Tíminn - 25.09.1983, Blaðsíða 16

Tíminn - 25.09.1983, Blaðsíða 16
Íttiám SUNNUDAGUR 25. SEPTEMBER 1983 16 „Ég gæli ennþá við að gela gert hvort tveggja: sinnt rannsóknum og skriftum.“ vísi en gerist í heilbrigðum frumum." - Og er þetta ekki flókið? „Jú, er það ckki? Þúsundir vísinda- manna í áratugi... og vandamálið enn ekki skilið, hvað þá leyst. En þó virðist sem menn séu nú að öðlast hctri skilning á því en áður, hvers vegna krabbameins- fruman hagar sér á þennan illkynja hátt.“ - Er lækningin kannski í sjónmáli? „Menn munu á næstu tíu árum öðlast mun betri skilning á cðli þcssara fruma og ef skilningurinn er fyrir hendi cru mciri líkur á að finna megi lækningarað- ferð. Læknisfræðin er að tcygja sig stöðugt meira og meira niður á svið grunnvísinda eins og frumulíffræði, líf- efnafræði, lífeðlisfræði og erfðafræði. Það gildir jafnt um það hvort menn vilja skilja hvernig heilbrigt líffæri hagar sér, eða ef truflun verður á starfsemi þcirra, að þá er skýringin sífellt meir og meir rædd á tungumáli þessara fræðigreina." - Er krabbamein ættgengt? „Það er ættgengur þáttur í sumum tegundum krabbameina. Þau haga scr mjög mismunandi. Það sem erfiðast er við að etja er þetta hve seint þau gera vart við sig, þessi mein.“ „Ég held," segir Katrín, „að með aukinni sérhæfingu sé hætta á að mann eskjan verði útundan. Menn einblíni á ákveðna líkamshluta eða jafnvel líffæra- kerfi eða jafnvel fruniuhluta en glcymi manninum sjálfum. í minni grein er maðurinn hins vegar skoðaður í hcild sinni, í sínu umhverfi." - Eru heimilislækningar ekki ný sér- grein? „Heimilislækningar eru mjög gömul grein og raunar elsta læknisgrein í hcimi en hún er á hinn bóginn einna nýjust af viðurkenndum sérfræðigreinum. Hér áður fyrr fóru læknar annaðhvort í sérnám eða urðu heimilislæknar. Sumir sérfræðingar höfðu svo heimilislækning- ar meðfram. Ég held það hafi verið í lok sjöunda áratugarins að Bretar fóru að kenna þetta sem sérgrein og þeir eru, ásamt Kanadamönnum, mjög framar- lega í heimilislækningum. í leikhúsinu Hlutverk heimilislæknisins er þetta: hann er fyrsti snertipunktur sjúklings við heilbrigðiskerfið. Og þorri þess fólks sem leitar til hans þarf ekki á öðru að halda. Ég geri ráð fyrir því að heimilis- læknirinn leysi vanda 80-90% þeirra sem til hans leita. Hinum vísar hann svo áfram í rannsóknir, á spítala eða til sérfræðinga. Þeir sem hafa alvarlega sjúkdóma eru einungis lítið brot af sjúklingum hvers heimilislæknis, ég' giska á 3-4%, en það eru þessi örfáu prósent sem dýrustu þættir heilbrigðis- kerfisins sinna.“ - Ég geri ráð fyrir að læknisstarfið sé oft skemmtilegt og heillandi en þó crfitt á stundum - varst það ekki þú Katrín sem fó'rst á vegum Flugleiða til Sri Lanka þegar Ougslysið varð þar? „Jú, það var í nóvember 1978. Islensk flugvél í pílagrímaflugi fórst þar og fjöldi manns með. Ég var kölluð frá London með nokkurra klukkutíma fyrir- vara til að sinna þeim íslendingum sem Ijfðu af slysið.“ - Þið hafið eitthvað komið nálægt leikhúsinu - þýdduð Antadeus sem Þjóð- leikhúsið sýndi í fyrra og Valgarður átti Dags hríðar spor á fjölum Þjóölcikhúss- ins fyrir tveimur árum eða svo - hver skyldu tildrög þess hafa verið? „Ég skrifaði leikritið aðallega árin 76 og 7 úti í London. Áður hafði ég gert lauslegar tilraunir við leikrit og ljóð en ekki birt neitt, varla reynt neitt alvarlega heldur, ogkannski hafðiégekki nægilegt sjálfstraust fyrr en þarna.