Tíminn - 10.12.1986, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 10. desember 1986
Tíminn 5
Könnun Félagsvísindastofnunar:
Tæp 70% kjósenda andvíg
einkavæddu heilbrigðiskerfi
TAFLA2 Viðhorf til nokkurra þátta opinberrar þjónustu á Noröurlöndum.
ísland Danmörk Finnland Noregur Sviþjóö
% % % % %
Heilbrigðisþjónusta: Ánægö(ur) 46.0 56.0 62.0 15.0 56.0
Efla 46.0- 35.0 28.0 75.0 37.0
Samgöngumál/ vegagerð: Ánægð(ur) 24.0 50.0 43.0 35.0 39.0
Efla 73.0 25.0 30.0 40.0 30.0
Dagvistun barna: Ánægð(ur) 21.0 36.0 39.0 23.0 24.0
Efla 60.0 36.0 39:0 23.0 24.0
Þjónusta við aldraða: Ánægö(ur) 16.0 26.0 26.0 9.0 27.0
Efla 80.0 63.0 60.0 80.0 48.0
Skólakerfið Ánægð(ur) 38.0 37.0 43.0 45.0 29.0
Efla 45.0 28.0 22.0 30.0 31.0
Almannatrygginga- kerflð: Ánægð(ur) 35.00 _
Efla 42.0 — —
Heimildir: Félagsvisirtdasiofnun þjóómálakOnnun nóvember 1986; S.Pöntinen og H. Uusitalo 1986.
Samkvæmt könnun Félagsvís-
indastofnunar á viðhorfum íslend-
inga til ýmissa þátta velferðarkerf-
isins, er birtist í Vinnunni, blaði
Alþýðusambands íslands, kemur í
ljós að þjóðin er almennt hlynnt
því að opinber þjónusta sé efld eða
þá að fólk er ánægt með hana eins
og hún er. I greinargerð Stefáns
Ólafssonar lektors í Vinnunni segir
m.a. um samanburð á viðhorfum
íslendinga og annara Norðurlanda-
búa:
“í samantekt má segja, að mjög
lítill minnihluti íslendinga segist
styðja samdrátt í megin þáttum
velferðarþjónustunnar. Frá þrem-
ur af hverjum fjórum upp í níu af
hverjum tíu segjast annað hvort
vilja efla einstaka þætti opinberrar
þjónustu eða vera ánægðir með
hana eins og nú er. f mörgum
tilvikum leggja íslendingar meiri
áherslu á velferðarþjónustu en
íbúar hinna Norðurlandanna.“
Rétt er að benda á að Stefán
undirstrikar að þetta merki ekki að
menn séu tilbúnir til að greiða
hærri skatta til að auka opinbera
þjónustu, þar sem ekki er um það
spurt. Stefán heldur síðan áfram í
greinargerð sinni:
„Það kemur einnig á daginn, að
þegar fólk er spurt hvort það vilji
að einkarekstur leysi hið opinbera
af hólmi í rekstri heilbrigðisþjón-
ustu og skóla er aðeins lítill minni-
hluti sem styður það, eða 12 og
16% kjósenda.
En hver er afstaða íslendinga til
þess að fá meira valfrelsi í ráðstöf-
un eigin útgjalda til heilbrigðismála
og skólamála og þar með t.d. að
velja sér að skipta við einkaaðila á
þessu sviði, gegn því að fá lækkun
skatta sinna?... .í Ijós kemur að
69% kjósenda eru því ósammála
að sjúklingar greiði sjálfir meira af
kostnaði við heilbrigðisþjónustu,
jafnvel þó almennar skattalækkan-
ir kæmu á móti. Um 24% eru því
hlynnt. Þegar kemur að skólamál-
um er andstaðan hins vegar ekki
eins mikil, en þó eru 56% kjósenda
andvíg þessu og um 37% eru því
hlynnt."
Stefán Ólafsson dregur af þessu
þá ályktun að þetta bendi ekki til
þess að „íslendingum sé mjög um-
hugað enn sem komið er að losna
undan opinberri forsjá í heilbrigð-
ismálum og skólamálum."
- BG
TAFLA 3
Ertu sammála eða ósammála þvi að
sjúklingar greiði sjálfir meira af
kostnaði við heilbrigðisþjónustu,
ef almennar skattalækkanir kæmu
á móti?
