Tíminn - 10.06.1987, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 10. júní 1987
Tíminn 5
Neðanjarðarstarfsemi
með miklum blóma
- segir Guðmundur Hilmarsson, form. Félags bifvélavirkja
70
60
50
F
J 40
ð
1
* 30
20
1.0
0
Ðí1afJb
viðgerð
neí
ldi á hvern|
ðarnann að I
>altali 1
nn
iliiil :|I|Í| IHiii
ílijli
|i|j||
i'iii.-
iiilil
:i:l!i jiiiii iiiiii iiiiii
jiiill i|ÍÍÍ|
rrrrrrr
iilíli!
Ijiliii
iiiiiii
ilili
71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83
„Það er ljóst að þetta skúrafyr-
irkomulag í bílaviðgerðum - þessi
neðanjarðarstarfsemi blómstrar
mjög um þessar mundir. Þessi
skúraverkstæði koma til vegna
hinna vitlausu skattareglna gagn-
vart einstaklingunum og ekki síður
vegna þess að eftirlitið með sölu-
skattinum er slakt,“ sagði Guð-
mundur Hilmarsson, form. Félags
bifvélavirkja. En Tíminn spurði
hann um ástæður og afleiðingar
þess að stærri bílaverkstæði eiga í
erfiðleikum með að fá bifvélavirkja
til starfa. Hann sagði þetta svo
aftur leiða til langs vinnutíma á
verkstæðunum og langs biðtíma
hjá bíleigendum eftir verkstæð-
isplássi.
Og ekki spáir það góðu upp á
framtíðina að Guðmundur sagði
nema í bifvélavirkjun um þrisvar
sinnum færri á undanförnum árum
en á árunum upp úr 1970. Aukinn
vandi blasi því við í greininni ef
þróuninni verði ekki snúið við með
einhverjum aðgerðum.
Faraískúrtil að
losna við skattana
Ástæður þessarar þróunar sagði
hann raunar margþættar; t.d.
launakjör og aðbúnað á vinnustöð-
um, en ekki síður hinar vitlausu
skattareglur og og slakt eftirlit með
bæði beinum sköttum einstaklinga
og söluskatti. Þokkalega búin verk-
stæði séu að missa mannskap út í
svona skúrastarfsemi vegna þessa.
Einstaklingar hafi hætt og stofnað
sín eigin verkstæði í skúrum þar
sem þeir vinni einir, með lítil sem
engin tæki, og þar með komið
skattinum sínum niður í núll.
Löng bið á verkstæðunum vegna
manneklunnar - sem geti orðið allt
upp í mánuð - neyði svo marga til
að leita annað, og þetta „annað“
séu einmitt svona staðir. „En það
er alveg ljóst að bíleigendur tapa á
þessu þegar upp er staðið, hvort
sem það er út frá faglegu sjónar-
miði, öryggissjónarmiði út af
bílnum, samfélagslegu vegna
tekjutaps ríkisins eða því að í
reynd fer mun meiri tími í viðgerð-
ina en á stærri verkstæðunum. En
það er ekki þar með sagt að menn
setji málin í þetta samhengi," sagði
Guðmundur.
Nótulausu viðskiptin
geta í reynd
orðið dýrari
í skúrunum sagði hann bíl-
eigendum gjarnan boðið upp á
viðskipti með eða án nótu, sem
þýðir 25% söluskatt eða ekki sölu-
skatt. Slík tilboð freisti eðlilega
margra, en að taka þeim geti hins
vegar verið mjög tvíeggjað. Því
komi í ljós að viðgerð sé ekki í lagi
hafi menn enga sönnun um nokk-
urn skapaðan hlut í höndunum og
tryggingin fyrir því að þeir fái þá
vinnu framkvæmda aftur sé engin.
Og þótt menn haldi að þeir séu
að spara með því að sleppa við
söluskattinn geti viðgerðin þegar
upp er staðið orðið dýrari en ella.
