Tíminn - 23.10.1986, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Fimmtudagur 23. október 1986
fij
IANDSVIRKJUN
Útboð
Landsvirkjun óskar eftir tilboöum í smíði á aukabúnaði
fyrir dæluprammann Trölla í samræmi við útboðsgögn
1203.
Verkið er fólgið í:
a) Efnisútvegunog smíði áundirstöðu undirtogvindur.
b) Efnisútvegun og smíði á skutfestingu.
c) Efnisútvegun og smíði átveimurflotholtum, tengislá
og gálga til að lyfa sogröri.
d) Efnisútvegun og smíði á framlengingarstykkjum
fyrirrana og sogrör.
e) Yfirborðsmeðferð stálflata.
Útboðsgögn verða afhent á aðalskrifstofu Landsvirkjun-
ar, Háaleitisbraut 68, 108 Reykjavík, frá og með
fimmtudeginum 23. október 1986 gegn óafturkræfu
gjaldi að upphæð kr. 1.000.-
Tilboðum skal skila á aðalskrifstofu Landsvirkjunar í
Reykjavík, fyrir kl. 14:00, fimmtudaginn 20. nóvember
1985, en sama dag kr. 14:15 verða þau opnuð að
viðstöddum þeim bjóðendum sem þess óska.
Reykjavík 21. október 1986
St. Jósepsspítali
Landakoti
Sjúkraliðar
Við höfum 2 lausar stöður sjúkraliða á lyflækningadeild
1A. Þetta er fjölþætt deild innan lyflækninga, tilvalin fyrir
þá sem vilja halda við og bæta faglega þekkingu sína.
Nánari upplýsingar gefur hjúkrunarframkvæmdastjóri
lyflækningadeildar í síma 19600/202 milli kl. 13 og 15.
Reykjavík, 23.10. 1986
Ðændur - Vélaeigendur
'U
Skortir ykkur afl í snjómoksturinn eða
jarðvinnsluna?
• Við bjóðum einfalda lausn.
5 Forþjöppusett fyrir Massey Ferugson og Ford
5 dráttarvélar, einnig fyrir Land Rover og Toyota
I díesel jeppa.
^ Einföld ísetning. 20-30% meira afl.
■ VÉLAKAUP HF. Simi 91-641045.
t
Þökkum innilega samúð og vinarhug við andlát og útför
Stefaníu Valdimarsdóttur
Múla Biskupstungum
Egill Geirsson
Geir, Anna Sigríður
Guðbjörg, Jónína Margrét
Páll Haukur,
tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn
t
Faðir okkar og tengdafaðir
Einar Sigmundsson
fyrrverandi bóndi
i Kletti og Gróf Reykholtsdal
verður jarðsunginn frá Reykholtskirkju laugardaginn 25. okt. kl. 14.00.
Þórður Einarsson Bergný Jóhannsdóttir
Jón E. Einarsson Hugrún Guðjónsdóttir
Sigrún Einarsdóttir Bjarni Guðráðsson
t
Eiginmaður minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi
Jón Eiríksson,
fv. hreppstjóri
Skeiöháholti
verður jarðsunginn frá Ólafsvallakirkju laugardaginn 25. okt. kl. 13.30.
Bílferð verður frá Umferðarmiðstöðinni kl. 11.30.
Jóhanna Ólafsdóttir, börn, tengdabörn og barnabörn.
Gleymdir fangar
„Póiitískir fangar fá venjulega aöeins að vita um störf ykkar í þeirra
þágu með óbeinum hætti - venjulega í hæðnisyröum fangavarðanna eða
slitróttum upplýsingum frá ættingjum í stranglega ritskoðuðum bréfum.
En það nægir til að veita þeim þá dásamlegu tilfinningu að þeir séu þrátt
fyrir allt ekki með öllu gleymdir, að einhver sýni þeim umhyggju.“
Oft eru tungumálaerfiðleikar
ennfremur til trafala. Fólk í sam-
félögum sem þegar eru einangruð
þjóðfélagsiega og e.t.v. iandfræði-
lega, getur liðið enn frekar fyrir að
kunna ekki hið opinbera mál, eða
tungumál yfirvalda og dómkerfis.
1900 manns horf ið í Perú1
síðan desember 1982
Allar þessar hindranir - land-
fræðilegar, tungumálalegar, þjóð-
ernislegar, þjóðfélagslegar - komu
skýrt fram í því sem átti sér stað í
Andesfjöllum í Perú, þar sem
„pólitískur herafli“ hefur átt í
höggi við skæruliða sem kenndir
eru við Sendero Luminoso, eða
„upplýsta veginn". Stðan í des-
ember 1982 er talið að um 1900
manns hafi „horfið“ eftir handtök-
ur hersins. Talið er að yfir 1000
manns hafi verið teknir af lífi með
skyndidómi, oft eftir pyntingar.
Flest fórnarlambanna voru frá
sveitabyggðum indíána, sem voru
og eru enn í talsverðum mæli einangr-
aðar frá höfuðborginni Lima, svo
og frá öðrum helstu þéttbýliskjörn-
um á Kyrrahafsströnd Perú og án
sambands við alþjóðleg mannrétt-
indasamtök og almenningsálitið.
