Tíminn - 10.01.1986, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Föstudagur 10. janúar 1986
Dr. theol. Jakob Jónsson:
Bygging Hall
grímskirkju í
Reykjavík
■ I. Pét. 2.5
„Látið sjálfir uppbyggjast sem
lifandi stcinar í andlegt hús.“
Húsbygging, sem hófst fyrir 40
árum með því að fáeinum moldar-
rekum var ausið úr grunninum, -
hún gnæfir nú yfir borg og byggð.
Þetta er ævintýrið, sem vér höfum
fyrir augum í dag. Með þessum
rekustungum hófum vér starfið,
sóknarnefnd og prestar Hallgríms-
safnaðar, auk biskupsins.
En þæreru ekki fáar, moldarrek-
urnar, sem síðan hafa verið hreyfð-
ar eða ígildi þeirra í öðru efni. Og í
hópi þeirra, sem lagt hafa liönd að
verki, verður lítið úross, sem stóð-
um á auðum grunninum morgun-
inn sem vinnan hófst.
En þcgar ég lít til baka, fer mér
eins og drengnum, sem var boðinn
til afa síns og ömmu. Þar átti hann
að fá að bragða á jólaköku, scm
þúsund manns hafði átt þátt í að
gcra. Hann hugsaði til þessa mcð
mikilli eftirvæntingu, - en varð
meira en lítið undrandi, þegar
brauðið var ofur-venjulcgt jóla-
brauð, og undrun hans varð ennþá
meiri, þegarhonum var sagt fráöll-
um þeim fjölda, scm hafði lagt
hönd að verki, allt frá því að akur-
inn var plægður, hveitinu var sáð
og til þess að amma hans tók brauð-
ið úr ofninum.
Það er allmikill skari fólks, sem á
undanförnum fjórum áratugum
hcfir átt þátt í að framleiða efni í
kirkjuna, ákveða gcrð hennar,
smíða húsið sjálft ogeinstaka hluti.
Og margir cru þeir sem hafa gef-
ið peninga sína - og þcir sem í
hljóði hafa beöiö til guðs fyrir
kirkjunni, smíði hennar og notkun.
Þegar ég lít til baka, rifjast upp fyr-
ir mér, hversu oft ég fékk að sjá
þakklæti og gleði skína af ásjónum
fólksins, - eða las bréf, sem báru
vott um ást og aðdáun á mannin-
um, sem kirkjan er kennd viö - cða
djúpan fögnuð yfir þeirri trúar-
vissu, sem fæst við uppeldi kristinn-
ar kirkju. Hér blasti við mér reynsla
þeirra, sem trúðu, -og vissu, hverj-
um það var að þakka.
Oft voru gjafirnar tengdar nöfn-
um framliðinna velgjörðamanna.
Þannig mun þessi þátttaka fjöl-
mennisins halda áfram að eiga sér
stað, - eins og skóflan gekk frá
einni hendi tii annarrar fyrir 4(1
árum.
En hver er undirrót þessa rnikla
samstarfs karla, kvenna og barna,
sem hér hefir átt sér stað? Þetta er
ekki hópur, sem afeinhverri tilvilj-
un varð til þess að vinna fyrir sama
málefni. Auðvitað hafa einhverjir
lagt hönd að verki án þess einu
sinni að vita til hvers var unnið.
Verkamaðurinn í sementsverk-
smiðjunni vcit ekki hvert fram-
leiðslan lendir. Og málmsteypu-
maður úti í heimi hefir ekki hug-
mynd um, livert kirkjuklukkan
kann að lenda að lokum. En þrátt
fyrir þetta er eitt víst, - að þessi
sérstaka kirkja hefði aldrei risið, ef
ekki væri til söfnuður kristinna
bræðra og systra, sent tengd eru
cins konar andlegu sálufélagi, -
andlega skyld, þrátt fyrir allt sem
ólíkt er innbyrðis. Vér segjuni, að
söfnuður hafi reist þessa kirkju, -
Predikun sd. 15. des. 1985
(Þann dag voru 40 ár liðin frá því
að fyrstu rekustungur voru tekn-
ar á grunni kirkjunnar og bygg-
ing hennar hafin)
staklingur heldur sínu þjóðerni og
tungu í lofsöng himnanna. Þar er
heildin enn byggð upp af einstakl-
ingum. Og þess biðjum vér afheil-
urn huga, að vér sem hér á jörðinni
héldum á rekunni stundarkorn,
megum eiga hlutdeild í þeim söfn-
uði, er heldur á pálmagreinum sig-
urs að afloknu v.erki sínu þessa
heims.
en það er aðeins önnur hlið
málsins. Hin er sú, er snýr að ein-
staklingunum, sem allir hafa tekið á
rekunni, liver rneð sínum hætti.