Tækjaskorturinn í skúrunum geti
gert viðgerðina bæði lakari og
seinlegri og þar með dýrari, auk
þess sem viðgerðarmaðurinn sé
meira og minna á þeytingi út um
allan bæ að ná í varahluti. Á stærri
verkstæðunum, að ekki sé nú talað
um á umboðsverkstæðunum, sé
þetta allt við hendina. Þetta geti
því orðið svipað og sagt er að menn
hirði aurinn en kasti krónunni.
Þótt bílum i landinu hafi fjölgaö úr
um 52.500 upp í 108.300 frá árinu
1971-1983 varfjöldi viðgerðarmanna
nær óbreytur allt tímabilið, eða um
1.600 til 1.650 manns. Með bílavið-
gerðum er átt við bifvélavirkjun, bíla-
smíði og bílamálun. I árslok 1985 var
bílafjöldinn kominn í rúmlega
117.000 og væntanlega upp fyrir
125.000 um síðustu áramót, en bif-
véiavirkjum hefur heldur fækkað en
hitt. Eins og sjá má á neðra linuritinu
hafa verkstæðin farið stöðugt minnk-
andi. Af um 520 verkstæðumm árið
1983 voru um 320 með aðeins einn
eða tvo menn, en um 1970 var aöeins
helmingur verkstæðanna svo litil.
Verkstæðin dregist aftur
úr vegna
verðlagshaftanna
- En af hverju hafa bifvélavirkj-
ar dregist aftur úr í launum í gegn
um tíðina ef þeir eru svo eftirsóttir?
Guðmundur sagði verðlagshöft-
in sem gilt hafi allt þar til á síðasta
hausti hafi m.a. orðið til þess að
bílaverkstæðunum hafi ekki verið
kleift að keppa við aðrar skyldar
greinar varðandi tækjavæðingu,
húsakost og aðbúnað og í launa-
málum. Þau hafi því dregist aftur
úr. Bifvélavirkjar væru margir
mjög vel gjaldgengir í ýmsa aðra
vinnu. Sem dæmi um launamuninn
á markaðnum nefndi Guðmundur
nýlegt samtal sitt við verkstæðiseig-
anda sem fengið hafði rafeinda-
virkja til að gera við tölvuprentar-
ann hjá sér og þurfti að borga
honum 2.000 kr. átímann. Útseld-
an tíma á sínu 140 fermetra ágæt-
lega tækjabúna bílaverkstæði sagði
hann 823 kr. en verkstæði rafeinda-
virkjans hefði verið í einni skjala-
tösku.
Um 60 þús. á
mánuði í haust
Því má skjóta hér inn í að
Fréttabréf Kjararannsóknarnefnd-
ar telur bifvélavirkja í Reykjavík
hafa haft að meðaltali rúmlega 250
kr. hreint tímakaup í dagvinnu á
síðasta ársfjórðungi 1986 og að
meðaltali um 60 þús. kr. heildar-
mánaðarlaun fyrir tæplega 48 tíma
vinnu á viku. Heildarlaun málm-
smiða, rafvirkja, kjötiðnaðar- og
netagerðarmanna voru mun hærri
en það var að töluverðum hluta
vegna mun lengri vinnutíma, eða
allt upp í 53 tíma á viku.
77 78 79 80 81 82 83
hr
„Hlýtur að vera eitthvað
bogið við hlutina"
Vegna orða Guðmundar um
skattsvikin var hann spurður hvort
hann teldi svo auðvelt fyrir skattyf-
irvöld að sanna þau í slíkum nótu-
lausum viðskiptum milli tveggja
einstaklinga.
„Varðandi söluskattinn hlýtur
skatturinn að geta borið saman
stóru verkstæðin og svo litlu komp-
urnar per mann. Ef 100 þús. kr.
koma inn á starfsmann að meðal-
tali yfir eitthvert ákveðið tímabil á
stóru verkstæðunum en svo hins
vegar kannski ekki nema 25 þús.
kr. á mann á litlu verkstæðunum
hlýtur að vera eitthvað bogið við
hlutina - það ætti ekki að þurfa
sérfræðing til að sjá að þar væri
eithvað athugavert á ferðinni."