“ - Hvernig fékkstu sjálfstraustið? „Æ, hvað þú spyrð skrýtilega... Þetta er kannski... kannski... spursmál um það að minn almenni heimsskilningur var þá að fá á sig einhverja heillega mynd.“ - Og hver er sú mynd? „Það er ekki einfalt mál að skýra. Ég held sú heimsmynd sé skyld heimspeki náttúrufræðinnar. Má þetta duga?“ - Ja - í leikritinu kemur, ef ég man rétt, fram gagnrýni á lífshætti nútíma- fólks? „Já, ég leyni því ekki að í leikritinu kemur fram eftirsjá mín eftir ýmsu úr gamla tímanum og efasemdir um að rétt sé að farið í þeim lífsmáta vesturlanda sem við erum að taka upp. Sá lífsmáti einkennist af efnishyggju, og oflæti þekkingarstefnu einhvers konar, lífslyst- arleysi, og einhvers konar nytjastefnu sem viðhöfð er á vesturlöndum í mannabúskap og gersneydd er allri fag: urfræði." - Ertu með eitthvað í smtðum núna? „Já, ég er að skrifa leikrit, og hef verið með það í smíðum í um það bil eitt ár. Það leikrit fjallar dálitið um framtíðina og kemur inn í þessa nytjastefnu vest- ræna þjóðfélagsins, mér er ofarlega í huga þetta hvernig þjóðfélögin nytja fólk sitt eins og húsdýr. Það er eins og öll þjóðfélagsgerðin sé gíruð inn á það að nytja fólkið til frálags.1- - Viltu þá breyta þjóðfélagsgerðinni? „Ég ætla ekki að gera byltingu - nema rólcga," segir Valgarður oghlærvið, „en í minni útópíu býr fólk dreift, kannski í þorpum, og er bæði í nánum tengsluin við móður náttúru og þó með allt upplýsingastreymi veraldarinnar heim í stofu, og þá á ég við bæði vísindi, pólitík, listir og heimspeki. Með nútíma tækni eða tækni næstu áratuga verður auðvelt að koma þessu í kring - svo fremi að sprengjan falli ekki.“ „Persónulega myndi ég vilja að um Skuiagotu- svæðið færi fram sam- keppni“ - Hvernig gengur þér að finna tíma til skrifta? „Það er nú stóra málið, þetta hvað ævin er stutt, en ég gæli ennþá við að geta gert hvort tveggja: sinnt rannsókn- um og skriftum. Dæmið er enn óuppgert í huga mér.“ - Þú hefur áhyggjur af sprengjunni heyri ég, eruð þið virk í nýstofnuðum Samtökum lækna gegna kjarnorkuvá? „Já, Katrín er þar í varastjórn og við höfum bæði starfað að þessum málum. Á aðalfundi Læknafélags íslands fyrir rúmu ári flutti Katrín tillögu með Kristófer Þorleifssyni, héraðslækni í Ólafsvík, þess efnis að læknafélagið færi að gefa gaum að þeirri hættu sem mannkyni stafar af kjarnorkuvá.“ „Við lögðum til að íslenskir læknar legðu sitt af mörkum í kjarnorkuum- ræðuna," segir Katrín. „Tillagan var lögð fram á fundinum og fékk þá afgreiðslu að formaður félagsins tók að sér að halda almennan félagsfund um efnið kjarnorkuvá. Sá fundur var hald- inn í maí mánuði síðast liðnum. Við vorupt reyndar erlendis þá. Kjarnorkan er geigvænlegasta hætta mannkynsins fyrr og síðar." - Nú er mikið deilt um skipulagsmál - svo við víkjum aftur að borgarstjórninni, Katrín. „Já, en mér finnst nú kjarni málsins týnast í deilum um minni atriði. Á síðasta borgarstjórnarfundi var sam- þykkt að breyta Skúlagötusvæðinu, eins og það er