Mest af neyðarsvæðinu er um-
hverfis Ayacucho og miðbik
Andesfjalla, þar sem hálf milljón
manna býr í dreifðum byggðum,
aðskildum af fjallahryggjum allt að
7000 metra háum, djúpum árgilj-
um og mikium fjarlægðum þar sem
ar um hvarf mannsins bárust út
fyrir Perú.
Saga margra fanga á ncyðar-
svæðinu í Perú er enn þann dag í
dag aðeins á vitorði ættingja þeirra
eða annarra íbúa í afskekktum
sveitaþorpum, og mannréttinda-
brotin sem framin hafa verið á
þeim eru umheiminum ennþá
ókunn.
Upplýsingar
Amnesty International
Upplýsingarnar, sem Amnesty
Internationa! tekst að afla, ná að-
eins yfir lítinn hluta allra þeirra
mannréttindabrota, sem framin
eru, og um mörg þeirra fréttist
aldrei neitt. Oft eru upplýsingarnar
ekki nægilega ítariegar og erfitt um
vik að bæta þar úr eða prófa
sannleiksgildið með samanburði
við aðrar sjálfstæðar heimildir.
Yfirvöld í mörgum löndum neita
að svara spurningum um meint
mannréttindabrot. Af þessu getur
leitt að Amensty Interationai verði
að meta ástandið einvörðungu á
grundvelli upplýsinga frá fórnar-
lömbunum sjálfum og fjölskyldum
þeirra eða vinum.
Oft verða samtökin að hætta
orðstír, nákvæmni og hlutleysi með
því að byggja á ófullkomnum upp-
lýsingum, eða að öðrum kosti að
hætta lífi fanga eða kalla yfir þá
frekari pyntingar, ef ekki er brugð-
ist við strax.
Vegna þessara hindrana eru
margir starfshópar innan Amnesty
lnternational beðnir að rannsaka
mál fanga fremur en taka þá að sér
sem samviskufanga. Slíkt starf get-
ur reynt á þolrifin, því hindranirnar
Að þessu sinni ætla samtökin
Amnesty International að helga
„gleymdum föngum“ hina árlegu
„Amnesty International viku",
sem haldin verður dagana 20.-26.
október um allan heim.
Við þetta tækifæri er vakin at-
hygli á örlögum fanga frá tólf
löndum. Þeir eru valdir úr hópi,
sem því miður er ailtof stór og
e.t.v. stærri en tök eru á að gera
sér grein fyrir, þrátt fyrir víðtæka
upplýsingaöflun. íslandsdeild
Amnesty International hefur valið
fjóra af þessum föngum til að sinna
sérstaklega með bréfaskriftum til
viðkomandi þjóðhöfðingja og yfir-
valda.
Stjórnmálamaður
einn af þeim gleymdu
Fyrir rúmlega tveimur áratugum
var indónesískur stjórnmálabar-
áttumaður tekinn fastur í hreinsun-
arherferð öryggissveita og varpað í
afskekkt fangelsi í þeim hluta
Bornéó, sem tilheyrir Indónesíu.
Þar er hann enn. Hann er nú 66 ára
gamall og óttast að sér verði haldið
í Balikpapan-fangeisinu í Kalim-
antan a.m.k. til ársins 1999. Svart-
sýni hans er ekki ástæðulaus. M.a.
tók það nær 15 ár að koma áfrýjun-
argögnum hans frá héraðsdómin-
um, sem kvað upp dóm hans 1967,
til æðri dómstóla í Indónesíu, og rúm
18 ár liðu áður en fréttir af örlögum
hans náðu eyrum umheimsins.
Hann var „gleymdur fangi“.
Maðurinn heitir Manan Effendi
bin Tjokrohardjo og mál hans er
meðal tólf áþekktra í öllum hlutum
heims, sem Amnesty International
ætlar að draga fram í dagsljósið í
októbermánuði 1986 í viðleitni
sinni til að beina augum heimsins
einu sinni enn að „gleymdum
föngum". Þetta eru fangar, sem
heimsbyggðin heyrir aldrei um eða
afar sjaldan, og oft þegar hjálp er
um seinan. Þeir eru fórnarlömb
mannréttindabrota, verða að þola
fangelsisvist, illa meðferð og pynt-
ingar í algjöru vonleysi. Þeir vita
að þeir eru einir, hafa engan til að
áfrýja málinu eða beina þrýstingi
almenningsálitsins gegn yfirvöld-
um, sem hafa fangelsað þá. Þeir
eru undir náð og miskunn kúgara
sinna komnir.
Kringumstæður slíkra fanga
urðu hvatinn að stofnun Amnesty
International 1961. Aldarfjórðungi
síðar er vandinn enn við lýði.
Leyndin, þögnin, einangrunin,
óttinn og aðgerðir yfirvalda til að
þagga niður upplýsingar með lög-
um og tilskipunum eru allt hindran-
ir í vegi tilrauna til að fræðast um
örlög gleymdra þúsunda í fangels-
um, vinnubúðum eða svokölluðum
„endurhæfingarbúðum" og leyni-
legum varðhaldsstöðum.