Alveg sammála
Frekar sammála
Óákveóin(n)/veit ekki
Frekar ósammála
Algjörl. ósammála
Neitar að svara
ALLS
FJÖLDI
ALLIR KARLAR KONUR
% % %
9.3 9.8 8.8
14.4 13.3 15.7
6.5 5.9 7.1
19.8 18.4 21.4
49.4 51.8 46.7
0.6 0.8 0.4
100 100 100
1116 593 523
Heimild: Fólagsvlsindastofnun, þjóðmálakönnun
mal 1986.
TAFLA 4
Ertu sammála eöa ósammála því aö
foreldrar taki beinan þátt í
skólakostnaði meö greiðslu
skólagjalda, ef almennar
skattalækkanir kæmu á móti?
ALLIR KARLAR KONUR
% % %
Alveg sammála 16.3 16.4 16.3
Frekar sammála 20.3 17.9 22.9
Óákveöin(n)/veit ekki 6.5 5.6 7.5
Frekar ósammála 16.3 16.0 16.6
Algjörl. ósammála 39.7 43.5 35.4
Neitar aó svara 1.0 0.7 1.3
ALLS 100 100 100
FJÖLDI 1116 593 523
Heimild: Fólagsvlsindastofnun, þjóómálakönnun
mal 1986.
Skipulagsmál:
Nýtt frumvarp felur í
sér aukna valddreif ingu
- auk heimildar til að gera landsskipulag fyrir ísland
Alexander Stefánsson félagsmála-
ráðherra hefur lagt fram frumvarp
til skipulagslaga, sem felur í sér
verulegar breytingar á gildandi
skipulagslögum frá árinu 1964.
Eitt meginnýmælið í frumvarpinu
er heimildarákvæði til handa félags-
málaráðherra um að hafa forgöngu
um gerð landsáætlunar eða lands-
skipulags til nokkurra ára í senn. Er
slíku skipulagi ætlað að skapa grund-
völl fyrir aðrar skipulagsáætlanir og
byggðaáætlanir. Landsskipulag tek-
ur til landsins alls, þróunar atvinnu-
vega, opinberrar þjónustu, sam-
gangna og byggðar í meginatriðum.
Aðrar gerðir skipulagsáætlana í
lögunum eru svæðisskipulag, aðal-
skipulag og deiliskipulag.
Þá er í frumvarpinu lögð áhersla á
aukið frumkvæði og ábyrgð sveitar-
stjórna. Þar segir að sveitarstjórnir
skuli láta gera skipulagsáætlanir,
þ.e. aðalskipulag og deiliskipulag,
og geta þær falið Skipulagsstofu
ríkisins og útibúum hennar eða
einkaaðilum það verkefni.
Gildandi lög hafa hins vegar þá
meginreglu að skipulagsstjóri annast
gerð skipulagsáætlana.
Frumvarpið felur einnig í sér
ákvæði um frekari þátttöku almenn-
ings í ákvarðanatöku um skipu-
lagsmál en núverandi lög gera ráð
fyrir. Afðalskipulagstillögu skal t.d.
kynna á almennum borgarafundi
áður en sveitarstjórn tekur endan-
lega afstöðu til hennar. Þá skal ávallt
auglýsa deiliskipulag og kynna það
íbúum í hlutaðeigandi sveitarfélagi.
Talsverðar breytingar verða á
starfsemi Skipulags ríkisins ef frum-
varpið verður samþykkt. í fyrsta lagi
verður nafni þess breytt í Skipulags-
stofu ríkisins. í öðru lagi verður
sveitarstjórnum og skipulagsstjóra
heimilt að fela hinum ýmsu sér-
fræðingum á sviði skipulagsmála
ákveðin skipulagsverkefni eftir því
sem hentugt þykir og ástæða er til
hverju sinni. En slíkt hefur ekki
verið leyfilegt.
Þá er að finna nýmæli varðandi
verksvið Skipulagsstofu ríkisins, þar
sem kveðið er á um að stofnunin
skuli beita sér fyrir rannsóknum og
annast ráðgjöf á sviði skipulagsmála.
Lagafrumvarpið felur einnig í sér
heimildarákvæði til handa ráðherra
um að stofna útibú Skipulagsstofu
ríkisins er starfi í tengslum við
þjónustustöðvar í einstökum kjör-
dæmum í því augnmiði að færa
þjónustuna nær sveitarfélögunum.
