Tíminn - 17.02.1984, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1984
9
á vettvangi dagsins
■ Undanfarnar vikur og mánuöi hafa
egg, meðferð þeirra og sölufyrirkomulag
vcrið mjög á dagskrá, bæði í blöðum og
í síðdegisvöku útvarps.
Þar hafa verið til umræðu sölumál.í
öðru lagi gæði eggja á markaði, einkunt
í sambandi við könnun er gerð var á
vegum Fæðudeildar Rala, en hún sýndi
að óhæfilega mikill hluti eggja á markaði
var stór-gallaður þegar sú könnun fór
fram. því að nær fimmta hvert egg í
verslunum var brostið. í umræðum út af
því efni hefur ekki verið talað um aðra
eggjagalla, en í kjölfar sprunginnar
skurnar er ýmsum hættum boðið heim,
í heilsufarslegu tilliti þegar þau eru
geymd. auk þess að þau rýra verðmæti
neysluvörunnar stórlega.
í blöðum hefur mátt lesa. að annarleg
viðhorf hafi ráðið því aö umrædd
könnun var gerð. Peirri fjarstæðu hefur
dr. Jón Ottar Ragnarsson, svarað í
Morgunblaðinu þ. 8. febrúar.
I öllum þeim umræðum, sem ég hcf
lesið og hlustað á hef cg hvergi orðið
þess var, að minnst hafi verið á úrræði,
sem takmarkað gætu umrædda galla og
Meðferð framleiðslunnar. Sé skurnin
þykk og þétt hefur hún miklu meira
brotþol en þunn skurn og ntcyr. Petta er
augljóst efni, sem allir þekkja. Fyrst
eftir að almenningur fór að nota vírbúr
handa hænunt til framleiðslu neyslueggja
kom í ljós, að þegar of margar voru í
hverju Itólfi jókst hættan á sprungnum
cggjum. I öðru lagi sýndi það sig, að
velta á vírum búra og eggjabretta olli
stundum sprunginni skurn. Úr þessu
hafa menn bætt með því að samræma
hólfstærð og fjölda hæna í búri. í öðru
lagi hef ég komið þar erlendis, sem
eggjabrettin voru plastklædd, það kvað
takmarka fjölda eggja með brotna eða
sprungna skurn. Velta eggjanna úr búri
og á bretti varð mýkri. Hér skal ósagt
látið hvort annmarkar af nefndu tagi
valda nokkru um fjölda brostinna eggja
frá því sem bráðabirgðakönnun hér
hefur leitt í Ijós hjá okkur.
Umbúðirnar. Því er ekki að leyna að
umbúðir þær. sem nú eru notaðar við
markaðsfærslu eggja, eru flestar mjög
vel til þess kjörnar að varöveita eggin á
Gísli Kristjánsson:
j vj™ r

1 "

L wPi
■ Brostin egg og brotin mega aldrei fara í verslun.
■ Svona egg skal ekki senda á markað.
■ Tvíblóma egg og mjög misjöfn að stærð cru ekki verslunarvara.
Góð egg eða gölluð egg?
gera þá afbragðsvöru sem egg eru, betri
og miklu betri en umrædd könnun hefur
leitt í ljós. Brostin egg eru stórgölluð
vara og hafa raunar ekkert geymsluþol
við þau skilyrði, sem þeim eru búin í
flestum verslunum. Það er unnt að gera
sitthvað til þéss að takmarka þá galla,
sem heita „sprungin egg, skurnveik egg
og skjallegg". Um skjalleggin þarf ekki
að ræða, þau koma aldrei á markað, ef
hænurnar eta þau ekki strax fara þau
ekki lengra en til „eggjabóndans".
Hvað má þá aðhafast til þess að
takmarka umrædda galla og ann-
marka??
Sitthvað má gera, bæði til þess að
styrkja skurn eggja á framleiðslustað og
í allri mcðferð. Á sínum tíma var það
þáttur í einni námsgrein minni að mæla
skurnþykkt og brotþol eggja, með til
þess gerðum tækjum, í þeim tilgangi að
staðfesta hæfni stofnhæna til að mynda
skurn um eggið þá fáu klukkutíma, sem
það er á leið frá eggjastokk niður
eggleiðarann uns því er orpið. Þannig
má staðfesta lífeðlisþátt þann, sem nauð-
synlegur er til að mynda söluhæfa vöru
með sterkri skurn.
En þessi þáttur í framleiðslunni er
ekki bara hinn lífeðlislegi, heldur er
hann og háður fóðrinu og þá sérstaklega
magni kalks íþvíogsvo D-vítamíni. Hér
má fyrst staldra við.
