Tíminn - 07.10.1986, Side 9

Tíminn 9
Þriðjudagur 7. október 1986
Guðni Ágústsson:
Lambið er afurð landsins
Nauðsynleg umhverfisvernd að
stöðva innflutning á hráu kjöti
Göngur og rcttir standa yfir um
land allt, flestir íslcndingar munu
með einhverjum hætti komast í
tæri við þessá hátíð svcitafólksins.
Frí er gcfiö í skólum og
snúningakrakkar á öllum aldri leita
í átthagana heim, þetta ævintýri
haustsins fær hjörtun til að slá
saman. ___
En það er verðugt verkefni fyrir
alla þjóðholla menn að íhuga á
þessari stundu þá erfiðu stöðu,
sem bændastcttin á nú við að
glíma, vegna þess eins að við
torgum ekki öllu því kjöti. sem
framleitt er með ýmsum hætti í
landinu.
Hver þjóð býr við sín sér-
einkenni, margt er það scm gcrir
ísland að auðugu landi, en fyrst og
fremst eru það lífbeltin tvö, hafið
og landið, sem úrslitum ráða um
. afkomu eyjaskeggja.
Stéttirnar á fslandi cru að takast
á um að þjóna og selja náunga
sínum afurð sína og með þeim
hætti að draga sjálfum sér björg í
bú.
Samstaðan var vopn bændanna
EjEJ
Málið er það að bænd-
ur verða að rísa upp og
hefja nýja sókn, fólkið í
landinu er á því að
lambakjötið sé heims-
ins besta kjöt, útlend-
ingar kalla þennan mat
lostæti.
og sterk afurðasölufélög gcrðu þá
frjálsa og gerðu þeim kleift aö
kljást við það vald sem ekkert sér
annað en að versla sem flest við
erlendar þjóðir.
Gróðaöflin hafa ávallt setiö við
sinn keip um að koma höggi á þá
þjóðhollu og þær afurðirsem land-
ið gefur.
Allir kannast viö hina stritandi
menn, sem með orði og athöfn
hafa í sífellu ráðist að starfi og
afurð bóndans, heil dagblöð eru
gefin út með skrumi við lýðinn, en
háði og niðrandi rógi um bænda-
stéttina, dagblað gróðaaflanna er
gestur á flestum heimilum landsins
og vinnur sitt starf jafnt og þétt,
sauðfénu fækkar á heiðunr og sveit-
irnar drúpa höfði.
Er lambakjötið það sem skal
víkja? Fcir sem innflutning stunda
scgja það, það gera einnig ýmsir
sem undanhaldinu ráða, bregða
glæru á skjá og sýna tölur málinu
til stuðnings, jafnvel forystumenn
bændanna eru á stundum farnir að
nota orð hinna andstæðu afla.
Málið er það, að bændur verða
;ið rísa upp og hefja nýja sókn,
fólkið í landinu er á því að lamba-
kjötið sé heimsins besta kjöt, út-
lendingar kalla þennan nrat lostæti.
En það verður að sclja þetta kjöt
og hafa sig í frammi nrcð nýjum
hætti, tímarnir liafa breyst.
Sláturtíð fer í hönd, fólkið þyrp-
ist í afurðasölurnar til að kaupa
slátur en nýtt lambakjöt selst ekki.
flutning, hvernig sem á stendur.
Til svo véigamikillar skerðingar á
forræði ríkisins ylir cigin málum
þarf ótvíræða heimild samkvæmt
ríkjandi viöhorfum í þjóðarrétti."
Samkvæmt þcssari lagaskýringu
þremenninganna hafa íslensk
stjórnvöld fyllsta rétt til að stöðva
innflutning á liráu kjöti og geta
notfært sér hann hvenær senr er.
Þannig stcndur á, að mikil sjúk-
dómshætta getur fylgt þessum inn-
flutningi. Það er of seint að grípa
til varnaraðgerða, þegar hættan
'cr skollin á. Þær vcrða að koma
strax.
Því hefur slundum vcrið haldið
fram, að það beri kcim af svo-
nefndri aronsku, að krefjast þcss,
að þcssum innflutningi sé hætt og
varnarliðið þurfi því að einhvcrju
leyti að kaupa íslenskt kjötmeti.
Þetta er algcr rangtúlkun. Varnar-
liðiö getur áfram flutt inn margs
konar kjötmeti, þótt innflutningur-
inn á hráa kjötinu stöðvist. Því cr
óséð, hvort hér sé um að ræða
vcrulegt fjárhagsmál, þótt varnar-
liðið yki kaup sin eitthvað á ís-
lenskum afurðum. Aðalatriðið er,
að þetta mál er heilbrigðisvernd-
armál og umhverfisverndarmál.
Það cr verið að verja umhverfið
sjúkdómshættu. A slíkri umhverf-
isvernd hafa Bandaríkjamenn vax-
andi skilning og því er harla ótrú-
legt, að stöðvun umrædds innflutn-
ings lciddi til einhvers teljandi
ágreinings við þá, heldur mætti
leysa þetta mcð góðu samkomu-
lagi.
Þótt nokkurrar viðspyrnu hafi
gætt varðandi sjóflutningamálin og
hvalamálin, er ótti við að móðga
Bandaríkjamenn alltof mikið ríkj-
andi. Þetta cr eins konar arfur frá
því, þegar Island var dönsk ný-
lenda. En Bandaríkin voru einnig
nýlenda um skeið og því skilja
Bandaríkjamenn afstöðu íslend-
inga að mörgu leyti betur en t.d.
gömlu nýlendudrottnararnir
í Evrópu.
