganna.
Skrif blaðsins síðustu daga um S.Í.S. og íþróttahreyfinguna
sýna ótvírætt, að þeim líður veruiega illa. Þeir segjast alls ekki
geta látið fréttamenn mæta á blaðamannafundi hjá íþróttahreyf-
ingunni, ef þar sé líka maður frá S.Í.S. Þeir neyðist því til þess
að fara í verkfall.
Hörmu'egt er til þess að vita. Það verður að lifa í voninni, að
eitthvað dragi úr rigningunum eftir höfuðdaginn. Þá er ekki
vonlaust, að Eyjólfu; essist. Þ.Þ.
■ Halldór Ásgrímsson, sjávarútvegs-
ráðherra
■ „Ekki er hægt að líða sóun í opinberum rekstrí á sama tíma og heimilin verða að
spara til hins ýtrasta". Myndin er af nýrri skrifstofubyggingu Rafmagnsveitu
Reykjavíkur.
■ Jón Helgason, landbúnaðarráð.
herra.
Verndun kaupmáttar
■ Halldór Ásgrímsson,
sjávarútvegsráðherra, fjallar
um kaupmátt launa og stöðu
atvinnuveganna í grein, sem
hann skrifar í blaðið
„Austra", sem er málgagn
framsóknarmanna á Austur-
landi.
Þar segir Halldór m.a.:
„Að undanförnu hafa orð-
ið verulegar verðhækkanir án
þess að laun hafi breyst. Við
þetta hefur kaupmáttur rýrn-
að sem veldur óneitanlega
erfiðleikum hjá almenningi.
Ýmsir halda því fram að hér
sé rangt að farið. Um það má
ávallt deila en aðalatriðið er
hvcrnig kaupmætti verður
viðhaldið til lengri tíma.
Verður það gert með því að
reka atvinnufyrirtækin með
stöðugum halla? Verður það
gert með því að safna óend-
anlegum skuldum erlendis
eða með því að reka ópinbcr-
ar stofnanir með tapi? Að
sjálfsögðu ekki. Slíkur þjóð-
arbúskapur grefur undan
hcilbrigðum atvinnurekstri
og stangast á við almenna
skynsemi.
Þjóðir sem þannig hafa
hagað sér hafa í reynd misst
efnahagslegt sjálfstæði. Þeir
sem taka á tímabundnum
erfiðleikum af festu skapa
hins vegar góð skilyrði fyrir
sókn til betri lífskjara. Þá
reynir á þolinmæðina og
mikilvægast er að missa ekki
sjónar af markmiðunum.
Kaupmáttur verður aðeins
bættur með meiri verðmæta-
sköpun. Óðaverðbólga kem-
ur í veg yfir að það geti gerst.
Barátta gegn veröbólgu er
því mikilvægasta aðfcrðin til
að bæta kaupmátt til lcngri
tíma. Mótsögnin kemur hins
vcgar fram í því að einhverju
verður að fórna til að tryggja
framtíðarhagsmuni. Áróð-
ursmeistarar nota gjarnan
tækifærið og villa mönnum
sýn. Reyna að skapa upp-
lausn með falskenningum
sem reynast einskis nýtar.
Kaupráns- og mannvonsku-
kenningar eru dregnar fram
og settar í sakleysisleg ferm-
ingarföt. Enginn vafi er á að
það verður gert á næstunni.
Þá er ekki sagt hvað átti að
gera, aðeins hvað átti ekki að
gera. Ef þess háttar starfsemi
verður árangursrík er líklegt
að hægt verði að koma í veg
fyrir bata í efnahagsmálum.
Ef starfsfriður verður eigum
við alla möguleika til að auka
verðmætasköpunina.“
Af fullri festu
Halldór víkur síðan að
möguleikunum á bættum hag
í framtíðinni:
„Sjávarútvegurinn verður
sem hingaö til að standa und-
ir auknum kröfum. Bætt nýt-
ing aflans er helsti möguleik-
inn til betri afkomu. Enda-
lausar kostnaðarhækkanir og
óheft verðbólga koma hins
vegar í veg fyrir allar framfar-
ir.
Miklir möguleikar eru
einnig í landbúnaði ef nýjar
búgreinar fá að njóta sín.
Það gerist heldur ekki án
hagstæðra skilyrða.
Vonir eru bundnar við það
að iönaðurinn geti tekið á
móti fiestum sem' koma á
vinnumarkaðinn á næstu
árum. Ef áætlanir eiga að
komast úr skrifborðsskúffum
í framkvæmd verður það að-
eins gert við eðlileg efnahags-
leg skilyrði.
