Tíminn - 05.09.1987, Qupperneq 3

Laugardagur 5. september 1987
Tíminn 3
Eiríka A. Friðriksdóttir hagfræðingur:
Hægt að hindra 90% heimaslysa
Um leið og bent er á að Evrópu-
bandalagið hefur ákveðið að gera
árið 1988 að ári um barnaöryggi, er
vakin athygli á því að talið er að
hægt sé að koma í veg fyrir 90%
heimaslysa liarna. Á þessa leið er
niðurlagið að skýrslu þeirri sem
Eiríka A. Friðriksdóttir. hag-
fræðingur, leggur fyrir 3ja lands-
fund um slysavarnir, sent haldinn
var í gær. Hún hefur auk þess
unnið að rannsókn á heimaslysum
í samvinnu við Ólaf Ólafsson land-
lækni, og var 130 blaðsíðna skýrsl-
an gefin út í tilefni landsfundarins.
Það sem er hvað hættulegast, er
eitrað gas, sem myndast við bruna
í húsum og húsgögnum. Oft er um
bruna af völdum vindlinga að ræða.
Einnig er fall og Itras afar algeng-
ur slysavaldur á heimilum og nefnir
Eiríka sérstaklega hringstiga í því
sambandi. Oft er um óhentug og
jafnvel hættuleg húsgögn að ræða.
Á það sérstaklega við gamalt fólk.
Eitranir af völdum vítissóta og
dufts til notkunar í sjálfvirkum
þvottavélum er ofarlega á listan-
um. Bendir Eiríka á að samkvæmt
byggingarreglugerð eigi að vera
tveir læsanlegir skápar í öllum
íbúðum.
Oft taka börn inn lyf sem geymd
eru í kæliskápum, þó að aðeins
þurfi að geyma örfá lyf í kælingu.
Ýmsar snyrtivörur eigi einnig að
geyma í læstum lyfjaskápum.
Varar Eiríka við því að algengt
sé að börn gleypi sígarettustubba
og hljóti eitrun af, ekki síður en af
áti á blöðum heimilisplantna. Var-
aði hún við eitruðum blómum eins
og Neríum, Diffenbachia og Ven-
usvagna sem víða væru innan seil-
ingar kornabarna.
Köfnun er ekki óalgengur
dauðaslysavaldur cf matarbiti fest-
ist í húlsi. Gerist það helst hjá
öldruðu fólki og vangefnum og er
nauðsynlcgt að miða fæöuna við
það.
Brunasár eru allt of algeng á
heimilum og nefndi hún sem dæmi
að hægt væri að setja öryggisnet
við bakarofna á meðan þcir væru
heitir. Einnig kemur það margoft
fyrir að börn brenndust þegar heitir
drykkir heltust yfir þau á meðan
þau sætu í kjöltu foreldrunna.
KB
Óskar Jónsson, læknir á Sauöárkróki:
Slys við hestamennsku
fleiri en umferðarslys
Slys á mönnum við hesta-
mennsku eru mun fleiri og oftar
alvarlegri, en umferðarslys. Þetta
kom fram í ræðu Óskars Jónssonar
læknis á Sauðárkróki, á 3.lands-
fundi um slysavarnir sem haldinn
var á Hótel Loftleiðum í gær.
Kom það fram að 123 leituðu til
heilsugæslustöðvarinnar vegna
slysa er urðu við meðferð hesta, en
78 vegna umferðarslysa á árunum
1984-86. Samtals er þetta 201 ein-
staklingur og eru því slysin við
hestamennsku 61,2% af þessum
hluta slasaðra, en hinir eru 38,8%.
Miðað er við að umferðarslys séu
þau sem tengist vélknúnum öku-
tækjum af öllum tegundum.
Orsök hestaslysanna eru ekki
rakin til ölvunar eins og ýmsa gæti
grunað að óyfirveguðu máli. Hins
vegar má að sögn Óskars rekja
einstök hestaslys til ölvunar, en
það er undantekning. Helstu or-
sakir slysanna eru fall af hestbaki,
48%, spörk frá hestum, 15,5%,
byltur hestsins, 6,5%, og ýmsar
orsakir aðrar, 30%. 33 einstakling-
anna hlutu beinbrot eða liðhlaup
(26,8%), 30 þeirra opin sár
(24,4%) og 60 þeirra hlutu mar eða
minniháttar áverka (48,8%).
Dauðsfall vegna hestaslysa var eitt
og fjórir voru lagðir inn á sjúkra-
hús.