I kristindómnum ríkir bæði
félagshyggja og einstaklings-
hyggja. Þetta kernur fram í kenn-
ingu Jesú, í bréfum Páls postula og
bréfi, scm kcnnt er við postulann
Pétur. En arfurinn er frá gyöing-
dómnum og cr hinn rauði þráður í
frásögn Gamla testamentisins.
.lesú sagði dæmisöguna um
manninn, sem átti hundrað sauði.
En þegar einn glataðist kom það í
Ijós, að livcr einstaklingur var svo
mikils virði, að heildin mátti ekki
án hans vera. Páll postuli ncl'ndi
hvern kristinn einstakling lim á lík-
ama Krists. En limir nefndust
smápartarnir, sem hver líkami er
samsettur af. Þar hafði hver cin-
staklingur þýðingu fyrir heildina -
liinn kristina söfnuð. - Og loks
minni ég á samlíkinguna í Pét-
ursbréíi, þar sem einstaklingun-
urn er líkt viö steina í liúsi. - Kristn-
ir menn eru „lifandi" steinar í
„andlegu" luisi. Það merkir í raun-
inni lifandi fólk í andlegum söfn-
uði, - musteri eða kirkju. Af þessu
leiðir, að um leið og vér byggjum
hina áþreifanlegu kirkju úr sýni-
legu efni, - erum vér að byggja upp
andlegt hús, - eða réttara sagt er
það Guðs andi, sem byggir upp
söfnuö, - þar sem vér erum stein-
arnir í hleðslunni. Þetta cr hið
gamla hús, sem Grundtvig yrkir
um. Hin sýnilega kirkja er tákn
þess helgidóms, sem byggður er
upp af lifandi, ódauðlegum sálum,
og nær jafnvel út l'yrir takmörk hins
jarðneska.
Vér, sem hófum safnaðarstarfið
í upphafi, erum orðin gömul eða
horfin af þessum heimi - og mikill
er orðinn sá fjöldi samverkafólks-
ins, scm í samtíð vorri hefir lagt frá
sér verkfærin hérna mcgin. En
táknmyndirnar í Opinberunarbók
Jóhannesar sýna oss söfnuðinn fyr-
ir stóli lambsins, þar sem hver ein-
Þegar ég minnist liðins tíma get-
ur mér ekki dulist, að ekki voru all-
ir á eitt sáttir um það verkefni að
reisa Hallgrímskirkju. Mér verður
hugsað til manna, sem ég mat mik-
ils og þótti vænt um, sem kepptu
hart gegn mér og mínum samherj-
um á leikvellinum. Nú cr ég orðinn
gamall maður og viðhorf mitt til
meðbræðra minna er líkt því, sem
gerist meðal íþróttamanna. Vér
höfum tekið þátt í keppni lífsins,
og stundum sigraö og stundum
tapað. En þegar leiknum er lokið
tökumst vér í hendur og förum sátt-
ir heim.
En sé litið til Hallgrímskirkju.
eins og hún er í dag, get ég ekki
annað séð en að vér höfum vcrið á
réttri leið. Þessi kirkja cr með fcg-
urstu kirkjum á að líta, og lang-
förulir menn segja, að svipmeiri
kirkjuturn sé ekki til í allri Evrópu.
Hallgrímskirkja er orðin leiðar-
merki skipa sem leita hafnar, um
leið og hún vísar veginn til Guðs og
himinsins. Hljómur klukknanna
berst inn á hvert heimili í landinu
og minnir á tímann og eilífðina í
senn. Hallgrimskirkja má ekki
minna vera, þegar allt kemur til
alls, - og er senn orðin veglegasti
griðastaður helgra lista á landi hér,
- ekki síst eftir að hún hefir fengið
orgel við sitt hæfi. Og hún er nógu
víð til veggja til að geta boðið heim
því fjölmenni. sem oft hefir þurft
að standa utan dyra við helgar at-
hafnir. Og hún verður oss áminn-
ing um, að hin íslenska kirkja í
heild sinni á ekki lengur að vera
hornreka í þjóðlífi voru, fjársvelt
og fyrirlitin. Hér er umbóta þörf.