Þess vegna getur ríkisstjórnin
óhrædd stöðvað innflutninginn á
hráa kjötinu.
i eldhúsinu heima hjá Sér. Afurða-
sölurnar verða að sctja sér ný
takmörk, lambakjötið getur ef vel
er að verki staðið, fylgt slátrinu
heim í frystikisturnar.
Sláturhúsin verða að vinna kjöt-
ið í aðgcngilegar umbúðir og gera
fjölskyldunum klcift með tilboðs-
verði og fyrirgrciðslu að eignast
þennan holla mat.
Vonbrigöin svonefndu, spikið og
lélegustu hlutar skrokksins verður
að fjarlægja. Það hrekkir neytand-
ann.
Lambinu á ckki að ryðja úr vegi.
Það er afurð landsins og stenst
gæðalcgan samanburð við hvaða
kjötafurð sem er.
Hér skal ekkert haft á móti
kjúklingi eða svíni. Þessi fram-
leiðsla þarf og á að vera til staðar,
í höndunt bænda, en ekki í vcrk-
smiðjum - en fóðrið í þessar grein-
ar kostar gjaldcyri og er aö mestu
erlent.
Lambið getur og á að halda sinni
yfirburðastöðu. Það er þjóðhags-
lcga hagkvæmt.
Guðni Ágúsl.sson
ekki von segja kaupmennirnir.
fólkið verslar það hjá okkur, en
þar kostar lærið í kjötborðinu eins
og lambið allt og þykir eðlilega
dýrt.
Hvað sent liver segir borðar
almenningur flestar sínar máltíðir
Samkvæmt forustugrein Mbl. á
sunnudaginn 5. þ.m. hefur Þor-
steinn Pálsson fjármálaráðherra
flutt athyglisverða ræðu á fundi
Íslensk-ameríska verslunarráðsins
í Washington. Morgunblaðið segir
m.a. frá henni á þessa leið:
„Fjármálaráðherra áréttaði
síðan, að bandaríska varnarliðið á
íslandi dveldist hér á grundvelli
tvíhliða samnings þjóðanna, er
veitti íslendingum úrslitavald um
allt er varðar framkvæmd hans í
Iandi þeirra, „Það brýtur í bága við
anda þessa samnings, ef önnur
þjóðin krefst sérréttinda, sem ekki
eru bein ákvæði um í samningnum
sjálfum," sagði hann."
Þetta er hárréttur skilningur og
samkvæmt honum er Bandaríkja-
mönnum algerlega óheimilt að
flytja inn hrátt kjöt, þar sem slíkur
innflutningur er bannaður sam-
kvæmt íslenskum lögum um varnir
gegn búfjársjúkdómum.
I varnarsamningnum og viðbót-
arsamningi hans er ekki að finna
nein bein ákvæði, sem heimila
þennan innflutning. Hann rekur
heldur ekki á neinn hátt rætur til
varnarsamningsins 1951, enda
hófst hann tíu árum áður en sá
samningur var gcrður vegna þess
styrjaldarástands sem þá ríkti. Á
stríðsárunum skapaðist sú venja
varðandi þennan innflutning, sem
hefur haldist síðan, en byggist ekki
að neinu leyti á varnarsamningnum
frá 1951.
Þótt segja megi, að þessi venja
hafi ekki komið að sök hingað til,
getur óhappið gerst hvenær, sem
er. Hér þarf að byrgja brunninn
áður en barnið dettur ofan í. Það
var því meira en tímabært, þegar
Albert Guðmundsson sem fjár-
málaráðherra gerði tilraun til að
stöðva þennan innflutning á síðast-
liðnu ári.
í áliti þriggja lögfræðinga, sem
þeir skiluðu um þetta mál í janúar
síðastl. samkvæmt tilmælum ríkis-
stjórnarinnar. kemurskýrt fram að
í varnarsamningnum eða viðbótar-
samningi hans er ekki að finna nein
bein ákvæði sem heimila innflutn-
ing á umræddum bannvarningi.
Albert Guðmundsson
um það hvernig skýra beri varnar-
samninginn og lög nr. 110/1951
leiðir hins vegar ekki, að íslensk
stjórnvöld hafi gengist undir for-
takslausa skyldu gagnvart Banda-
ríkjunum til að heimila slíkan inn-
Þorsteinn Pálsson
útvegun" geta verið teygjanleg í
þessu sambandi. Svo fer líka, að
þeir draga þessa skýringu á varnar-
samningnum að miklu leyti til
baka. í áliti þeirra segir ennfremur:
„Af framangreindri niðurstöðu
Þórarinsson
skuldbindingu þiess efnis, að ekki
yrði að því er það varðaði hindrun
í vegi varnarliðsins við eðlilega
útvegun vista óg búnaðar."
Að vonum orða lögfræðingarnir
þetta varlega, því að orðin „eölileg
Þess vegna grípa lögfræðingarnir
til hæpinna lagaskýringa, þegar
þeir segja í álitinu:
„Þegar skýrum ákvæðuni varn-
arsamningsins slcppir, verður að
skýra hann svo, að nteð honum
hafi íslenska ríkið tekið á sig