í umferðarslysum hlutu 18 ein-
staklingar beinbrot eða liðhlaup
(23,1 %), 14 hlutu opin sár (17,9%)
og 46 hlutu mar, rispur eða minn-
iháttar áverka (59%). Dauðsföll í
umferðarslysunt urðu tvö og inn-
lagnir á sjúkrahús voru 15.
Þá er einnig marktækur munur á
því hvernig aldursskiptingu er
varið. Ef tekinn er aldurinn 11-30
ára kemur í Ijós að 75,6% þeirra
scm slasast í umferðarslysunt til-
heyra þeini hópi. Hins vegar til-
heyra 55% einstaklinga í hestaslys-
um þessum aldurshópi.
Af þessu má sjá að fleiri slasast
í Skagafirði við meðferð hesta en í
umferðarslysum. Einnig er hægt
að segja að meira sé um alvarlegri
slys, s.s. beinbrot eða liðhlaup, í
hestamennskunni en í umferðinni
og minna af minniháttar slysum.
Einnig er hægt að segja að oftar
slasist fólk á aldrinum 11-30 ára í
sambandi við umferð vélknúinna
ökutækja en við hestamennsku.
KB
slasast á þriðja þúsund manns í
umferðinni hér á landi.
Enda þótt ntikið hafi áunnist í
slysavörnum á síðustu árum, er
þörf á að leggja aukna áhcrslu á
þennan þátt forvarna og hafa í
huga að það er ckki síst fólk á besta
Tím&mynd Pjetur
aldri scm Icndir í slysum,“ voru
lokaorð Ólafs. Sagði hann að
landsfundurinn hafi tekist vel og
þakkaði fundarmönnunt góð störf.
KB
..Þróunin sýnir að slysum hefur
fjölgað en dauðsföllunt fækkað,
sem gefur til kynna að heilbrigðis-
þjónustunni takist að bjarga sífellt
fleirum frá því að deyja úrslysum,"
sagði Ólafur Ólafsson, landlæknir,
í lokaorðum Landsfundar unt
slysavarnir, sem haldinn var á Hó-
tel Loftleiðum í gær. „Þetta hefur
í för með sér að sífellt fleiri verði
öryrkjar af völdum slysa." Sagði
hann jafnframt að af þeint 60-70
þúsund manns sem ætla má að
slasist á ári hverju á íslandi. bætist
að jafnaði 1000 nýir öryrkjar í
hópinn.
Öryrkjum fjölgar það hratt að
innan fárra ára má búast við því að
verulegur hluti, ef ekki helmingur,
öryrkja verði öryrkjar úr slysum.
Þetta kemur m.a. til af því að
mikið af öryrkjum af völdum slysa
er ungt fólk sem hægt er að Italda
á lífi í marga áratugi. Hér er því
um nýtt og alvarlcgt vandamál að
ræða og taldi Ólafur, í samtali viö
Tímann, að ntikil þörf væri á að
vara fólk almennt við þessari hrika-
legu þróun. Ekki væri þó síður
þörf á að vara stjórnvöld við þess-
um niðurstööum þar sem það kem-
ur í hlut ríkisins að borga út
örorkubæturnar.
Nú eru peningarnir í sjálfu sér
léttvægt reiknisdæmi í samanburði
við þjáningu þessa fólks, en slysa-
varnir eru oft frekar kostnaðarsam-
ar. Þess vegna er mikil þörf á að
menn átti sig almennt á því að
peningum er betur varið í slysa-
varnastarf en örorkubætur, sem
eru margfalt dýrari. Nákvæmar
tölur liggja ekki fyrir fyrr en í
næstu viku, en þá er búist við að
Frá Landsfundi um slvsavarnir sem haldinn var á Loflleiðum í gær.
unnið hafi verið úr öllum niður-
stöðum ráðstefnunnar.
„Tölur slysadeildarinnar benda
til að slysum hafi fjölgað ár frá ári.
Meðal þeirra slysa, sem hefur
fjölgað, eru íþróttaslys, en til dæm-
is hefur eitrunum fækkað," sagði
Ólafur einnig í lokaræðu sinni.
„Dregið hefur úr sjóslysum og
drukknunum unt meira en helming
síðasta aldarfjórðunginn. Bana-
slysum í umfcrðinni hefur fækkað
um fjórðung síðasta áratuginn. Þó
verður að hafa í huga að ár hvcrt
Ólafur Ólafsson landlæknir á landsfundi um slysavarnir:
Færri deyja í slysum en
öryrkjum fjölgar á móti