Ég get ekki stillt mig um að segja
það hreinskilnislega, að aðstaða
margra kirkjunnar þjóna er þjóð
vorri til vanvirðu. Skipulag kirkj-
unnar, þar sem sóknarprestum er
gert að þjóna stórum söfnuðum
kirkjulausum árum saman, er tilraun
til að brjóta niður andlega og lík-
amlega krafta þeirra og annarra,
sem að kristilegri menningu starfa.
Hér tala ég af reynslu.
Ég hefi sagt, að í kristindómnuni
sameinaðist heilbrigð félagshyggja
og sönn einstaklingshyggja. Hér á
Islandi hefir verið öld mikillar
félagshyggju. En oft hefir mér •
fundist, sem lítið væri um það
hugsað, hvað einstaklingurinn gæti
gcrt eða ætti að gera fyrir heildina.
Einu sinni hlustaði ég á, þegar ein-
hver unglingur var yfirheyrður í út-
varpi. Hann varspuröur í þaula um
það, hvað kaupstaðurinn hans
gerði eða gerði ekki fyrir hann. En
hann var aldrei spurður að því, -
hvað hann eða aðrir unglingar gætu
gert fyrir kaupstaðinn.
Hvernig væri, að vér spyrjum
sjálf oss, hvert fyrir sig. Hvað get
ég gert fyrir það samfélag, sem vér
nefnum kirkju, - söfnuð, sem nær
út yfir gröf og dauða? Söfnuð, sem
var stofnaður af honum, sem vér
senn förum að fagna sem nýfæddu
barni í reifum? Hvað mundir þú
segja fyrir þitt leyti?
Einu sinni sem oftar var ég að
spyrja börn við undirbúning ferm-
ingar. Ég spurði: „Hver er þinn
hlutur í guðsþjónustunni?" Og
einn drengurinn svaraði um hæl:
„Að fylla út í sætið mitt!"
Ég hugsaði með mér: Guði sé
lof, drengsnáðinn veit þá, að hann í
sitt sæti í samfélagi guðs barna. Það
væri betur, að oss öllum væri það
ljóst. Hefir þú, tilheyrandi minn í
dag, gert þér ljóst, að þú ert sjálfur
steinn, sem hinn hæsti höfuðsmið-
ur himins og jarðar vill nota í sitt
andlega hús? Kannski hrjúfur
steinn og illa lagaður, en væri þó
hægt að slípa svo að hann yrði hæf-
ur í hleðsluna.
Þeir eru margir á vorum dögum,
sem krefjast alls konar breytinga á
samfélaginu, - en hefir þú nokkurn
tíma hugleitt, að þó að vér ráðum
ekki miklu um heildina, þá er
hverjum og einum lífsnauðsyn að
verða sem einstaklingur hæfara
efni í hið andlega hús drottins?
„Látið sjálfir uppbyggjast" segir
hin heilaga ritning, er ég las. Ekki
uppbyggið, - heldur látið þann
byggingameistar sem stjórnar
byggingu musterisins, nota yður
sem steina í helgidóminn. Og biðj-
um þann húsameistara, sem eitt
sinn stundaði iðn sína í Nasaret í
Galíleu að vera með oss í verki hér
á íslandi - og hvar sem vér tökum
skóflu í hönd. Amen

111 11 111 1 MINNING 1 1111» Iflllllill iilllilllllllllil 1111! Illillilllllllliiiliilliiill lllililillllllllillll 1111 ifll II 11 II111
Kveðja frá systkinum
Halldóra Sveinsdóttir
hjúkrunarfræðingur
Fædd 29. septeinber 1919
Dáin 19. desentber 1985.
Hvc indælt að minnast þín
æskunnar vor.
Hvc indælt að muna hin leikandi
spor,
er heima í Arnardal áttum vid skjól
og ánægð við hlupum um lautir og
hól.
En hratt liðu árin og hraðfleyg er
stund
að heiman við fórum og
lokuðust sund.
En minningin lifir um friðsælan fjörð
og fjallanna hringinn og iðgræna
jörð.
og hvert sem að seinna meir leið
. okkar lá,
hún lifði samt tryggðin sem
bundumst við þá
og foreldrahúsin svo björt og svo
blfð,
þau bregðast ei munu um eilífa tíð.
Elskaða systir, þú horfin crt hér.
Hjartkærar þákkir nú flytjum við
þér.
Hún sefaði oggræddi þín hjúkrandi
hönd,
nú huggarhún okkur þín blessaða
önd.
íjólanna Ijóma þú líður á braut
til Ijósanna heima í alföður skaut.
Við kveðjum þig vina með klökkva í
lund,
þinn kærleika munum að síðustu
stund.