oft kallað, úr iðnaðarsvæði í íbúðabyggð og ég held að allir flokkar í borgarstjórn aðhyllist það. Menn deila hins vegar um nýtingarhlutfallið, en borgarstjórn samþykkti að nýting mætti verða allt aö 2ur, sem þýðir ekki að hún eigi að verða 2. Tvær arkitektastofur voru fengnar til að leggja fram tillögur um það hámark af byggingum sem koma má fyrir á þessu svæði en það er ekki þar með sagt að byggt verði að því hámarki. Mér finnst skipta mestu máli að þarna verði íbúðabyggð, en staðurinn er harla óvenjulegur fyrir nýbyggð, þarna er ómetanlegt útsýni og byggðin í göngu- færi við miðbæinn. Persónulega myndi ég vilja að um þetta svæði færi fram samkeppni. Þar gætu koniið fram ein- hverjar hugmyndir sem við getum ekki séð fyrir okkur núna. Fyrst þrír arkitekt- ar gátu komið með þrjár alls ólíkar hugmyndir er hugsanlegt að við fengjum kannski 10-20 hugmyndir. Og hvort nýtingarhlutfallið yrði þá 1.2 eða 1.9 eða eitthvað þar á milli yrði þá þeirra tíma ákvörðun." - Hefur fólk eins og þið nokkurn tíma frístundir? „Fáar,“ segir Katrín, „mjög fáar. Ég reyni að lesa, aðallega ensk og amerísk skáldverk nútímans. Þau feðgin, Valg- arður og Jórunn, stunda fjallgöngur." Þá finnst mér best að hypja mig og stela ekki fleiri frístundum enda vísarnir á úrinu mínu skriönir yfir í næsta dag. Ég set því hettuna á pennann, rúlla saman skrifblokkinni, þakka fyrir spjall- ið og býð góða nótt. Um leið og ég stíg út í mjúka haustnóttina smeygir brönd- óttur kettlingur sér inn. -sbj. 8ESJI í? hjMparkokkurinn KENWOOD CHEF „CHEF-inn“ er allt annað og miklu meira en venjuleg hrærivél. Kynnið ykkur kosti hennar og notkunarmöguleika. CIMBOÐSMENN: REYKJAVÍK JL-húsið, Hringbraut 121 Rafha hf., Austurveri AKRANES Rafþjónusta Sigurd. Skaga- braut 6. BORGARNES Húsprýði STYKKISHÓLMUR Húsið BÚÐARDALUR Verslun Einars Stefánssonar DALASÝSLA Kaupfélág Saurbæinga, Skriðulandi ÍSAFJÖRÐUR Póllinn hf. BOLUNGARVÍK Verslun Einars Guðfinnssonar HVAMMSTANGI Verslun Sigurðar Pálmasonar . BLÖNDUÓS Kaupfélag Húnvetninga SAUÐÁRKRÓKUR Kaupfélag Skagfirðinga Radío- og sjónvarpsþjónustan AKUREYRI Kaupfélag Eyfirðinga HÚSAVÍK Grímur og Árni EGILSSTAÐIR Verslun Sveins Guðmundssonar HELLA Mosfell SELFOSS . Kaupfélag Árnesinga Radío- og sjónvarpsþjónustan VESTMANNAEYJAR Kjarni ÞORLÁKSHÖFN Rafvörur GRINDAVÍK Verslunin Bára KEFLAVÍK Stapafell hf. Eldhússtörfin verða leikur einn með KENWOOD chef ISAMVINNU Itryggingar ÁRMÚLA3 SÍMI81411 Tilboð óskast í eftirtaldar bifreiðar, sem skemmst hafa í umferðar- óhöppum. Zusuki 800 árg. '81 Galant1600 árg. '80 Renault 20 árg. '78 Fiat 125 P árg. '78 Mercury Monarch árg. '75 Mazda 1000 árg. '74 Princess árg. '79 Datsun Blubird 20 GLD árg. '81 Mitsubishi L 200 Pic-up árg. '81 Mazda 626 árg. '82 Lada 1200 árg. '77 Mazda 121 árg. '76 Datsun 280 C diesel árg. '80 Simca (sendibíll) árg. '75 International (vöruflutn.) árg. '80 Vauxhall Viva árg. '74 Polanez árg. '80 Audi 100 LS árg. '76 Mazda 616 árg. '77 Bifreiðarnar verða til sýnis að Skemmuvegi 26, Kópavogi, mánudag- inn 26.09.'83 kl. 12-17. Tilboðum sé skilað til Samvinnutrygginga, Ármúla 3, Reykjavík, fyrir kl. 16, þriðjudaginn 27.09.'83.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.