Fangar gleymast af ýms-
um orsökum
Fangar geta gleymst af ýmsum
orsökum. Þeir kunna að heyra
litlum strjálbýlissamfélögum til,
sem eru fátæk og annaðhvort huns-
uð eða beitt órétti í verki af
ráðandi öflum í landinu. Slíkt fólk
er sér oft ekki meðvitandi um rétt
sinn að lögum, og ef það er af
lágum þjóðfélagsstigum eygir það
ef til vill engan tilgang í að segja
frá málum fanga. Á Indlandi t.d.
eru mannréttindabrot á fólki úr
hinum svokölluðu „óhreinu1 stétt-
um og öðrum ættarsamfélögum oft
iátin liggja í þagnargildi.
í mörgum löndum er þannig
ástatt að fólk í sveitabyggðum,
sem einangraðar eru frá þéttbýlis-
kjörnum, veit ekki að til eru stofn-
anir eða samtök sem geta hjálpað
föngum, ogsjaldnast eru til samtök
í þessum byggðum sem eru þess
megnug að afla upplýsinga um
fanga, hjálpa þeim eða láta um-
heiminn vita um handtökur og
mannshvörf.
fátt er um vegi. Frá hálendinu er
aðeins hægt að komast fótgangandi
til þéttbýliskjarnanna eða helstu
borgar svæðisins, Ayacucho, og
það eru margar dagleiðir. Svo er
vegurin frá Ayacucho til strandar
bæði langur og erfiður.
Fréttum um manns-
hvörfin ekki trúað í fyrstu
Þegar fréttir um fjöldaaftökur
og mannshvörf fóru að berast til
strandhéraðanna 1983, voru þær
dregnar í efa. Ekkert þessu líkt
hafði gerst áður í Perú og borgar-
búar áttu erfitt með að trúa fréttun-
um. Flestar frásagnirnar komu frá
indíönsku bændafólki af lágum
stigum, - ættingjum, vinum eða
nágrönnum fórnarlambanna, sem
höfðu lagt á sig hina erfiðu ferð til
Ayacucho og þaðan til strandar.
Þeir töluðu tungu innfæddra, Qu-
echua, og litla sem enga spænsku.
Flestir voru ólæsir. Fáir höfðu
nokkur sinni haft samband við
héraðs- eða landssamtök sem gætu
hjálpað.
Almenningsálitið
Að almenningsálitið í Perú og
síðan í öðrum löndum var virkjað
til að bregðast við fréttum um
grimmdarverkin á neyðarsvæðinu,
er lofsvert dæmi um þolgæði og
hugrekki fólks á borð við eigin-
konu Alejandro Huana Huana,
sárafátæka átta barna móður frá
Huanta-héraði, sem leitaði
„horfins" eiginmanns síns í fang-
eisum, lögreglustöðvum, herbúð-
um og jafnvel á illræmdum „lík-
haugum", eftir að menn úr öryggis-
sveitunum gripu hann í júní 1983.
Heryfirvöld þrættu fyrir að vita
neitt um hann. Það var skotið á
hana, hún var særð og hótað lífláti.
Átta mánuðir liðu áður en fréttirn-
geta reynst óyfirstíganlegar. Það
er erfitt að vekja áhuga almennings
á fanga þegar upplýsingarnar eru
óljósar og engin vissa fyrir hendi
um að hann eða hún séu í raun
samviskufangar. Tii kynningar þarf
persónulegar upplýsingar, myndir,
eitthvað sem gerir venjulegu fólki
kleift að sjá sjálft sig í fanganum.
Aðgerðir Amnesty gegn
mannréttindabrotum
Það getur verið erfitt að skipu-
leggja árangursríkar aðgerðir í
þágu fanga fyrir utan það eitt að
minna yfirvöld á með þolinmæði ár
eftir ár, að slíkir fangar séu ekki
með öllu gleymdir. En hversu van-
þakklátt sem slíkt starf kann að
virðast, þá verður aldrei of mikil
áhersla lögð á mikilvægi þess fyrir
fanga. f september 1983 ávarpaði
fyrrverandi samviskufangi alþjóð-
legan fund með Amnesty Internat-
ionai og sagði meðal annars:
„Pólitískir fangar fá venjulega
aðeins að vita um störf ykkar í
þeirra þágu með óbeinum hætti - í
hæðnisyrðum fangavarðanna eða
slitróttum upplýsingum frá ættingj-
um í stranglega ritskoðuðum
bréfum. En það nægir til að veita'
þeim þá dásamlegu tilfinningu að
þeir séu þrátt fyrir allt ekki með
öllu gleymdir, að einhver sýni þeim
umhyggju."
Af framanskráðum dæmum og
upplýsingum má nokkuð ráða við
hvað er að glíma á sviði mannrétt-
indabrota og hve nauðsynlegt það
er að við, sem búum í lýðfrjálsu
landi, höidum vöku okkar-stönd-
um vörð um hugsjón frelsis og
mannkærleika og látum í okkur
heyra heima og heiman í ræðu og
riti.