Loks má geta að engin breyting
hefur verið gerð á núverandi bráða-
birgðaákvæði um skipulagsmál á
varnarsvæðum. Samkvæmt því
heyra skipulagsmál svæðanna undir
utanríkisráðherra.
ÞÆÓ
UtförEmils Jónssonar fyrrum forsætisráðherra og formanns Alþýðuflokksins var gerð frá
Hafnarfjarðarkirkju í gær. Kistu Emils báru landskunnir atþýðuflokksmenn, ungir og aidnir, eins
og myndin sýnir. Tímamynd: Pjelur.
Stjórnarandstaöan óþolinmóö:
Ráðherrar krafðir um svör
Þingmenn vilja umræðu um Borgarspítalamálið og stefnu
Ragnhildar Helgadóttur í því
Ekkert þeirra nítján mála, sem
voru á dagskrá tveggja funda Sam-
einaðs þings í gær, voru tekin fyrir.
Engu að síður urðu harðar umræð-
ur um afköst ráðherra Sjálfstæðis-
flokksins í að svara fyrirspurnum
þingmanna um hin ýmsu málefni.
Svavar Gestsson (Abl.Rvk.)
kvaddi sér hljóðs um þingsköp og
gagnrýndi harðlega fjarveru meg-
inhluta ráðherrasveitarinnar. Sér-
staklega harmaði þingmaðurinn þó
fjarveru Ragnhildar Helgadóttur
heilbrigisráðherra þar sem Svavar
hafði beint til ráðherrans fyrir-
spurn um sölu Borgarspítalans og
stefnu stjórnvalda í því máli.
Sagði hann það vera slæmt mál
að ekki lægi fyrir viðhorf heilbrigð-
ismálaráðherra til sölu Borgar-
spítalans og fór fram á að spítala-
mál yrðu rædd á Alþingi eigi síðar
en á n.k. þriðjudag, áðurenendan-
leg afgreiðsla fjárlaga færi fram.
Karvel Pálmason (A.Vf.) og
Guðrún Agnarsdóttir (Kvl.Rvk.)
tóku í sama streng og sagði Guðrún
að hér væri um stefnubreytingu
ráðherra í heilbrigðismálum að
ræða, því verið væri að færa aukin
verkefni til ríkisins og það hafi
varla verið yfirlýst stefna heilbrigð-
ismálaráðherra og hans flokks til
þessa.
Þá sagði Guðrún Agnarsdóttir
að hér væri um svo mikil útgjöld að
ræða að Alþingi yrði að fá að fjalla
um þetta mál.
Önnur Iota hófst þegar Hjörleif-
ur Guttormsson (Abl.Au) kvaddi
sér hljóðs á sömu forsendum, þ.e.
um þingsköp, og sagðist hafa beint
þremur fyrirspurnum til Sverris
Hermannssonar menntamálaráð-
herra fyrir tveimur mánuðum og
ekkert bólaði á svörum við þeim.
í svari Þorvaldar Garðars Krist-
jánssonar forseta Sameinaðs þings
kom fram að eitt svar kæmi í næstu
viku, en svörin við tveimur fyrir-
spurnum væru enn á vinnslustigi í
menntamálaráðuneytinu.
Þá upplýsti Þorvaldur Garðar að
að öllu jöfnu væri gert ráð fyrir að
ráðherrar svöruðu fyrirspurnum
eigi síðar en 6 dögum eftir fram-
lagningu fyrirspurnarinnar á Al-
þingi. Þó væri það svo með sum
mál að lengri tíma tæki að vinna
svörin, en hann myíidi engu að
síður gera sitt til að ganga eftir
svörum.
Þess má geta að Matthías
Bjarnason samgönguráðherra
mætti á þing til að svara fyrirspurn
en þá brá svo við að fyrirspyrjandi
var fjarverandi.
Á síðari fundi Sameinaðs þings
varsami vandræðagangurinn. Ekki
reyndist unnt að taka fyrir neitt af
þeim níu máium sem þar voru á
dagskrá vegna fjarveru flutnings-
manna eða viðkomandi ráðherra.
En, eins og Páll Pétursson
(F.N.v.) benti á þá kann megin-
skýringin að vera sú, að margir
ráðherrar og þingmenn fóru til að
vera viðstaddir jarðarför Emils
Jónssonar fyrrverandi forsætis- og
utanríkisráðherra, sem fram fór
síðdegis í gær.
ÞÆÓ