Fóðrið. Fram komnar upplýsingar unt
staðfesta eggjagalla hafa hvergi gefið til
kynna hvort umrædd sprungin egg hafi
verið með þunnri skurn eða þykkri og
sterkri. Þunn skurn og þannig gölluð á
jafnan rót að rekja til skorts á kalki í
samanlögðu fóðri, og/eða vöntun á
D-vítamíni.
Hvað snertir fóðrið er það fóðurselj-
enda að bæta úr, en sú úrbót nægir ekki
alltaf þar og þegar eggjaframleiðslu er
örust. Þá þarf hirðirinn að vera á verði
og sjá um að D-vítamín sé nægilegt til
að fullnægja aukinni þörf fyrir þennan
þátt í lífseðliskeðjunni. Til mín hringja
„eggjabændur" við og við og ræða þessi
mál. Lýsisgjöf nægir ekki alltaf en viðbót
af Calciferolii í viðeigandi magni um
sinn hjálpar jafnan, en réttast er að hafa
samráð við dýralækni um þetta efni.
í stuttu máli sagt: Kalk í fóðri þarf að
vera nægilegt. ef til vill grófur skelja-
sandur til viðbótar og svo hæfilegt magn
D-vítamín, það er lóðið. Skorti annað
eða hvorutveggja kemur veik skurn
jafnan fyrst í ljós á svera enda eggjanna.
Þetta eru atriði fyrsta stigs til fyrirbyggj-
andi ráðstafana.
■ Með vélum eru egg flokkuð og markaðsfærð eftir þvngd
leiðinni frá framleiðanda til neytanda.
Þetta er þó að sjálfsögðu háð því, að r
þær séu lögð egg af jafnri stærð.
Flokkun eggja eftir stærð er sér í lagi
miðuð við hagræna varðveislu þeirra á
markaði. Flokkunarvélar á pökkunar-
stöðvum greina eggin eftir þyngdar-
ntörkum og skipulögð markaðsfærsla
krefst þessa þáttar til þess að takmarka
að skurn springi vegna misjafns þrýstings
við meðferð þeirra og hagræðingu á
geymslustað. Nútímasnið á þessu sviði
ætti að vera öllum Ijóst.
Geymsla. Við geymslu eggja ber ávallt
að gæta þess, að á geymslustað séu
aðeins sett ógölluð cgg og ný. Þar, eða
nálægt, mega ekki vera sterk-lyktandi
vörur, því að ef andrúmsloft umhverfis-
ins er þrungið af þef uppsogast hann í_
eggin, og jafnvel góð lykt. t.d. af ávöxt-
um, getur orðið óþægileg <'g fráfælandi,
ef hún hefur uppsogast í egg.
Egg skyldi aldrei geyma þar sem tjara,
fiskur, jarðolíur, ávextir eða álíka lykt-
dreifandi vörureru nálægar. Hafi nefnd-
ar tegundir verið varðveittar þar, sem
síðar skal geyma egg, er nauðsynlegt að
loftræsta vel í millitíð.
Rakastigið þarf að vera allt að 80% í
eggjageymsluhúsum. bæði í heimahús-
um og félagsgeymslum. Sé rakastigið
hæfilegt og eggin nýog ógölluð við komu
á geymslustaö má geyma þau við 0 stiga
hita í 6-9 mánuði án þess að gildi þeirra
virðist rýrna svo nokkru nemi.
Með þessari stuttu grein er hvergi nærri
komið inná öll þau atriði, sem varða
heilbrigða framleiðslu eggja og þau
skilyrði sem æskilegt er að ráöandi séu
til þess að skapa þessari ágætu neyslu-
vöru sem besta vegfcrð í allri meðferð
frá frantleiðanda til neytanda.
Sitthvað annað í þessu sambandi má
lesa í Fræðsluriti Búnaðarfélags íslands,
sem ég skrifaði og út kom árið 1958.
Flest það, sem þar greinir er stöðugt í
fullu gildi.
Að lokum má í þessu sambandi segja:
1. Brostin skurn býður hcim sveppum
og gcrlum, er komast inn í eggin á
geymslustað og geta þannig orðið gölluð
vara stórskemmda eða jafnvel hættuleg
til neyslu.
2. Allar ráðstafanir ber að gera til þess
að fyrirbyggja eggjagalla af þessu eða
öðru tagi. Þær ber að gera í fyrsta lagi
á framleiðslustað,
í öðru lagi við pökkun og meðferð til
sölustöðva og svo
í þriðja lagi að greina frá öll sprungin
egg eða á annan hátt gölluð, ef þeim skal
komið fyrir í geymslu.
3. Það cr ekki nóg að segja: Reynslan
sýnir að svona mikið er af gölluðum
eggjum til sölumeðferðar. Hér verður
að ráða bót á.