Við viljum öll bæta hag
okkar og möguleika komandi
kynslóða. Það verður ekki
gert með stundarhagsmuni
að leiðarljósi. Lykilatriði er
að taka á tímabundnum efna-
hagsvanda af fullrí festu. Það
verður tekist á um það á
næstunni. Undanslátturkann
að verða þægilegur fyrst í
stað, en mun því miður rýra
kaupmátt og afkomumögu-
leika okkar til lengri tíma.
Hins vegar verða opinber-
ar stofnanir að sýna fyllsta
aðhald í stað þcss að fara
fram á hækkanir til að ná
jöfnuði í rekstri. Því miður
eru mörg dæmi þess að svo er
ekki. Ákveðið hefur verið að
rannsaka þau mál sérstaklega
þannig að það sanna megi
koma í Ijós. Ekki er hægt að
líða sóun í opinberum rekstri
á sama tíma og heimilin verða
að spara til hins ýtrasta."
Snúið móti
straumnum
Jón Helgason, landbúnað-
arráðherra, skrifar um að-
gerðir ríkisstjórnarinnar í
Þjóðólf, málgagn framsókn-
armanna á Suðurlandi, og
segir þar m.a.:
„Nú eru rúmir tveir mán-
uðir frá því núverandi ríkis-
stjórn var mynduð. Meðan á
viðræðum um stjórnar-
myndun stóð var augljóst,
hversu vaxandi var hinn al-
menni ótti við það ástand,
sem yrði í efnahags- og at-
vinnumálum þjóðarinnar, ef
ekki yrði mynduð ríkisstjórn,
sem hefði vilja og get'i til að
koma í veg fyrir stöðvun
atvinnulífsins eftir 1. júní.
En vegna þeirra áfalla, sem
þjóðfélagið varð fyrír á sl. ári
og viljaleysi Alþýðubanda-
lagsins í fráfarandi ríkisstjórn
að gera nauðsynlegar ráðstaf-
anir til að mæta þeim, þá
stefndi í slíkt óefni, að margir
þættir atvinnulífsins hlutu að
stöðvast og aukning erlendra
skulda umfram arðbæra ijár-
festingu myndi leiða af sér
rýrnandi lífskjör í framtíð-
inni.
í kjölfar hinnar ört vaxandi
verðbólgu kom einnig lækk-
andi kaupmáttur launa,
vegna hinna miklu verð-
hækkana, sem jafnan fylgdu
í kjölfar verðbóta. Eru verð-
hækkanir í byrjun júní sl.
öllum enn í fersku minni.
Hefðu þær þó orðið miklu
meiri, ef ríkisstjórn Stein-
gríms Hermannssonar hefði
ekki gripið i taumana og
rofið vítahring verðbólgunn-
ar, sem stefndi þjóðinni í
augljósa ófæru.“
Mildandi aðgerðir
Og landbúnaðarráðherra
heldur áfram í grein sinni:
„En auk þeirra ráðstafana,
sem ríkistjórn Steingríms
Hermannssonar hefur gert til
að styrkja stöðu atvinnulífs-
ins, svo að hægt verði að
koma í veg fyrir atvinnulcysi,
þá hafa verið gerðar ýmsar
ráðstafanir til að draga úr
þeim þungu húsifjum, sem
verðbólgan veldur sérstak-
lega þeim, sem eru með
þunga skuldabyrði vegna
kaupa á íbúðarhúsnæði.
Þar má nefna frestun á
25% af greiðslum af hús-
næðisl. og aðstoð vegna
lausaskulda. Þá var komið í
veg fyrir hækkun vaxta, en
með vaxandi verðbólgu og
að óbreyttum vaxtareglum
stefndi fjármagnskostnaður
yfir 100%.
í stað þess er nú verið að
ganga frá breytingum á út-
reikningi á lánskjaravísitölu,
sem mun draga úr fjármagns-
kostnaði, sérstaklega á hús-
næðislánum. Jafnframt
munu vextir fara lækkandi
um leið og drcgur úr verð-
bólguhraðanum.
Þessar ráðstafanir ríkis-
stjórnar Steingríms Her-
mannssonar ásamt ýmsum
fleiri, sem á döfinni eru, hafa
haft þau áhrif, að dregið
hefur úr óttanum við víðtæka
stöðvun atvinnulífsins. í stað
þess hefur komið von um, að
þjóðinni takist með sameig-
inlegu átaki undir forystu
rikisstjórnarinnar að snúa
vörn í sókn.
Vissulega er það erfitt að
þurfa samtímis að mæta
þungum áföllum, nú síðast
aflabresti á vetrarvertíö og
vorharðindum, um leið og
átak er gert til að ráða niður-
lögum verðbólgunnar. En
það var ekki lengur hægt að
hrekjast undan straumnum
án þess að fara í kaf.
En við vonumst til þess, að
nú sé okkur að takast að ná
nauðsynlegri fótfestu til þess
að sækja upp í strenginn og
ná réttri stefnu á ný.“