Varðandi beinu skattana sagði
hann það sömuleiðis að ætti gefa
augaleið að menn labbi ekki út af
vel búnu verkstæði þar sem þeir
hafa einhverjar X tekjur til að
vinna árið eftir í illa búnum skúr
fyrir kannski ekki nema brot af
þeim tekjum sem þeir höfðu áður
- þó svo að skattskýrslan þeirra
segði það.
Bifvélavirkjum ekki
fjölgað meðan bílaeignin
tvöfaldast
Athyglisvert var að á ársfundi
Bílgreinasambandsins í fyrra kom
fram að þótt bílaeign landsmanna
hafi meira tvöfaldast frá 1971 hefur
bifvélavirkjum ekkert fjölgað?
Að hluta sagði Guðmundur
þetta skýrast af ákveðinni tækni-
þróun sem minnkað hafi bilana-
tíðni bíla. Hins vegar hafi ekki
orðið eðlileg fjölgun bifvélavirkja
miðað við bílafjöldann. Hann
benti einnig á að fjöldi ársverka
hafi í skýrslunni verið talinn út frá
slysatryggðum vinnuvikum, þ.e.
frá þeim verkstæðum sem greiða
tilskilin gjöld af starfseminni.
Skúrakarlarnir komi þar margir
hverjir lítið við sögu.
Stórvandi blasir
við nema...
Fækkun nema í bifvélavirkjun
sagði hann mjög mikla á undan-
förnum árum þannig að m.a. sé
búið að segja upp kennurum í
greininni í Iðnskólanum. Og ljóst
sé að menn muni standa frammi
fyrir verulegum vanda innan tíðar
ef ekki verði hið bráðasta gert
eitthvað til að laða fleiri í þetta
starf, bæði bifvélavirkjum sem far-
ið hafi í önnur störf og fleiri nema
í skólann. Stutt sé í að bílaeign
verði hér álíka og í Bandaríkjunum
og það kalli á miklu meiri þjónustu
þessara manna. -HEI
Eg i Isstaðaskákmótiö:
Finninn Pyhálá efstur
- Síðasta umferð hefst klukkan 13 í dag
Sjöundu umferð opna skákmóts-
ins í hótel Valaskjálf á Egilsstöðum
lauk ekki fyrr en undir morgun í
gær. Áttunda umferð hófst í gær-
kvöld strax og voru niðurstöður
ekki kunnar þegar Tíminn fór í
prentun. Níunda umferð og um
leið sú síðasta á þessu móti verður
tefld í dag og hefst klukkan 13.00.
í a-riðli skákmanna sem hafa
fleiri en 2000 ELO-stig er efstur
finninn Antti Pyhálá með 5 1/2
vinnig eftir sjö umferðir. Anna,
gift Boris Gulko, stórmeistara, en
kallar sig Aksharumova, er í öðru
til þriðja sæti ásamt Þresti Árna-
syni með 5 vinninga. Fjórða sætinu
skipta þeir Sævar Bjarnason og
Róbert Harðarson með 4 1/2
vinning. Næstu þrír eru með 4
vinninga og allmargir með 3 1/2
vinnig en alls tefla 22 í þessum
riðli. Hannesi Hlífari Stefánssyni
hefur ekki tekist að taka þátt í-
baráttunni um efstu sætin að þessu
sinni. Hann er í 15. til 18. sæti.
í b-riðli skákmanna með færri
stig en 2000 er efstur Júgóslavinn
Branko Lovric með 6 og 1/2
vinning. Þráinn Vigfússon með 6
vinninga er í 2. sæti. f 3.-5. sæti eru
Rade Lovric, en þeir landar ku
ekki vera bræður, Páll Á. Jónsson
og Andelko Dragojlovic með 5 1/2
vinning. f b- riðli eru 32 skákmenn
og alls 54 sem tefla á mótinu. þj