4. Virkasta aðferðin til að sýna fram á
hverju er ábótavant er auðvitað að
kanna gæði og gildi vörunnar á sölustað,
eins og Fæðudeild Rala hefur sýnt
viðleitni til. Skipulagðar ráðstafanir
hljóta að koma í kjölfarið til þess að ráða
bót á annmörkum, hvernig svo sem þeir
eru til komnir.
Yfirlýsing
frá hrepps
nefnd
hrepps
— vegna væntan-
legrar starfsemi
Laugarlax hf.
■ Á fúndi hreppsnefndar Grímsnes-
hrepps. 12.2.1984, var m.a. rætt um
væntanlega starfsemi Laugalax h/f.
Eftirfarandi bókun var gerð:
1. Ekkcrt samráð hefur verið haft við
hreppsnefnd Grímsneshrepþs, unt
útfall frá stöðinni í Apavatn, þó um
helmingur vatnsins sé í Grímsnes-
hreppi.
2. Fyllsta stuðningi er lýst við aðgerðir
ábúenda og veiðiréttareigenda við
Apavatn.
3. Hreppsnefndin harmarað Byggingar-
nefnd Laúgardalshrepps, skuli hafa
gefiö byggingarleyfi fyrir stöðinni, án
þess að lcita samráðs við landeigcnd-
ur við Apavatn.
4. Hreppsneíndin varar alvarlega við
því að eldisstöðvar séu reistar efst á
vatnasvæði, og útfall fari í fcngsæl
veiðivötn.
5. Þá vísar hreppsnefndin til umsagnar
hlunnindaráðunauts Búnaðarfél. lsl.
Árna G. Péturssonar. Virðingarfyllst
F.h. hreppsnefndar Grímsneshrepps.
Asmundiir Eiríksson, oddviti
Grímsneshrepps
Opið bréf til
hrepps-
nefndar
— frá stjórn
Laugarlax h.f.
■ Vegna bréfs yðar frá 12.2.1984 vill
stjórn Laugarlax hf taka fram eftirfar-
andi:
1. Samkvæmt upplýsingum Einars
Hannessonar skrifstofustjóra Veiði-
málastofnunar í sumar leiö. sem var
í forsvari fyrir stofnunina í fjarveru
Þórs Guöjónssonar. bar félaginu að
lcita heimilda og lcyfa fyrir stöðvar-
byggingu og rekstur félagsins hjá
hrcppsnefnd í þcim hreppi, þar sem
stöðin verður starfrækt.
2. Er hreppsnefnd Grímsneshrepps
mcð öðrum lið bókunarinnar að lýsa
velþóknun sinni á öllum þeim illind-
um, sem ábúendur og aörir viö Apa-
vatn hafa staðið fyrir? Og mæla
jafnframt bót aðgerðum, sem beinlín-
is hafa miðast að því að valda félaginu
sjálfu skaða? Er hrcppsnefnd Grínts-
neshrcpps e.t.v. tilbúin að bera með
þessum aðilum ábyrgó á þeim skaða,
scnt þcssir aðilar hafa valdið félag-
inu?
3. Eins og margsinnis hefur komið fram
er ástæða þess að ekki hefur vcrið
haft samráð við aðila við Apavatn
aðra en landeigendur Úteyjar 2 sú að
ckkert veiðifélag cr um Apavatn, þó
það sé skylt lögum samkvæmt. Engin
leið er þvi fyrir utanaðkomandi aðila
að henda reiður á því hverjir eru
réttir aðilar að hagsmunum við Apa-
vatn. Haft hefur vcrið fullt samráð
við Veiðifélag Árnesinga um stöðvar-
byggingu í Laugardalshreppi frá upp-
hafi árið 1980.
4. Hefur hreppsnefndin kynnt sér þau
mál það rækilcga að hún telji sig geta
alfarið dæmt um þau mál?
5. Bréf Árna G. Péturssonar er honum
sjálfum til vansæmdar. Hann skrifar
það í nafni Búnaðarfélags íslands og
hcldúr fram sinni skoðun, sem
skoðun B.í. bæði í bréfinu og í
fréttum í blöðum. Hann hefur ekki
okkur vitandi sett sig inn í málin frá
báðum hliðum, enda cru í bréfinu
furðu stóryrtir sleggjudómar fyrir
mann í hans stöðu.
Við lýsum furðu okkar á því að
hreppsnefnd Grímsneshrepps skuli á
þennan- hátt auka á illindi, sem fyrir
eru, þegar ljóst er af umfjöilun opinberra
aðila um stöðina að stöðvarreksturinn
ntun ekki hafa nein skaðleg áhrif á lífríki
Apavatns. Virðingarfyllst
Stjórn Laugarlax hf.